ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ
-
Αποκλειστική συνέντευξη του καθηγητή Θανάση Οικονόμου στο Πλανητάριο Θεσσαλονίκης
Είναι μεγάλη τιμή και χαρά για μας το γεγονός ότι είμαστε σε θέση να εγκαινιάσουμε αυτό το blog με μία αποκλειστική συνέντευξη που μας παραχώρησε ο φημισμένος Έλληνας καθηγητής Αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο και επί δεκαετίες συνεργάτης της NASA κ. Θανάσης Οικονόμου. Ο κ. Οικονόμου βρέθηκε για μια σύντομη επίσκεψη στη Θεσσαλονίκη αμέσως μετά από την παραμονή του στη Γερμανία κατά την τελική φάση προσέγγισης της αποστολής Rosetta στον κομήτη 67P/Churyumov-Gerasimenko. Κύριε Οικονόμου, ήσασταν στο κέντρο ελέγχου της αποστολής στο Ντάρμστατ της Γερμανίας; Στο Ντάρμστατ είναι το κέντρο ελέγχου της Rosetta, του σκάφους που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον κομήτη, εγώ βρισκόμουν στο DLR (Deutche Aerospace Center) στην Κολωνία. Όμορφη πόλη η Κολωνία, δεν συμφωνείτε; Να σας πω…
Δείτε περισσότερα -
Ανακαλύφθηκε μια επιπλέον «ασπίδα» προστασίας της Γης από την ακτινοβολία
Επιστήμονες εντόπισαν έναν ακόμη φυσικό μηχανισμό, άγνωστο μέχρι σήμερα, που «θωρακίζει» τον πλανήτη μας από δυνητικά επικίνδυνη ακτινοβολία. Πιο συγκεκριμένα, ο μηχανισμός μπλοκάρει τα ηλεκτρόνια που βρίσκονται στα εξωτερικά όρια των ζωνών Βαν Άλεν και τα οποία κινούνται με ταχύτητες κοντά στην ταχύτητα του φωτός. Έτσι, δεν επιτρέπει στα σωματίδια να προκαλέσουν βλάβες στους δορυφόρους ή, ακόμη χειρότερα, να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή των αστροναυτών σε σκάφη τα οποία κινούνται σε τροχιά γύρω από τη Γη. Οι ερευνητές, στους οποίους συγκαταλέγονται επιστήμονες από το ΜΙΤ και το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο στο Μπόλντερ, δημοσίευσαν την ανακάλυψή τους σε άρθρο στο περιοδικό Nature. Σε αυτό αναφέρουν πως, παρά τη μεγάλη ενέργεια που έχουν τα ηλεκτρόνια, δεν μπορούν να πλησιάσουν την επιφάνεια…
Δείτε περισσότερα -
2039 έτη η «ηλικία» του Μηχανισμού των Αντικυθήρων
Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων, ο διάσημος αστρονομικός υπολογιστής που ανακαλύφθηκε το 1900 σε ένα αρχαίο ναυάγιο, είναι πιθανώς ακόμη πιο αρχαίος από τις έως τώρα εκτιμήσεις, σύμφωνα με μια νέα επιστημονική μελέτη (http://link.springer.com/article/10.1007/s00407-014-0145-5), ενός Αργεντινού και ενός Αμερικανού ερευνητή. Το ναυάγιο πιστεύεται ότι συνέβη τον πρώτο αιώνα π.Χ. (μεταξύ 85 και 60 π.Χ.), ενώ ο μηχανισμός εκτιμάται ότι κατασκευάστηκε μεταξύ του 100 και 150 π.Χ. Όμως η νέα εκτίμηση τοποθετεί την έναρξη του ημερολογίου του μηχανισμού στο 205 π.Χ., μόλις επτά χρόνια μετά τον θάνατο του Αρχιμήδη. Ο ιστορικός της επιστήμης Κρίστιαν Κάρμαν του Εθνικού Πανεπιστημίου του Κίλμες στην Αργεντινή και ο φυσικός Τζέημς Έβανς του Πανεπιστημίου του Πάτζετ Σάουντ της Ουάσιγκτον, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό ιστορίας της…
Δείτε περισσότερα -
Καλύτερη πλοήγηση και επικοινωνία στο διάστημα υπόσχονται οι ακτίνες Χ
Βελτιωμένη πλοήγηση στο βαθύ διάστημα και πιο αποτελεσματική επικοινωνία με τα διαστημόπλοια που βρίσκονται πιο μακριά από το εσωτερικό ηλιακό σύστημα, υπόσχονται τα συστήματα τα οποία θα βασίζονται στις ακτίνες Χ. Αυτό υποστηρίζουν οι επιστήμονες της ΝΑΣΑ που προετοιμάζουν την αποστολή Nicer/Sextant για το 2016, με σκοπό μεταξύ άλλων να δοκιμάσουν τις αντίστοιχες τεχνολογίες. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, ένα τέτοιο σύστημα θα έχει το πλεονέκτημα πως η επικοινωνία δεν θα διακόπτεται όταν ένα διαστημόπλοιο θα εισέρχεται στην ατμόσφαιρα ενός πλανήτη, αφού οι ακτίνες Χ θα διαπερνούν το στρώμα των αερίων. Επίσης θα κάνει ταχύτερη την επικοινωνία αφού, συγκριτικά με τα ραδιοκύματα, οι ακτίνες Χ μπορούν να μεταφέρουν μεγαλύτερο όγκο δεδομένων σε ένα δεδομένο χρονικό διάστημα. Με προορισμό τον Διεθνή Διαστημικό…
Δείτε περισσότερα -
Το πρώτο βήμα για την καλλιέργεια τροφής στο διάστημα
Τις βάσεις για να βρεθούν τρόποι ώστε οι αστροναύτες να καλλιεργούν στο μέλλον ένα σημαντικό ποσοστό της τροφής που καταναλώνουν, στοχεύει να βάλει το ερευνητικό πρόγραμμα Time Scale. Το πρόγραμμα θα διαρκέσει 10 χρόνια, ενώ σε αυτό συμμετέχει η Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία (ESA) και αρκετά ευρωπαϊκά επιστημονικά ιδρύματα, με επικεφαλής το Κέντρο Διεπιστημονικών Διαστημικών Ερευνών (CIRIS) από το Νορβηγικό Πανεπιστήμιο Επιστήμης και Τεχνολογίας, με έδρα το Τρόντχαϊμ. Η παραγωγή τροφής στο διάστημα θεωρείται σχεδόν απαραίτητη για να γίνουν πραγματικότητα τα σχέδια εποικισμού της Σελήνης ή ακόμη και της εξερεύνησης του πλανήτη Άρη από τον άνθρωπο. Έτσι, στα πλαίσια του Time Scale, θα μελετηθεί πώς αναπτύσσονται διάφορα είδη φυτών έξω από το περιβάλλον της Γης – με πρώτους «υποψήφιους» ποικιλίες ντομάτας,…
Δείτε περισσότερα -
Οι δορυφόροι GPS μπορούν να ανιχνεύσουν τη σκοτεινή ύλη;
Εκτός από το να μας πληροφορούν για το πού βρισκόμαστε ανά πάσα στιγμή, οι δορυφόροι του συστήματος GPS (Global Positioning System) θα μπορούσαν να παίξουν βασικό ρόλο στην ανίχνευση και τη μέτρηση των ιδιοτήτων της σκοτεινής ύλης. Αυτό υποστηρίζουν δύο φυσικοί, οι Αντρέι Ντερεβιάνκο και Μαξιμ Ποσπέλοφ, από το πανεπιστήμιο της Νεβάδα και το Ινστιτούτο Θεωρητικής Φυσικής του Καναδά, αντίστοιχα. Η σκοτεινή ύλη δεν έχει ανιχνευτεί ποτέ έως σήμερα, με συνέπεια να παραμένει άγνωστη η φύση της. Η ύπαρξή της, ωστόσο, προκύπτει από τη βαρυτική της επίδραση σε συμπαντικές δομές, όπως οι γαλαξίες. Έτσι, οι κοσμολόγοι εκτιμούν πως αντιστοιχεί στο 26,8% της μάζας του σύμπαντος, έναντι μόλις 4,8% της συμβατικής ύλης. Οι δύο φυσικοί προτείνουν μία μέθοδο για την αναζήτησή…
Δείτε περισσότερα -
Η βαρύτητα έσωσε από την κατάρρευση το «νεαρό» σύμπαν
Στη βαρύτητα αποδίδει μια ομάδα φυσικών από την Ευρώπη το γεγονός ότι το σύμπαν δεν κατέρρευσε λίγο μετά τη Μεγάλη Έκρηξη. Η έρευνά τους έχει στο επίκεντρο το μποζόνιο Higgs το οποίο, όπως επαλήθευσε ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων το 2012, είναι υπεύθυνο για το γεγονός ότι έχουν μάζα τα υπόλοιπα στοιχειώδη σωματίδια. Και έρχεται να απαντήσει σε προγενέστερες μελέτες, σύμφωνα με τις οποίες η παραγωγή μποζονίων Higgs στη φάση της απότομης διαστολής του πρώιμου σύμπαντος, όπως προβλέπει το πληθωριστικό μοντέλο, θα έπρεπε να το έχει αποσταθεροποιήσει. Για να εξηγήσουν γιατί το σύμπαν δεν κατέρρευσε, μέχρι σήμερα έχουν διατυπωθεί αρκετές ερμηνείες, οι οποίες προτείνουν νέες φυσικές θεωρίες που έως τώρα δεν έχουν επιβεβαιωθεί από πειράματα ή αστρονομικές παρατηρήσεις. Η συγκεκριμένη ομάδα,…
Δείτε περισσότερα -
Αστρονομία στο Android
Είναι πραγματικά εντυπωσιακό το πόσες πολλές διαφορετικές τεχνολογίες συγκεντρώνονται σε αυτό που ονομάζουμε “smartphone”. Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί πριν μερικά χρόνια ότι με τη χρήση του κινητού σας τηλεφώνου θα μπορούσατε να μελετήσετε τα άστρα και τους πλανήτες του ουρανού, να δείτε την ακριβή τους θέση και να μάθετε τους αστερισμούς; Κι όμως όλα αυτά μπορούν να γίνουν πανεύκολα αν απλά …στρέψετε το κινητό σας προς τα άστρα! Τα smartphones χρησιμοποιούν το ενσωματωμένο GPS (και τη σύνδεση internet όταν αυτή είναι διαθέσιμη) για να προσδιορίσουν με ακρίβεια τη θέση σας. Επίσης έχουν αισθητήρα (πυξίδα) που ανιχνεύει το μαγνητικό πεδίο της Γης και έτσι γνωρίζει ακριβώς την κατεύθυνση προς την οποία κοιτάτε. Αν λοιπόν θέλετε να μάθετε ποιος αστερισμός βρίσκεται…
Δείτε περισσότερα -
Τουλάχιστον δυο φορές αναπήδησε το Philae πριν προσεδαφιστεί
Σταθερό στην επιφάνεια του κομήτη 67P/Churyumov-Gerasimenko είναι το ρομποτικό όχημα Philae, μετά την ιστορική προσεδάφισή του χθες Τετάρτη. Το σκάφος έχει ήδη στείλει στη Γη τις πρώτες φωτογραφίες από την επιφάνεια του αφιλόξενου κομήτη. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος (ESA), η προσεδάφιση ήταν τελικά περισσότερο επεισοδιακή από ό,τι είχε αρχικά εκτιμηθεί, με το Philae να «αναπηδά» τουλάχιστον δυο φορές στην επιφάνεια του κινούμενου κομήτη, ο οποίος έχει ιδιαίτερα αδύναμο βαρυτικό πεδίο. Η ιστορική πρώτη επαφή του Philae με τον κομήτη, που επιβεβαιώθηκε στις 18:05 της Τετάρτης (ώρα Ελλάδος), ακολουθήθηκε λοιπόν από δυο ακόμα προσεδαφίσεις. Το σχέδιο προέβλεπε πως το Philae θα χρησιμοποιούσε άγκιστρα προκειμένου να προσδεθεί στο έδαφος του κινούμενου ουράνιου σώματος, όμως το τα άγκιστρα δεν αναπτύχθηκαν, αρχικά…
Δείτε περισσότερα -
Η συσσώρευση της γνώσης – του Διονύση Σιμόπουλου
«Ροζέτα» ετοιμάζεται να εκτοξεύσει μία μικρότερη, με την προσωνυμία «Philae», που θα προσεδαφιστεί ομαλά στην παγωμένη επιφάνεια του κομήτη «67P/Churyumov–Gerasimenko». Σκοπός της αποστολής είναι να ανακαλύψει κατά πόσο τα υλικά που περιλαμβάνουν οι κομήτες συνέβαλαν στη δημιουργία της ζωής πάνω στη Γη. Δεν είναι φυσικά ούτε η πρώτη ούτε και η τελευταία παρόμοια διαστημοσυσκευή, αφού μέχρι σήμερα πάνω από 6.800 τέτοια διαστημικά οχήματα έχουν τοποθετηθεί στο Διάστημα σε τροχιά γύρω από τη Γη ή ακόμη και πιο πέρα. Στις σχεδόν έξι δεκαετίες από την εκτόξευση του σοβιετικού «Σπούτνικ 1» έχουμε ήδη ρίξει τα πρώτα εύθραυστα σκάφη μας στα μυστικά ρεύματα του διαστημικού ωκεανού. Στην αρχή με φόβο και δισταγμό, κι αργότερα με όλο και πιο μεγάλη αυτοπεποίθηση, καθώς εξερευνήσαμε τους…
Δείτε περισσότερα -
Θανάσης Οικονόμου: Από το Ζιάκα Γρεβενών στη NASA
Η ώρα της αλήθειας για τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA) έφτασε. Την Τετάρτη 12 Νοεμβρίου, στις 09:35 ώρα Κεντρικής Ευρώπης (10.35 ώρα Ελλάδος), έπειτα από δύο δεκαετίες κοπιώδους προετοιμασίας και περίπου 11 χρόνια από την εκτόξευση του διαστημικού σκάφους “Ροζέτα” (Rosetta), η ευρωπαϊκή διαστημική αποστολή θα επιχειρήσει να “γράψει” ιστορία, απελευθερώνοντας το όχημα προσεδάφισής της, “Philae”, στην επιφάνεια του κομήτη Τσουριούμοφ- Γκερασιμένκο (67Ρ/Churyumov- Gerasimenko). Το σήμα που θα επιβεβαιώνει τον διαχωρισμό της διαστημικής συσκευής θα φθάσει στη Γη 28 λεπτά αργότερα, ενώ η προσεδάφισή της στον κομήτη αναμένεται να πραγματοποιηθεί περίπου επτά ώρες αργότερα, με το ραδιοσήμα που θα επιβεβαιώνει την επιτυχία να αναμένεται στη Γη γύρω στις 17:02 CET (18.02 ώρα Ελλάδος). “Θα είναι μεγάλο κατόρθωμα της ESA, εάν…
Δείτε περισσότερα -
Rosetta mission: Η αποκρυπτογράφηση ενός κομήτη από έναν Έλληνα συντελεστή της διαστημικής αποστολής
11 περίπου χρόνια μετά την εκτόξευσή του και ταξιδεύοντας 1 δισεκατομμύριο χιλιόμετρα μέσα στο Ηλιακό Σύστημα, το διαστημικό σκάφος Rosetta (Ροζέτα) του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), έφτασε στον προορισμό του, τον κομήτη Churyumov-Gerasimenko. Όπως η Στήλη της Ροζέτας υπήρξε το κλειδί για την αποκρυπτογράφηση των αιγυπτιακών ιερογλυφικών έτσι και το διαστημόπλοιο Rosetta θα προσπαθήσει να ξεκλειδώσει τα μυστικά του κομήτη και, κατ’ επέκταση, όλων των αρχεγόνων σωμάτων. Τα 15 επιστημονικά όργανα της Rosetta και τα 9 της διαστημικής συσκευής Philae (Φιλαί – από το όνομα ενός οβελίσκου στο ομώνυμο νησί του Νείλου), η οποία θα προσεδαφισθεί στον κομήτη, θα εκτελούν, όσο καιρό αντέξουν, παρατηρήσεις που θα βοηθήσουν να γίνει κατανοητή η προέλευση και η εξέλιξη του Ηλιακού Συστήματος. Όλα αυτά…
Δείτε περισσότερα -
Πρωτόγνωρη εικόνα δείχνει πλανήτες να γεννιούνται
Έρημος Ατακάμα, Χιλή Όχι, η εικόνα δεν είναι καλλιτεχνική απεικόνιση. Είναι το πραγματικό πορτρέτο ενός δίσκου αερίων και σκόνης, το οποίο σχηματίζει πλανήτες γύρω από ένα άστρο στον αστερισμό του Ταύρου. Είναι μια εικόνα πρωτοφανούς λεπτομέρειας, την οποία συνέλαβε το μεγαλύτερο ραδιοτηλεσκόπιο του κόσμου«Όταν πρωτοείδαμε την εικόνα μείναμε έκπληκτοι από το επίπεδο της λεπτομέρειας» καμαρώνει η Κατερίνα Βλαχάκη, μέλος της διεύθυνσης του τηλεσκοπίου ALMA. Η εικόνα σε πλήρη ανάλυση To ολοκαίνουργιο τηλεσκόπιο, μια συστοιχία από 66 επιμέρους ραδιοτηλεσκόπια διασκορπισμένα στην έρημο της Χιλής, έστρεψε το βλέμμα του στο άστρο HL του Ταύρου, ή HL Tauri, το οποίο εκτιμάται ότι άρχισε να λάμπει πριν από μόλις ένα εκατομμύριο χρόνια. Τα άστρα γεννιούνται από σύννεφα αερίου και σκόνης, τα οποία καταρρέουν υπό…
Δείτε περισσότερα -
-
Κατηγορίες και τύποι τηλεσκοπίων
Τα τηλεσκόπια αποτελούνται από δύο μέρη: α) την Στήριξη και β) τον Οπτικό Σωλήνα Οι οπτικοί σωλήνες των τηλεσκοπίων δεν είναι άλλο, παρά συλλέκτες φωτός. Για την συλλογή του φωτός, τα οπτικά τηλεσκόπια διαθέτουν οπτικά στοιχεία όπως φακούς, κάτοπτρα, ή συνδυασμό και των δύο, τα οποία κατατάσσουν τα τηλεσκόπια σε τρεις μεγάλες κατηγορίες: Α) Στα διοπτρικά τηλεσκόπια ΥΠΕΡ: 1-Δίνουν είδωλα υψηλότερης αντίθεσης (συγκριτικά με τα κατοπτρικά ή καταδιοπτρικά ίδιας διαμέτρου). 2-Δεν απαιτείται περιοδική ευθυγράμμιση στα οπτικών τους. 3-Έχουν κλειστού τύπου οπτικό σωλήνα, όπου τα οπτικά προστατεύονται από υγρασία και σκόνη. 4-Δεν έχουν κεντρική εμπόδιση. ΚΑΤΑ: 1-Είναι πολύ ακριβότερα για διάμετρο άνω των 90mm. 2-Είναι ογκωδέστερα λόγω μήκους. 3-Υποφέρουν λίγο έως πολύ, από χρωματικά σφάλματα. 4-Δεν είναι κατάλληλα για αμυδρά ουράνια…
Δείτε περισσότερα -
Πώς να διαλέξετε τηλεσκόπιο
Αργά ή γρήγορα, κάθε αρχάριος ερασιτέχνης αστρονόμος φθάνει στο σημείο να αναρωτιέται τι να κάνει ως προς την αγορά ενός τηλεσκοπίου. Αυτή είναι ίσως η πιο σημαντική απόφαση πού θα πρέπει να πάρεις όταν αρχίζεις με το χόμπι της αστρονομίας. Αν διαλέξεις σωστά, το τηλεσκόπιο θα σου ανοίξει το δρόμο για να περνάς ευχάριστα τις νύχτες σου εξερευνώντας τον ουρανό. Αν όμως δεν διαλέξεις σωστά, θα συναντήσεις απογοήτευση, κάτι πού πιθανότατα να σε οδηγήσει να μεταπωλήσεις το τηλεσκόπιο σου (π.χ. με μια μικρή αγγελία με τίτλο: “Πωλείται: τηλεσκόπιο σε άριστη κατάσταση, σχεδόν αχρησιμοποίητο !” Τι τηλεσκόπιο λοιπόν να διαλέξω; Αυτό εξαρτάται πιο πολύ από εσένα τον ίδιο παρά από το τηλεσκόπιο. Αν ζεις σε μια πολυκατοικία στην πόλη που έχει…
Δείτε περισσότερα