Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, απο 13-6 έως 19-6

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ,

από 13-6 έως 19-6
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

 

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία, ένας τεράστιος αντικυκλώνας με σχήμα οβάλ που παρατηρείται εδώ και τουλάχιστον 300 χρόνια, είναι το κύριο από τα πολλά χαρακτηριστικά που βλέπουμε στον γίγαντα των πλανητών. Παρακάτω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο την κηλίδα του Δία. Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει μία ώρα πριν και μία ώρα μετά την αναγραφόμενη ώρα.

 

Δευτέρα, 13 Ιουνίου

Αν στρέψετε το τηλεσκόπιό σας στη Σελήνη αυτό το βράδυ, θα δείτε και το διπλό αστέρι γ της Παρθένου (Πορρίμα) σε απόσταση λιγότερη από 2° βόρεια. Τα δύο αστέρια του γ της Παρθένου έχουν ίδιο μέγεθος, 3,5, και απέχουν 2,5 δευτερόλεπτα της μοίρας το ένα από το άλλο. Χρησιμοποιήστε υψηλή μεγέθυνση.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 10:27  μμ.  

Τρίτη, 14 Ιουνίου

H προς ανατολάς κίνηση του Ποσειδώνα σε σχέση με τα αστέρια στο υπόβαθρο σταματά στις 11 πμ. Αυτή η «στάση» σηματοδοτεί την έναρξη της καλύτερης περιόδου για να παρατηρήσει κανείς τον εξωτερικό πλανήτη. Ο Ποσειδώνας ανατέλλει γύρω στη 1 πμ και εμφανίζεται περίπου 30° ψηλά στα νοτιοανατολικά στην αρχή του λυκαυγούς. Ο μεγέθους 7,9 πλανήτης βρίσκεται στον Υδροχόο, περίπου 0,5° νοτιοανατολικά του 4^ου μεγέθους λάμδα (λ) του Υδροχόου και δεν κινείται αισθητά όλη αυτή την εβδομάδα. Θα χρειαστείτε κιάλια για να εντοπίσετε τον Ποσειδώνα και ένα τηλεσκόπιο για να δείτε τον μπλε-γκρι δίσκο του που έχει διάμετρο 2,3΄΄.

Παρατηρήστε τον 1^ου μεγέθους Στάχυ περίπου 5° κάτω από τη Σελήνη αυτό το βράδυ. Ψηλά από πάνω τους είναι ο Αρκτούρος.

Τετάρτη, 15 Ιουνίου

Ο Ερμής είναι ορατός στο λυκαυγές αυτή την εβδομάδα. Σήμερα στέκεται 6° ψηλά στα ανατολικά-βορειοανατολικά μισή ώρα πριν από την ανατολή του Ηλίου. Ο εσωτερικός πλανήτης λάμπει με μέγεθος -0,3 και φαίνεται εύκολα με κιάλια, αν έχετε καθαρό ορίζοντα. Με ένα τηλεσκόπιο ο Ερμής εμφανίζεται με διάμετρο δίσκου 7΄΄. Όσον αφορά τη φάση, το ποσοστό του δίσκου του που φωτίζεται είναι λίγο μεγαλύτερο από 50 τοις εκατό.

Φωτογραφία του Ερμή από: NASA/Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory/Carnegie Institution of Washington

 

Το φεγγάρι σε απόγειο, στο πιο μακρινό σημείο της τροχιάς του γύρω από τη Γη, στις 3 μμ, 405.024 χιλιόμετρα από το κέντρο της Γης.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 12:06 μετά τα μεσάνυχτα.

    
Πέμπτη, 16 Ιουνίου

Καθώς η Σελήνη μεγαλώνει από νύχτα σε νύχτα, περνάει κοντά από τον Άρη και τον Κρόνο. Ο Αντάρης βρίσκεται πιο κάτω, στον αστερισμό του Σκορπιού. Ο Σκορπιός φθάνει τώρα στο ψηλότερο του σημείο στο τέλος του βραδινού λυκόφωτος. Ο λαμπρός κοκκινωπός Αντάρης, η καρδιά του Σκορπιού, διασχίζει τον νότο περίπου 1½ ώρα μετά το ηλιοβασίλεμα. Αυτός ο θαυμάσιος αστερισμός είναι ένας από τους πιο αγαπημένους των ερασιτεχνών αστρονόμων. Στα μέσα γεωγραφικά πλάτη ο Σκορπιός παραμένει πάντα χαμηλά στον ουρανό. Οι παρατηρητές στο νότιο ημισφαίριο έχουν πλεονέκτημα, αφού εκεί ο Σκορπιός αναρριχείται πολύ ψηλότερα.

 

Παρασκευή, 17 Ιουνίου

Απόψε, με ένα τηλεσκόπιο έστω και 3 ιντσών θα μπορέσετε να διακρίνετε τον μεγαλύτερο και λαμπρότερο δορυφόρο του Κρόνου, τον Τιτάνα, με μέγεθος 8,5, στα δυτικά του πλανήτη, σε απόασταση περίπου 4 φορές το εύρος των δακτυλίων του. Μπορείτε να ξεχωρίσετε μέσα στη λάμψη της Σελήνης το πορτοκαλί χρώμα του Τιτάνα;

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 1:45 πμ του Σαββάτου.

 

Σάββατο, 18 Ιουνίου

Ο Κρόνος απέχει 3,5° από το σχεδόν γεμάτο φεγγάρι. Ο Κρόνος είναι ο πιο μακρινός από τους λαμπρούς πλανήτες, περίπου 3.400 φορές πιο μακριά σε σχέση με τη Σελήνη.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη νωρίς το βράδυ, στις 9:37 μμ.    

 

Κυριακή, 19 Ιουνίου

Πανσέληνος στις 2:03 μμ της Δευτέρας, αλλά εξακολουθεί να φαίνεται πλήρως φωτισμένη όλο το βράδυ.

Το Μ4 είναι ένα το πιο κοντινό σε μας σφαιρωτό σμήνος (7.200 έτη φωτός) και βρίσκεται 1,3 μοίρες δυτικά του Αντάρη. Φαίνεται εύκολα με οποιοδήποτε οπτικό όργανο. Το M4 θα ήταν ένα από τα πιο θαυμάσια σφαιρωτά σμήνη στον ουρανό, εάν δεν κρυβόταν από πυκνά σύννεφα σκοτεινής μεσοαστρικής ύλης. Αυτή η μεσοαστρική απορρόφηση κοκκινίζει επίσης το χρώμα του φωτός από το σμήνος και του δίνει μια ελαφρώς πορτοκαλιά ή καφετιά εμφάνιση στις έγχρωμες εικόνες.

 

Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer’s Guide:  “Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια.”  Χωρίς αυτά, “ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος.”

Ακολουθήστε τη λαβή της «κατσαρόλας» στη Μεγάλη Άρκτο μέχρι να φτάσετε στο τελευταίο λαμπρό αστέρι. Στη συνέχεια, απλά μετακινήστε το τηλεσκόπιό σας λίγο νότια και δυτικά  και θα βρείτε αυτό το εκπληκτικό ζευγάρι αλληλεπιδρώντων γαλαξιών, τον αριθμό 51 στο διάσημο κατάλογο του Μεσιέ. Ο  αρχικός γαλαξίας, ο μεγάλος γαλαξίας με τη σαφώς  καθορισμένη σπειροειδή δομή, είναι επίσης καταχωρισμένος ως NGC 5194. Οι  σπειροειδείς βραχίονες του και οι  λωρίδες σκόνης σαρώνουν ξεκάθαρα μπροστά από τον συνοδό γαλαξία του (δεξιά), τον NGC 5195. Το ζευγάρι είναι περίπου 31 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά και επίσημα βρίσκονται εντός του μικρού αστερισμού των Θηρευτικών Κυνών. Αν και ο  Μ51 φαίνεται αμυδρός μέσα από ένα τηλεσκόπιο, φωτογραφίες μεγάλου χρόνου έκθεσης αποκαλύπτουν  εντυπωσιακά χρώματα και αχνά κατάλοιπα  γύρω από τον μικρότερο γαλαξία. Η φωτογραφία είναι του Παύλου Βλάχου.

 

Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από τον βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

 

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής (μέγεθος  -0,2) είναι χαμηλά στον ανατολικό ορίζοντα κατά το λυκαυγές. Προσπαθήστε να τον εντοπίσετε με κιάλια, 20 με 30 λεπτά πριν την ανατολή του Ήλιου.

Η Αφροδίτη έχει χαθεί στη λάμψη του Ήλιου.  

Ο  Άρης (μέγεθος -1,7, στον Ζυγό) παραμένει μεγάλος και λαμπρός με χρώμα κίτρινο-πορτοκαλί στον νότο, σχεδόν τόσο λαμπρός όσο και ο Δίας και πιο λαμπρός από τον Σείριο. Στην επόμενή του αντίθεση, τον Ιούλιο του 2018, ο Άρης θα φτάσει τα 24,3 δευτερόλεπτα της μοίρας, σχεδόν στη μέγιστη διάμετρό του!

Ο Δίας (μέγεθος -2,0, στον νότιο Λέοντα) λάμπει ψηλά στα νοτιοδυτικά στο τέλος του βραδινού λυκόφωτος.

Ο Κρόνος (μέγεθος +0,1, στον νότιο Οφιούχο) είναι το λαμπρότερο «άστρο» στα αριστερά του Άρη. Κάτω και στα δεξιά του είναι ο αμυδρότερος Αντάρης.

Ο Ουρανός (μέγεθος 5,9, στους Ιχθύες) είναι χαμηλά στα ανατολικά πριν αρχίσει το λυκαυγές.

Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9, στον Υδροχόο) φαίνεται αρκετά ψηλά στα νοτιοανατολικά πριν το λυκαυγές.