Οδηγός Παρατήρησης της Σελήνης

Η Σελήνη! Και ποιος δεν απολαμβάνει την παρατήρηση του φεγγαριού μας; Είναι όμορφο και προσφέρει ηρεμία, αλλά ταυτόχρονα είναι και μυστηριώδες. Ιστορικά, η Σελήνη έχει αποτελέσει έμπνευση για την απόκτηση γνώσης και τη δημιουργία θρύλων. Κάποιοι πολιτισμοί πίστευαν ότι η Σελήνη έχει μυθικές δυνάμεις που μπορούν να επηρεάσουν την συμπεριφορά των ανθρώπων. Έτσι προέκυψε και το ρήμα «σεληνιάζομαι». Φυσικά, κατά το παρελθόν, υπήρξε και η πεποίθηση ότι υπό το φως της Πανσελήνου τριγύριζαν λυκάνθρωποι και βαμπίρ..!

Η Σελήνη επηρεάζει τη διαμόρφωση της ζωής και η επιρροή της είναι ζωτικής σημασίας για το περιβάλλον της Γης. Τα νυχτόβια πλάσματα για παράδειγμα, επωφελούνται από τον φυσικό φωτισμό του φεγγαριού για να καθαρίσουν το έδαφος για το επόμενο γεύμα τους, ενώ επαγρυπνούν για αρπακτικά που πιθανόν σχεδιάζουν να τους επιτεθούν. Ακόμα, πεζοπόροι που ίσως έχουν χαθεί σε ένα δάσος, χρησιμοποιούν το φως του φεγγαριού για να προσανατολιστούν. Κάποιες φορές, η Σελήνη φαίνεται να διαβαίνει μπροστά από τον Ήλιο (έκλειψη Ηλίου), και τότε βυθίζει προσωρινά ορισμένες περιοχές της Γης στο σκοτάδι, ενώ η σκιά της διασχίζει την επιφάνεια της Γης. Το ανθρώπινο είδος από την πρώτη στιγμή εμφάνισής του στον πλανήτη μαγεύτηκε από τη Σελήνη, και θα συνεχίζει να μαγεύεται για όσο αυτή υπάρχει στον ουρανό.

Δεν είναι περίεργο που ο άνθρωπος έλκεται από την Σελήνη. Για πολλούς από εμάς, το φεγγάρι έχει εγείρει την φαντασία μας από πολύ μικρή ηλικία. Είτε το συνειδητοποιούμε είτε όχι, η Σελήνη διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή μας, με αμέτρητα ποιήματα και τραγούδια να έχουν γραφτεί για αυτή. Εάν είστε αρχάριος ερασιτέχνης αστρονόμος ή απλώς λάτρης του φεγγαριού, αυτός ο οδηγός θα σας βοηθήσει να εξοικειωθείτε με τον πλησιέστερο ουράνιο γείτονα της Γης στο διάστημα: τον πρώτο στόχο παρατήρησης, τη Σελήνη!

Παρατηρώντας τη Σελήνη

Η Σελήνη αποτελεί τον πιο δημοφιλή και τον πιο εύκολο στόχο παρατήρησης για να ξεκινήσετε το ταξίδι σας στην Αστρονομία. Είναι το μόνο ουράνιο αντικείμενο στου οποίου την επιφάνεια μπορείτε να δείτε λεπτομέρειες δια γυμνού οφθαλμού. Μπορείτε επίσης, να παρακολουθείτε κάθε νύχτα τις φάσεις της Σελήνης καθώς συμπληρώνεται ο μηνιαίος σεληνιακός κύκλος. Μάλιστα, τα χαρακτηριστικά της επιφάνειας του φεγγαριού, όπως οι σκούρες «θάλασσες», μπορούν να γίνουν ορατά ακόμα και με γυμνό μάτι.

Χρησιμοποιώντας μικρών διαστάσεων κιάλια 7x ή 8x, θα δείτε ακόμα περισσότερες λεπτομέρειες και πολυάριθμους κρατήρες. Με μεγαλύτερα κιάλια, όπως 15x ή 20x, η μεγέθυνση θα είναι μεγαλύτερη, αλλά η εικόνα θα είναι ευαίσθητη ακόμα και στην παραμικρή κίνηση των χεριών σας. Για να λάβετε σταθερή εικόνα, θα πρέπει να τοποθετήσετε τα κιάλια σε τρίποδα.

Ένα τηλεσκόπιο στραμμένο προς τη Σελήνη θα σας αποκαλύψει απίστευτα χαρακτηριστικά της επιφάνειάς της, τα οποία θα ζωντανεύουν με λεπτομέρεια μπροστά στα μάτια σας. Επειδή η Σελήνη είναι μεγάλη και φωτεινή, δεν θα χρειαστείτε ακριβό εξοπλισμό για να απολαύσετε την παρατήρησή της. Ακόμα και ένα μικρό τηλεσκόπιο επιπέδου αρχαρίων, διαμέτρου 60 mm και μεγέθυνσης 70x, θα σας προσφέρει εκπληκτικές εικόνες που κόβουν την ανάσα και η εξερεύνησή σας θα κρατήσει για ώρες!

Θα παρατηρήσετε πως καθώς η Σελήνη περιφέρεται γύρω από τη Γη,  το φως του Ήλιου προσπίπτει στην σεληνιακή επιφάνεια υπό διαφορετική γωνία κάθε μέρα. Το γεγονός αυτό προκαλεί και τις διαφορετικές φάσεις. Όσο οι σκιές μεγαλώνουν, τόσο θα αρχίζουν να φαίνονται λεπτομερώς οι κρατήρες και τα όρη του φεγγαριού. Η καλύτερη στιγμή για να παρατηρήσετε την σεληνιακή επιφάνεια είναι μόλις μερικές μέρες μετά το Πρώτο Τέταρτο. Τότε, είναι ορατοί πολυάριθμοι κρατήρες στη νότια περιοχή του φεγγαριού. Οι λεπτομέρειες είναι πιο έντονα εμφανείς κοντά στην διαχωρίζουσα (η νοητή γραμμή μεταξύ του φωτιζόμενου και του σκοτεινού τμήματος της Σελήνης).

Αυτό, έρχεται σε αντίθεση με την πεποίθηση που υπήρχε παλιότερα ότι η ιδανική στιγμή για παρατήρηση είναι όταν έχουμε Πανσέληνο. Παρ’ όλο που η Πανσέληνος είναι πολύ εντυπωσιακή, στην πραγματικότητα δεν προσφέρεται για παρατήρηση λεπτομερειών της επιφάνειάς της. Γιατί; Το έντονο ηλιακό φως προσπίπτει κάθετα στην επιφάνειά της και εμποδίζει την παρατήρηση των χαρακτηριστικών της. Παρατηρώντας από ένα τηλεσκόπιο την Πανσέληνο, θα διαπιστώσετε ότι το έντονο φως είναι ενοχλητικό. Αυτό όμως μπορεί να διορθωθεί και η παρατήρηση να γίνει με άνεση, χρησιμοποιώντας Σεληνιακό φίλτρο, φίλτρο ουδέτερης πυκνότητας ή πολωτικό φίλτρο. Χαρακτηριστικά της επιφάνειας, όπως για παράδειγμα ο κρατήρας Tycho, είναι εύκολα παρατηρήσιμα όταν χρησιμοποιούνται τέτοιου είδους φίλτρα.

Κορυφαίοι Στόχοι Παρατήρησης

Σεληνιακά Απέννινα: Γνωστά και ως Απέννινα όρη, έχουν πάρει το όνομά τους από την ομώνυμη οροσειρά της Ιταλίας. Σχηματίστηκαν όταν δημιουργήθηκε και η Θάλασσα των Βροχών (Mare Imbrium), δηλαδή πριν από περίπου 4 δισεκατομμύρια χρόνια. Τα Σεληνιακά Απέννινα έχουν έκταση περίπου 600 χιλιόμετρα και περιλαμβάνουν περισσότερες από 3000 κορυφές. Η υψηλότερη κορυφή είναι το όρος Huygens, φτάνοντας το ύψος των 5500 μέτρων. Για να εξερευνήσετε την περιοχή αυτή, χρησιμοποιήστε ένα τηλεσκόπιο με μεγάλη μεγέθυνση.

Αρίσταρχος: Αυτός ο εντυπωσιακός σεληνιακός κρατήρας πρόσκρουσης έλαβε το όνομά του προς τιμήν του Αρίσταρχου του Σάμιου και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της ορατής πλευράς της Σελήνης. Πρόκειται για νεαρό κρατήρα που σχηματίστηκε πριν από περίπου 450 εκατομμύρια έτη. Θεωρείται ο λαμπρότερος από τους μεγάλους σχηματισμούς της επιφάνειας της Σελήνης. Μάλιστα, είναι βαθύτερος από το Grand Canyon! Αναζητήστε ακόμα, δίπλα στον Αρίσταρχο την μεγαλύτερη κυματοειδή Κοιλάδα του Schroter.

Κλάβιος: Ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του Ιησουίτη ιερέα Christopher Clavius. Είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος κρατήρας της Σελήνης και ένας από τους αρχαιότερους. Εντοπίζεται στα υψίπεδα προς τα νότια, κοντά στον κρατήρα του Tycho. Η διάμετρός του είναι 230 χιλιόμετρα. Ιδανικά, μπορεί να παρατηρηθεί με κιάλια ή μικρό τηλεσκόπιο όταν η Σελήνη βρίσκεται στη φάση του Πρώτου ή του Τρίτου Τετάρτου. Μάλιστα, το Στρατοσφαιρικό Παρατηρητήριο Υπέρυθρης Αστρονομίας (SOFIA) έχει ανιχνελυσει μόρια νερού εντός του συγκεκριμένου κρατήρα.

Κοπέρνικος: Έλαβε το όνομά του προς τιμήν του αστρονόμου Νικόλαου Κοπέρνικου. Είναι ένας από τους πιο διάσημους κρατήρες πρόσκρουσης της Σελήνης, με φωτεινές ακτίνες να κυριαρχούν τριγύρω του, εκτεινόμενες σε απόσταση 800 χιλιομέτρων. Η διάμετρος του κρατήρα του Κοπέρνικου είναι 93 χιλιόμετρα και το βάθος του 3,8 χιλιόμετρα. Το εξωτερικό χείλος του κρατήρα αυτού έχει σχήμα εξάγωνου. Ακριβώς έξω από το κέντρο του κρατήρα, υψώνεται ένα σεληνιακό βουνό ύψους 1200 μέτρων. Για την παρατήρηση μπορούν να χρησιμοποιηθούν κιάλια, αλλά για να δείτε την περιοχή του Κοπέρνικου όπως θα την έβλεπε ένας αστροναύτης, θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε τηλεσκόπιο.

Σεληνιακό X και V: Πρόκειται για ένα ζεύγος οπτικών ψευδαισθήσεων, ορατών στην επιφάνεια της Σελήνης μόνο όταν το φως του Ήλιου προσπίπτει την «κατάλληλη» στιγμή. Το σεληνιακό Χ εμφανίζεται τις μέρες γύρω από το Πρώτο Τέταρτο του φεγγαριού, κοντά στην διαχωρίζουσα, ανάμεσα στους κρατήρες La Caille, Purbach και Blanchinus. Είναι ορατό μόνο όταν η ανατολή του Ηλίου συμβαίνει σε αυτή την περιοχή, δηλαδή για μόλις μερικές ώρες. Το σεληνιακό V, εμφανίζεται ταυτόχρονα με το X, είναι ελαφρώς μεγαλύτερο από αυτό και εντοπίζεται ψηλότερα, στην περιοχή της Θάλασσας των Ατμών (Mare Vaporum), σχηματίζοντας το γράμμα V, κοντά στην διαχωρίζουσα. Προκαλέστε τον εαυτό σας να εντοπίσει ταυτόχρονα τους δύο αυτούς σχηματισμούς!

Θάλασσα των Κρίσεων: Πρόκειται για μια λεκάνη διαμέτρου 555 χιλιομέτρων που δημιουργήθηκε από πρόσκρουση αστεροειδή στην Σελήνη. Εντοπίζεται στα βορειοανατολικά της Θάλασσας της Ηρεμίας (Mare Tranquillitatis).  Η Θάλασσα των Κρίσεων (Mare Crisium) είναι η μοναδική «θάλασσα» στην ορατή πλευρά της Σελήνης που δεν συνδέεται με κάποιο μεγάλο σύστημα «θαλασσών». Είναι ορατή με κιάλια, αλλά φαίνεται καλύτερα από τηλεσκόπιο.

 

Πετάβιος: Γνωστός και ως κρατήρας του ρολογιού, είναι ένας ασυνήθιστος κρατήρας πρόσκρουσης με διπλή περιφέρεια. Εντοπίζεται κοντά στο νοτιοανατολικό χείλος της Σελήνης και ιδανικά μπορεί να παρατηρηθεί λίγες μέρες μετά τη Νέα Σελήνη. Διαθέτει ένα ευδιάκριτο ευθύγραμμο μακρύ κανάλι, το οποίο αν παρομοιάζαμε τον κρατήρα με ρολόι θα αντιπροσώπευε τον λεπτοδείκτη. Το μικρότερο κανάλι που διακρίνεται θα αντιπροσώπευε τον ωροδείκτη. Τι ώρα είναι; Είναι ώρα να χρησιμοποιήσετε το τηλεσκόπιό σας και να δείτε μόνοι σας!

Πλάτων: Έλαβε το όνομά του από τον αρχαίο Έλληνα φιλόσοφο Πλάτωνα. Αυτός ο κρατήρας πρόσκρουσης είναι γεμάτος λάβα και έχει διάμετρο περίπου 109 χιλιόμετρα. Εντοπίζεται στο βόρειο τμήμα της Σελήνης. Το εσωτερικό του κρατήρα του Πλάτωνα είναι ένα από τα πιο σκοτεινά και ομαλά. Ο Πολωνός αστρονόμος Johannes Hevelius χαρακτήρισε τον κρατήρα αυτό ως τη «μεγαλύτερη μαύρη λίμνη». Χρησιμοποιήστε ένα μικρό τηλεσκόπιο μεγέθυνσης κοντά στα 100x για να παρατηρήσετε τον τριγωνικό σχηματισμό στο δυτικό χείλος του κρατήρα. Φαίνεται σαν να έχει σπάσει από την πρόσκρουση κάποιου αστεροειδή στον κρατήρα.

Rupes Recta (Ευθύ τείχος): Πρόκειται για μεγάλης κλίμακας γραμμικό σχηματισμό της σεληνιακής επιφάνειας. Έχει μήκος άνω των 100 χιλιομέτρων, πλάτος μεταξύ 2-3 χιλιομέτρων και το ύψος του κυμαίνεται μεταξύ 240 και 300 μέτρων. Αποτελεί εύκολο στόχο παρατήρησης για μικρά τηλεσκόπια. Μπορεί να παρατηρηθεί μια-δυο μέρες μετά το Πρώτο Τέταρτο και εμφανίζεται σαν μια μικρή μαύρη γραμμική σκιά κατά μήκος του εσωτερικού της Θάλασσας των Νεφών (Mare Nubium). Όταν το φως του Ήλιου προσπίπτει στον σχηματισμό αυτόν από την αντίθετη κατεύθυνση, κοντά στο Τρίτο Τέταρτο, το «Ευθύ τείχος» της Σελήνης φαίνεται να είναι λευκό. Πρόκειται για έναν πολύ δημοφιλή στόχο για τους ερασιτέχνες αστρονόμους. Μην το χάσετε!

Schiller: Ο κρατήρας αυτός είναι ασυνήθιστος, καθώς είναι επιμήκης και έχει οβάλ σχήμα. Βρίσκεται στο νοτιοδυτικό άκρο της Σελήνης, σε μια περιοχή γνωστή για την έντονη παρουσία κρατήρων πρόσκρουσης. Ο κρατήρας Schiller έχει μήκος περίπου 180 χιλιομέτρων και έχει καλά καθορισμένο χείλος. Αποτελεί καλό στόχο για παρατήρηση με τηλεσκόπιο, λόγω του σχήματος και της εγγύτητάς του στο νότιο άκρο της Σελήνης.

 

Κόλπος της Ίριδας: Κρατήρας πρόσκρουσης αστεροειδή στην Σεληνιακή επιφάνεια. Έχει σχήμα που μοιάζει με το γράμμα C και συνδέεται με μια απέραντη πεδιάδα λάβας, η οποία ονομάζεται Θάλασσα των Βροχών (Mare Imbrium). Ο Κόλπος της Ίριδας εντοπίζεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Σελήνης και η έκτασή του ξεπερνά τα 400 χιλιόμετρα. Το ημικυκλικό χείλος του κρατήρα αυτού αποτελεί η οροσειρά του Ιούρα (Montes Jura), η οποία έλαβε το όνομά της από την ομώνυμη γήινη οροσειρά που εκτείνεται σε Γαλλία, Ελβετία και Γερμανία.

Tycho: Σχετικά νέος κρατήρας που σχηματίστηκε πριν από 108 εκατομμύρια έτη και έλαβε το όνομά του προς τιμήν του Δανού αστρονόμου Tycho Brahe. Αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους κρατήρες της Σελήνης. Είναι εύκολα παρατηρήσιμος και φαίνεται να έχει τη μορφή φωτεινού κομβίου. Βρίσκεται στα νότια υψίπεδα του φεγγαριού και τα πιο εντυπωσιακά χαρακτηριστικά του είναι οι φωτεινές ακτίνες που σχηματίστηκαν από υλικό που εκτοξεύθηκε και οι οποίες εκτείνονται σε απόσταση πέρα από τα 2500 χιλιόμετρα. Έτσι, θα έλεγε κανείς ότι ο κρατήρας του Tycho έχει τη μορφή ενός εκθαμβωτικού μενταγιόν. Στο εσωτερικό του κρατήρα, υπάρχει ένας τριγωνικός σχηματισμός, ένα κεντρικό όρος, το οποίο έχει ύψος περίπου 1,6 χιλιομέτρων. Η ιδανική στιγμή για να παρατηρήσετε τον κρατήρα Tycho με τις φωτεινές του ακτίνες είναι κατά τη διάρκεια της Πανσελήνου, χρησιμοποιώντας κιάλια ή τηλεσκόπιο.

Το ήξερες αυτό;

• Η Σελήνη σχηματίστηκε λίγο μετά τη Γη, δηλαδή πριν από 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια. Υπάρχουν διάφορες θεωρίες που προσπαθούν να εξηγήσουν τη διαδικασία σχηματισμού της. Κάποιοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η Σελήνη συνελήφθη από το γήινο βαρυτικό πεδίο, καθώς περνούσε από τη γειτονιά της Γης. Ωστόσο, η πιο διαδεδομένη και αποδεκτή από τους επιστήμονες θεωρία, υποστηρίζει ότι στα πρώτα στάδια του Ηλιακού Συστήματος, ένα αντικείμενο διαστάσεων όσο οι διαστάσεις του πλανήτη Άρη συγκρούστηκε με την νεαρή Γη. Αυτή η υπόθεση, γνωστή ως «υπόθεση της γιγαντιαίας σύγκρουσης» υποστηρίζει ότι τα θραύσματα της σύγκρουσης αυτής που εκτοξεύθηκαν στο διάστημα, συνενώθηκαν και σχημάτισαν την Σελήνη. Φανταστείτε να μπορούσαμε να παρακολουθήσουμε αυτή την κοσμική σύγκρουση!
• Όπως και οι τροχιές των περισσότερων αντικειμένων του Ηλιακού Συστήματος, έτσι και η τροχιά της Σελήνης γύρω από τη Γη είναι ελλειπτική. Το σημείο της τροχιάς της Σελήνης που βρίσκεται εγγύτερα στη Γη ονομάζεται περίγειο, και αντιστοιχεί σε απόσταση 362.600 χιλιομέτρων, ενώ αντίστοιχα, το πιο απομακρυσμένο σημείο ονομάζεται απόγειο και βρίσκεται σε απόσταση 405.400 χιλιομέτρων. Η μέση απόσταση Γης-Σελήνης ισούται με 384.400 χιλιόμετρα.
• Η διάμετρος της Σελήνης ισούται με 3475 χλμ.
• Η Σελήνη είναι το πλησιέστερο στη Γη αντικείμενο του Ηλιακού Συστήματος. Παρ’ όλο που στον ουρανό φαίνεται να έχει ίδιο μέγεθος με τον Ήλιο, αυτό αποτελεί απλώς μια σύμπτωση. Στην πραγματικότητα, η διάμετρος του Ήλιου είναι 400 φορές μεγαλύτερη από αυτή της Σελήνης, αλλά ταυτόχρονα βρίσκεται και σε 400 φορές μεγαλύτερη απόσταση!
• Είναι ο μοναδικός φυσικός δορυφόρος της Γης και το πέμπτο μεγαλύτερο φεγγάρι στο Ηλιακό Σύστημα. Η Σελήνη είναι μεγαλύτερη ακόμα και από τον νάνο πλανήτη Πλούτωνα.
• Στα χαρακτηριστικά της επιφάνειας του φεγγαριού δεν παρατηρείται σχεδόν καθόλου διάβρωση, διότι εκεί δεν φυσούν άνεμοι και δεν υφίστανται τα καιρικά φαινόμενα. Οι πατημασιές των αστροναυτών που πάτησαν στο έδαφος της Σελήνης κατά τις δεκαετίες του 1960 και 1970, θα πρέπει να βρίσκονται ακόμα και σήμερα εκεί! Τα ίχνη αυτά δεν πρόκειται να σβηστούν, εκτός και αν στην περιοχή όπου εντοπίζονται προσκρούσει μετεωρίτης ή αν προσεδαφιστεί εκεί το σκάφος κάποιας μελλοντικής αποστολής.

• Η Σελήνη δεν διαθέτει ατμόσφαιρα. Φυσικά εκεί δεν υπάρχει οξυγόνο για να αναπνέουν οι αστροναύτες. Όμως, οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει εκεί ένα πολύ λεπτό στρώμα αερίων που περιλαμβάνει νάτριο και κάλιο, κάτι το οποίο δεν παρατηρείται στην ατμόσφαιρα της Αφροδίτης, της Γης και του Άρη.
• Στις 26 Οκτωβρίου 2020 η NASA ανακοίνωσε ότι το Στρατοσφαιρικό Παρατηρητήριο Υπέρυθρης Αστρονομίας (SOFIA) ανίχνευσε μόρια νερού στην φωτιζόμενη από τον Ήλιο πλευρά της Σελήνης. Πριν από αυτό, θεωρούνταν δεδομένη η παντελής απουσία νερού στο φεγγάρι, εξαιρουμένων ίσως των σκοτεινών πολικών περιοχών όπου το φως του Ήλιου δεν μπορεί να φτάσει.
• Οι θερμοκρασίες στο φεγγάρι είναι ακραίες: κυμαίνονται από -173 °C για τις περιοχές που δεν φωτίζονται από τον Ήλιο, έως 127 °C περίπου για τις περιοχές που βρίσκονται στο φως του Ήλιου.
• Οι παλίρροιες της Γης – η παγκόσμια άνοδος και η πτώση της στάθμης των ωκεανών – είναι αποτέλεσμα της βαρυτικής έλξης που ασκούν στη Γη η Σελήνη και ο Ήλιος. Η έλξη της Σελήνης έχει ως αποτέλεσμα οι ωκεανοί να «φουσκώνουν» έντονα προς την κατεύθυνση στην οποία βρίσκεται αυτή (υψηλή παλίρροια), ενώ ταυτόχρονα, στην αντιδιαμετρική περιοχή της Γης υπάρχει μικρότερη διόγκωση των ωκεανών (χαμηλή παλίρροια). Όταν Ήλιος, Γη και Σελήνη ευθυγραμμίζονται, συμβαίνει η ισχυρή παλίρροια (spring tide), η οποία χαρακτηρίζεται από το μέγιστο δυνατό εύρος (διαφορά ύψους μεταξύ υψηλής και χαμηλής παλίρροιας). Η ισχυρή παλίρροια συμβαίνει κατά τις φάσεις της Νέας Σελήνης και της Πανσελήνου. Η ασθενής παλίρροια (neap tide) συμβαίνει όταν ο Ήλιος, η Γη και η Σελήνη δεν είναι σε ευθεία, αλλά σχηματίζουν γωνία 90° μεταξύ τους. Αυτό συμβαίνει κατά τις φάσεις του Πρώτου και Τρίτου Τετάρτου. Τότε, οι διογκώσεις των ωκεανών αλληλοαναιρούνται. Την επόμενη φορά που θα παρατηρήσετε την φάση της Σελήνης, θα γνωρίζετε και τι συμβαίνει εκείνη τη στιγμή στους ωκεανούς της Γης!
• Δεν υπάρχει «Σκοτεινή Πλευρά της Σελήνης», παρ’ ότι αυτή η φράση είναι ευρέως διαδεδομένη. Όλες οι περιοχές της Σελήνης φωτίζονται από το ηλιακό φως. Όμως, από τη Γη είναι πάντοτε ορατό το ίδιο μισό της επιφάνειας του φεγγαριού, λόγω μιας σύμπτωσης: η Σελήνη χρειάζεται 27,3 μέρες για να ολοκληρώσει μια περιστροφή γύρω από τον άξονά της και ακριβώς τον ίδιο χρόνο, 27,3 μέρες, για να συμπληρώσει μια περιφορά γύρω από τη Γη. Αυτό ονομάζεται «παλιρροϊκό κλείδωμα». Κατά καιρούς, ένα μικρό μέρος της αθέατης -και όχι σκοτεινής- πλευράς της Σελήνης (περίπου 5%) είναι ορατό από τη Γη, χάρη σε μια επιπρόσθετη παλινδρομική κίνηση της Σελήνης, η οποία ονομάζεται «λίκνιση». Συνολικά, από τη Γη μπορούμε να δούμε περίπου το 59% της σεληνιακής επιφάνειας.
• Παρ΄ όλο που μια περιστροφή της Σελήνης ολοκληρώνεται σε 27,3 μέρες, για να συμπληρωθεί ο κύκλος των φάσεων -από Νέα Σελήνη σε Νέα Σελήνη- χρειάζονται 29,5 μέρες, διότι και η Γη κινείται επί της τροχιάς της γύρω από τον Ήλιο.
• Το 1959, το σοβιετικό διαστημικό σκάφος Luna 3 μετέδωσε τις πρώτες φωτογραφίες της αθέατης πλευράς της Σελήνης και έτσι, η ανθρωπότητα απέκτησε μια εικόνα για το πώς μοιάζει εκεί η επιφάνεια του φεγγαριού. Το 1968, οι αστροναύτες του Apollo 8, έχοντας τεθεί σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη, έγιναν οι πρώτοι άνθρωποι που αντίκρισαν την αθέατη από τη Γη πλευρά της.
• Έξι επανδρωμένες αποστολές (Apollo 11, 12, 14, 15, 16 και 17) των ΗΠΑ προσεδάφισαν συνολικά 12 αστροναύτες στην επιφάνεια της Σελήνης από το 1969 έως το 1972. Παρ’ όλο που το Apollo 13 είχε προγραμματιστεί να προσεδαφιστεί στην Σελήνη, αυτό δεν έγινε, καθώς μια από τις δεξαμενές οξυγόνου εξερράγη. Έτσι, οι αστροναύτες του Apollo 13 τέθηκαν σε τροχιά γύρω από το φεγγάρι και επέστρεψαν ασφαλείς πίσω στη Γη.

Ιδιαίτερα φαινόμενα για να εξερευνήσετε

Οι περισσότεροι παρατηρητές που ξεκινούν το ταξίδι τους στην ερασιτεχνική Αστρονομία επιλέγουν την Σελήνη ως τον πρώτο στόχο παρατήρησης. Είναι μεγάλη, φωτεινή και συνεπώς είναι πανεύκολο να την εντοπίσει κανείς τα βράδια. Όμως, γνωρίζατε ότι υπάρχουν πολυάριθμα φαινόμενα που σχετίζονται με τη Σελήνη και όταν συμβαίνουν -κάποια συχνά και άλλα σπανιότερα- μπορούν να παρατηρηθούν ακόμα και από την αυλή του σπιτιού σας;

Τεφρώδες φως (Earthshine): Το τεφρώδες φως εμφανίζεται όταν το φως του Ήλιου ανακλάται στη Γη, έπειτα στην επιφάνεια της Σελήνης και έτσι, επιστρέφει και πάλι στη Γη. Το αμυδρό αυτό φως φωτίζει ελαφρώς το κομμάτι της Σελήνης στο οποίο εκείνη την στιγμή δεν φτάνει το ηλιακό φως, αποκαλύπτοντας μερικούς από τους σχηματισμούς της επιφάνειάς της. Το τεφρώδες φως παρατηρείται καλύτερα  μετά τη δύση ή πριν την ανατολή του Ηλίου, μερικές μέρες πριν ή μετά την Νέα Σελήνη, όταν το φεγγάρι βρίσκεται στη φάση Αύξοντα ή Φθίνοντα Μηνίσκου. Συνιστάται η χρήση κιαλιών ή τηλεσκοπίου.

Σεληνιακή άλως: Η σεληνιακή άλως σχηματίζεται εξαιτίας της διάθλασης του φωτός της Σελήνης από κρυστάλλους πάγου λεπτών νεφών που βρίσκονται σε μεγάλο υψόμετρο. Το φαινόμενο αυτό εμφανίζεται οποιαδήποτε εποχή και παρατηρείται ως ένας κύκλος σε ακτίνα 22° γύρω από τη Σελήνη. Η άλως συνήθως είναι λευκού χρώματος, αλλά ενδέχεται ορισμένες φορές να είναι χρωματισμένη με τα χρώματα της ίριδας. Σύμφωνα με λαϊκές παραδόσεις, αυτός ο δακτύλιος γύρω από το φεγγάρι προμήνυε βροχή. Αυτό θα μπορούσε να ισχύει, επειδή τα σύννεφα στα οποία διαθλάται το σεληνιακό φως γενικά προηγούνται των καταιγίδων, όμως δεν είναι βέβαιο. Η άλως είναι ορατή δια γυμνού οφθαλμού. Μην χάσετε την ευκαιρία να παρατηρήσετε αυτή την ουράνια απόλαυση!

Σεληνιακή απόκρυψη (occultation): Το φαινόμενο αυτό λαμβάνει χώρα όταν η Σελήνη περνά μπροστά από ένα μακρινό αντικείμενο όπως ένας πλανήτης ή ένας αστέρας. Οι αποκρύψεις αστέρων από την Σελήνη συμβαίνουν συχνά, όμως δεν είναι παρατηρήσιμες εξαιτίας της έντονης λαμπρότητάς της. Ωστόσο, περιστασιακά, το φεγγάρι περνά μπροστά από λαμπρούς αστέρες όπως ο Στάχυς και ο Αλντεμπαράν, καθώς και μπροστά από πλανήτες, όπως ο Άρης και ο Δίας. Το φαινόμενο αυτό μπορεί να παρατηρηθεί με τη χρήση τηλεσκοπίου. Θα παρατηρήσετε τότε ότι ο μακρινός αστέρας ή πλανήτης φαίνεται να εξαφανίζεται πίσω από τη Σελήνη και να επανεμφανίζεται λίγο αργότερα.

Σύνοδος:  Φαινόμενο που συμβαίνει όταν η Σελήνη φαίνεται να βρίσκεται πολύ κοντά στον ουρανό με έναν φωτεινό αστέρα ή έναν πλανήτη. Συνήθως τέτοιου είδους σύνοδοι πραγματοποιούνται πρωινές ή βραδινές ώρες. Οι πιο συνηθισμένες σύνοδοι συμβαίνουν όταν η Σελήνη βρίσκεται στη φάση του Αύξοντα ή Φθίνοντα Μηνίσκου. Μια εντυπωσιακή σύνοδος της Σελήνης με τον Δία και την Αφροδίτη παρατηρήθηκε το 2008. Τότε, η θέση των τριών αντικειμένων -ανάλογα με την τοποθεσία του εκάστοτε παρατηρητή- φαινόταν να σχηματίζει ένα χαμογελαστό ή ένα λυπημένο πρόσωπο στον ουρανό.

Ηλιακές εκλείψεις: Μια έκλειψη Ηλίου συμβαίνει όταν κατά τη φάση της Νέας Σελήνης τα τρία σώματα: Ήλιος, Γη και Σελήνη ευθυγραμμίζονται έτσι ώστε ο δορυφόρος μας να ρίχνει τη σκιά του πάνω στη Γη. Ωστόσο, οι ηλιακές εκλείψεις δεν συμβαίνουν κάθε φορά που έχουμε Νέα Σελήνη. Αυτό συμβαίνει διότι το επίπεδο της τροχιάς της Σελήνης είναι κεκλιμένο σε σχέση με το επίπεδο της τροχιάς της Γης. Ως αποτέλεσμα, άλλοτε η σκιά της Σελήνης περνά πάνω και άλλοτε κάτω από τη Γη. Μια έκλειψη Ηλίου μπορεί να είναι: ολική, δακτυλιοειδής ή μερική. Θυμηθείτε! Η μόνη στιγμή που είναι ασφαλές να παρατηρήσετε μια ολική έκλειψη δια γυμνού οφθαλμού είναι η στιγμή της ολικότητας. Σε κάθε περίπτωση για να παρατηρήσετε μια δακτυλιοειδή ή μερική έκλειψη Ηλίου θα πρέπει να φοράτε ασφαλή γυαλιά τα οποία διαθέτουν ειδικό ηλιακό φίλτρο.

Σεληνιακές εκλείψεις: Μια έκλειψη Σελήνης λαμβάνει χώρα όταν κατά τη φάση της Πανσελήνου η Γη βρίσκεται ανάμεσα σε Ήλιο και Σελήνη κατά τέτοιο τρόπο ώστε η Σελήνη να κινείται εντός της σκιάς της Γης. Όσοι παρατηρητές βρίσκονται σε τόπους της Γης όπου έχει νυχτώσει, μπορούν να παρατηρήσουν την έκλειψη με ασφάλεια. Δεν απαιτείται πρόσθετη προστασία των οφθαλμών. Μια σεληνιακή έκλειψη μπορεί να είναι: ολική, μερική ή παρασκιάς. Σε αντίθεση με τις ηλιακές εκλείψεις στις οποίες η ολικότητα διαρκεί μόνο μερικά λεπτά, η διάρκεια μιας έκλειψης Σελήνης μπορεί να ξεπερνάει τα 90 λεπτά. Εκτός από τη σκιά της Γης, υπάρχει και η λιγότερο σκοτεινή παρασκιά της. Όταν η Σελήνη κινηθεί εντός της παρασκιάς της Γης, οποιοδήποτε σκοτείνιασμα αυτής είναι πιο πιθανό να παρατηρηθεί αν η Σελήνη βρίσκεται κοντά στην περιοχή της σκιάς. Στις περισσότερες εκλείψεις παρασκιάς, το σκοτείνιασμα αυτό είναι τόσο αμυδρό που οι περισσότεροι παρατηρητές δύσκολα θα το αντιληφθούν.

Ψευδαίσθηση του ορίζοντα: Όταν βλέπουμε την Σελήνη να ανατέλλει πάνω από τον ορίζοντα, συχνά μας φαίνεται μεγαλύτερη από ότι όταν αυτή βρίσκεται ψηλά στον ουρανό. Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό ως «ψευδαίσθηση της Σελήνης», ή «ψευδαίσθηση του ορίζοντα». Όλοι έχουμε δει το κίτρινο-πορτοκαλί φεγγάρι να υψώνεται τεράστιο πάνω από κτίρια, δέντρα και μακρινά βουνά. Γιατί όμως συμβαίνει αυτή η οπτική ψευδαίσθηση;

Μια εξήγηση υποστηρίζει ότι το φεγγάρι φαίνεται μεγαλύτερο επειδή το συγκρίνουμε με μικρότερα επίγεια αντικείμενα. Όταν όμως βρίσκεται ψηλά στον ουρανό, δεν υπάρχει τίποτα άλλο εκτός από αστέρες και πλανήτες για να το συγκρίνουμε. Στη σύγχρονη εποχή, οι ψυχολόγοι έχουν συμπεράνει ότι η ψευδαίσθηση αυτή είναι απλώς ένα τέχνασμα της ανθρώπινης φαντασίας.

Υπάρχουν μερικοί τρόποι για να διαπιστώσετε μόνοι σας ότι το μέγεθος της Σελήνης είναι το ίδιο, ανεξάρτητα από τη θέση της στον ουρανό. Την επόμενη φορά που θα δείτε τη Σελήνη να ανατέλλει, τραβήξτε μερικές φωτογραφίες της. Επαναλάβετε μερικές ώρες αργότερα. Θα δείτε ότι σε όλες τις φωτογραφίες έχει το ίδιο μέγεθος. Μπορείτε επίσης να κόψετε το περίγραμμα της Σελήνης για ευκολότερη σύγκριση με τις υπόλοιπες φωτογραφίες. Αυτό το απλό και εύκολο πείραμα θα σας αποδείξει ότι τα πράγματα δεν είναι πάντα όπως φαίνονται.

Τα πρόσωπα της Σελήνης

Καθώς κοιτάζετε την Πανσέληνο, θα παρατηρήσετε ότι διαθέτει πολλές φωτεινές και σκοτεινές περιοχές. Οι φωτεινές περιοχές είναι υψίπεδα, ενώ οι σκοτεινές είναι καλυμμένες από λάβα και ονομάζονται θάλασσες, παρ’ όλο που δεν περιέχουν νερό. Κάποιοι παρατηρητές εντοπίζουν διάφορα σχέδια στον δίσκο της Πανσελήνου. Άλλοι βλέπουν να σχηματίζεται ένας λαγός, και άλλοι ένα πρόσωπο. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας της τάσης του ανθρώπινου εγκεφάλου να αναγνωρίζει σχήματα στα πάντα γύρω του. Την επόμενη φορά που θα βγείτε να κοιτάξετε το φεγγάρι, διασκεδάστε με αυτό! Αφήστε την φαντασία σας να οργιάσει και μπορεί και εσείς να φανταστείτε και να δείτε διάφορους σχηματισμούς στην επιφάνεια της Πανσελήνου!

Φάσεις της Σελήνης

Καθώς η Σελήνη περιφέρεται γύρω από τη Γη, το φως του Ήλιου φωτίζει διαφορετικές περιοχές της, και ως αποτέλεσμα, το σχήμα της όπως φαίνεται από τη Γη μοιάζει να μεταβάλλεται. Οι φάσεις της Σελήνης ακολουθούν έναν κύκλο 29,5 ημερών: από τη Νέα Σελήνη, στην Πανσέληνο και πάλι στην Νέα Σελήνη. Ο κύκλος αυτός μπορεί να χωριστεί στις παρακάτω οκτώ φάσεις.

Νέα Σελήνη (New Moon): Η Σελήνη βρίσκεται ανάμεσα στην Γη και τον Ήλιο. Το τμήμα της που είναι θεατό από τη Γη δεν φωτίζεται, και συνεπώς, δεν είναι ορατή.

Αύξων Μηνίσκος (Waxing Crescent): Η φάση αυτή είναι ορατή μετά το σούρουπο ως λεπτός μηνίσκος και η Σελήνη αρχίζει να μην βρίσκεται πια ανάμεσα σε Γη και Ήλιο.

Πρώτο Τέταρτο (First Quarter): Το φεγγάρι εξακολουθεί να «γεμίζει» και ο δίσκος του εμφανίζεται πια μισός.

Αύξων Αμφίκυρτος (Waxing Gibbous): Μεταξύ Πρώτου Τετάρτου και Πανσελήνου. Η Σελήνη γίνεται μεγαλύτερη και φωτεινότερη.

Πανσέληνος (Full Moon): Ο Ήλιος και η Σελήνη ευθυγραμμίζονται, με τη Γη να βρίσκεται ανάμεσά τους. Η ορατή από τη Γη πλευρά της Σελήνης, πλέον φωτίζεται πλήρως.

Φθίνων Αμφίκυρτος (Waning Gibbous): Το φεγγάρι αρχίζει να «αδειάζει» μετά την Πανσέληνο.

Τελευταίο Τέταρτο (Third Quarter): Το φεγγάρι συνεχίζει να «αδειάζει», και πλέον ο μισός μόνο σεληνιακός δίσκος φωτίζεται από το φως του Ήλιου.

Φθίνων Μηνίσκος (Waning Crescent): Η φάση αυτή είναι ορατή πριν την αυγή ως ένας λεπτός μηνίσκος. Η Σελήνη πλησιάζει και πάλι στην αρχική θέση της ανάμεσα σε Γη και Ήλιο.

 

Ονομασίες της Σελήνης ανάλογα με τον μήνα του έτους

Κάθε 29,5 μέρες, απολαμβάνουμε την όμορφη, λαμπερή Πανσέληνο. Συχνά, αναφερόμαστε στην Πανσέληνο κάθε μήνα του έτους με διαφορετικό όνομα. Μερικά από αυτά χρονολογούνται εκατοντάδες χρόνια, όταν οι ιθαγενείς Αμερικανοί χρησιμοποιούσαν την Σελήνη για να παρακολουθούν τον χρόνο, την αλλαγή των εποχών και την αλλαγή των καιρικών συνθηκών. Ήδη από το 1955 οι ονομασίες αυτές της Σελήνης έχουν προστεθεί και επίσημα στο The Farmer’s Almanac. Για παράδειγμα, η Πανσέληνος του θερισμού, παρατηρείται κοντά στην φθινοπωρινή ισημερία και είναι γνωστή από παλιά, καθώς φώτιζε τα φθινοπωρινά βράδια. Το φως αυτό βοηθούσε τους αγρότες να θερίσουν τις καλλιέργειές τους.

Οι πιο γνωστές ονομασίες της Σελήνης, ανάλογα με τον μήνα του έτους, είναι οι παρακάτω:

• Ιανουάριος: Πανσέληνος του λύκου
• Φεβρουάριος: Πανσέληνος του χιονιού
• Μάρτιος: Πανσέληνος των σκουληκιών
• Απρίλιος: Ροζ Πανσέληνος
• Μάιος: Πανσέληνος των λουλουδιών
• Ιούνιος: Πανσέληνος της φράουλας
• Ιούλιος: Πανσέληνος του κόκκινου ελαφιού
• Αύγουστος: Κόκκινη Πανσέληνος
• Σεπτέμβριος: Πανσέληνος του θερισμού
• Οκτώβριος: Πανσέληνος του κυνηγού
• Νοέμβριος: Πανσέληνος του κάστορα
• Δεκέμβριος: Παγωμένη Πανσέληνος

Χαρακτηρισμοί της Σελήνης

Εκτός από τα ονόματα που αποδίδονται στη Σελήνη ανάλογα με τον μήνα του έτους, υπάρχουν και οι παρακάτω χαρακτηρισμοί που αφορούν διαφορετικά γεγονότα:

Νέα Σελήνη: Εμφανίζεται όταν ο Ήλιος και η Σελήνη βρίσκονται στην ίδια κατεύθυνση ως προς τη Γη. Τότε, η θεατή από την Γη πλευρά της Σελήνης δεν φωτίζεται από τον Ήλιο και συνεπώς, δεν μπορούμε να δούμε το φεγγάρι. Τη μέρα που το φεγγάρι βρίσκεται στη φάση της Νέας Σελήνης ανατέλλει και δύει σχεδόν την ίδια ώρα με τον Ήλιο, παρ’ όλο που μπορεί να βρεθεί πιο ψηλά ή πιο χαμηλά στον ουρανό σε σχέση με αυτόν. Η Νέα Σελήνη συμβαίνει όταν το φεγγάρι περνάει από το σημείο της τροχιάς του που βρίσκεται αντιδιαμετρικά από το σημείο όπου συμβαίνει Πανσέληνος.

Μαύρο Φεγγάρι: Ο χαρακτηρισμός αυτός αποδίδεται στο φεγγάρι όταν συμβαίνει Νέα Σελήνη για δεύτερη φορά μέσα σε ένα μήνα ή όταν από έναν μήνα απουσιάζει η Πανσέληνος. Επειδή ο Φεβρουάριος έχει λιγότερες μέρες από τους άλλους μήνες, μια φορά στα 19 χρόνια περίπου, τον μήνα αυτόν δεν παρατηρείται Πανσέληνος. Επίσης, το φαινόμενο αυτό δημιουργεί και δύο Μπλε Φεγγάρια: ένα τον Ιανουάριο και ένα τον Μάρτιο. Μάλιστα, το Μαύρο Φεγγάρι, εφόσον δεν φωτίζει την περιοχή του ουρανού γύρω του, προσφέρει κατάλληλες συνθήκες για την παρατήρηση αντικειμένων βαθέως ουρανού.

Μπλε Φεγγάρι: Ο χαρακτηρισμός αυτός αποδίδεται στην Σελήνη όταν εμφανίζεται δεύτερη Πανσέληνος μέσα σε έναν μήνα. Στην πραγματικότητα, το φεγγάρι δεν φαίνεται να είναι μπλε. Δεδομένου ότι η Πανσέληνος συμβαίνει κάθε 29.5 μέρες και οι περισσότεροι μήνες διαρκούν 30 μέρες, είναι πιθανό, αλλά όχι πολύ συχνό, η Σελήνη να βρεθεί στην φάση της Πανσελήνου δύο φορές μέσα στον ίδιο μήνα.

Ματωμένο Φεγγάρι: Παρ’ όλο που η Σελήνη δεν γίνεται μπλε, μπορεί να γίνει κόκκινη! Αυτό συμβαίνει κατά τις ολικές σεληνιακές εκλείψεις. Καθώς η Σελήνη κατά την διάρκεια μιας έκλειψης διέρχεται από τη σκιά της Γης, φαίνεται να έχει κοκκινωπό χρώμα, εξ ου και ο χαρακτηρισμός «Ματωμένο Φεγγάρι».

Υπερπανσέληνος: Ο χαρακτηρισμός αυτός αποδίδεται στην Πανσέληνο όταν συμβαίνει τη στιγμή που η Σελήνη βρίσκεται στο περίγειο της ελλειπτικής τροχιάς της, δηλαδή, στην πλησιέστερη απόστασή της από τη Γη. Η Υπερπανσέληνος για έναν παρατηρητή στη Γη φαίνεται να είναι ελαφρώς μεγαλύτερη από τις συνηθισμένες Πανσελήνους. Στην περίπτωση αυτή η Πανσέληνος εμφανίζεται περίπου 14% μεγαλύτερη σε διάμετρο, σε σύγκριση με τη φαινόμενη διάμετρό της όταν η Σελήνη βρίσκεται στο απόγειο της τροχιάς της, δηλαδή στην μέγιστη απόστασή της από τη Γη. Για το υπόλοιπο του έτους 2021, θα έχουμε Υπερπανσέληνο στις 26 Μαΐου και στις 24 Ιουνίου.

Χρήσιμες Συμβουλές Παρατήρησης           

#1       Χρησιμοποίησε έναν χάρτη ή μια εφαρμογή Αστρονομίας

Η χρήση ενός λεπτομερούς χάρτη της Σελήνης είναι ένας καλός τρόπος για να μάθετε να εντοπίζετε τους διάφορους σχηματισμούς και τα χαρακτηριστικά της. Μπορεί να σας φαίνεται ένα παρωχημένο εργαλείο μάθησης, αλλά είναι αποδοτικό. Τα αντίστοιχα πιο σύγχρονα εκπαιδευτικά εργαλεία, είναι οι διάφορες εφαρμογές κινητών τηλεφώνων όπως η εφαρμογή SkyPortal της Celestron. Αυτή η εφαρμογή πλανηταρίου συνοδεύει κάθε αγορά τηλεσκοπίου της Celestron και είναι διαθέσιμη στο App Store και στο Google Play. To SkyPortal παρέχει στους αρχάριους χειριστές τηλεσκοπίου πληροφορίες για πλήθος ουράνιων αντικειμένων σε ηχητική και γραπτή μορφή. Επίσης, μπορείτε να το συμβουλευτείτε για την εύρεση των ουράνιων συντεταγμένων των αντικειμένων που σας ενδιαφέρουν. Προσφέρει ακόμα, έναν χάρτη του ουρανού σε πραγματικό χρόνο, δίνει πληροφορίες για την ώρα ανατολής και δύσης των αντικειμένων, καθώς και για τα φυσικά και τροχιακά τους χαρακτηριστικά. 

#2       Ατμοσφαιρικές συνθήκες seeing

Οι σταθερές συνθήκες seeing είναι σημαντικές για την ποιοτική παρατήρηση αντικειμένων όπως οι πλανήτες, η Σελήνη ή οι διπλοί αστέρες. Αντίθετα, η παρατήρηση των αντικειμένων βαθέως ουρανού επηρεάζεται αμελητέα από τις κακές συνθήκες seeing. Αποφύγετε τις νύχτες με κακές συνθήκες παρατήρησης, τις νύχτες δηλαδή που η ατμόσφαιρα δεν είναι καθαρή και ως αποτέλεσμα τα ουράνια αντικείμενα φαίνονται σαν θολές κηλίδες στο προσοφθάλμιο των τηλεσκοπίων. Ξεκινήστε με ένα προσοφθάλμιο χαμηλής μεγέθυνσης και αυξήστε σταδιακά ανάλογα με την ποιότητα των ειδώλων. Κατά τη διάρκεια μιας βραδιάς με καλές συνθήκες seeing, θα εκπλαγείτε από τις λεπτομέρειες που φανερώνουν τα διάφορα παρατηρούμενα ουράνια αντικείμενα.

 #3       Θερμοκρασία τηλεσκοπίου

Φροντίστε να ψύχετε το τηλεσκόπιό σας. Βεβαιωθείτε ότι στήσατε το τηλεσκόπιό σας τουλάχιστον μια ώρα πριν την παρατήρηση, ώστε να υπάρχει καλή προσαρμογή στη θερμοκρασία περιβάλλοντος. Είναι σημαντικό το τηλεσκόπιο να έχει σταθερή θερμοκρασία και μάλιστα ίση με αυτή του περιβάλλοντος χώρου ώστε να αποφευχθούν οι παραμορφώσεις των ειδώλων. Έχετε κατά νου ότι τα τηλεσκόπια που διαθέτουν μεγάλους φακούς ή κάτοπτρα θα χρειαστούν περισσότερο χρόνο για να ψυχθούν κατάλληλα και συνεπώς, να αποδώσουν ευκρινή είδωλα. 

#4       Ευθυγράμμιση

Εάν διαθέτετε Νευτώνειο τηλεσκόπιο ή Schmidt-Cassegrain, βεβαιωθείτε ότι όλα τα οπτικά του είναι ευθυγραμμισμένα. Αυτό μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο όταν θέλετε να παρατηρήσετε λεπτομέρειες της Σελήνης. Εάν τα οπτικά δεν είναι ευθυγραμμισμένα, ίσως να έχετε απώλειες ευκρίνειας και λεπτομερειών.

Τελικές Σκέψεις

Είμαστε αρκετά τυχεροί που έχουμε ένα τόσο όμορφο φεγγάρι, που βρίσκεται πάντα εκεί σαν ένας παλιός φίλος και μας προσφέρει έμπνευση. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τη ζωή όπως τη γνωρίζουμε χωρίς τη λάμψη της Σελήνης στον ουρανό. Σήμερα, γνωρίζουμε για εκείνη περισσότερα από ποτέ. Από τη δεκαετία του 1950, αμέτρητες αποστολές στάλθηκαν για να τη μελετήσουν και 12 αστροναύτες κατάφεραν να περπατήσουν στην επιφάνειά της και να φέρουν στη Γη εκατοντάδες κιλά από το υλικό του εδάφους της προκειμένου να αναλυθεί. Όμως, πάντοτε υπάρχει νέα γνώση για να κατακτήσει η ανθρωπότητα.

Η Σελήνη, με τα ερημικά της τοπία, περιμένει τη νέα γενιά ερασιτεχνών και επαγγελματιών αστρονόμων να την εξερευνήσουν, και τους μελλοντικούς αστροναύτες να την επισκεφθούν. Την επόμενη φορά που θα την παρατηρήσετε, σκεφτείτε πώς ένιωσε ο Γαλιλαίος την πρώτη φορά που έστρεψε το μικρό τηλεσκόπιό του προς την κατεύθυνσή της. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα εντυπωσιαζόταν αν έβλεπε τη Σελήνη μέσω του δικού σας εξελιγμένου τηλεσκοπίου! 

Ευχόμαστε καθαρούς ουρανούς και χαρούμενες παρατηρήσεις της Σελήνης! 

Πηγή: www.celestron.com