Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 13-4 έως και 19-4

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Παρακάτω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια αυτής της εβδομάδας, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο την περίφημη ερυθρά κηλίδα του Δία. Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει μέχρι μια ώρα πριν και μια ώρα μετά την αναγραφόμενη ώρα.

 

Δευτέρα, 13 Απριλίου

Με το φεγγάρι να απουσιάζει από τον ουρανό το βράδυ, δείτε αν μπορείτε να εντοπίσετε το μεγάλο αστρικό σμήνος της «Κυψέλης» (Μ44) στο κέντρο του Καρκίνου με γυμνό μάτι. Ο φωτεινός Δίας σας καθοδηγεί: μετά από το σούρουπο αυτή την εβδομάδα, το Μ44 είναι στα δεξιά του πλανήτη, 5° μακριά. Αν ο ουρανός σας έχει φωτορρύπανση, ένα ζευγάρι κιάλια θα σας αποκαλύψει το σμήνος. Με κιάλια επίσης, θα δείτε και το δεύτερο ανοιχτό σμήνος του Καρκίνου, το M67, πολύ μικρότερο και όχι τόσο φωτεινό όσο το Μ44. Στο βόρειο Καρκίνο, με ένα ζευγάρι κιάλια, είναι δύο όμορφα διπλά αστέρια.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 10:57 μ.μ.

 

Τρίτη, 14 Απριλίου

Ο Λαμπαδίας (Aldebaran) θεωρείται ότι είναι ένα πορτοκαλί αστέρι, αν και για πολλούς ανθρώπους το χρώμα δεν είναι άμεσα εμφανές. Θυμηθείτε ότι τα χρώματα των αστέρων αντιπροσωπεύουν θερμοκρασίες, κάτι που θα μας οδηγούσε στο συμπέρασμα ότι ο Λαμπαδίας είναι ψυχρότερος από τον ήλιο μας. Η θερμοκρασία του (και το χρώμα του) είναι πιο κοντά στον Αρκτούρο του Βοώτη. Ο Λαμπαδίας είναι ένας υπερήλικας του αστρικού πληθυσμού. Έχει ήδη καταναλώσει όλο το υδρογόνο στο εσωτερικό του και τώρα μετατρέπει το ήλιο σε άνθρακα που θα είναι και η πηγή ενέργειάς του.

Τετάρτη, 15 Απριλίου

Κοιτάξτε πολύ χαμηλά στον βορειοανατολικό ουρανό μετά τις 9:00 το βράδυ για να δείτε τον λαμπρό Βέγα, το «αστέρι του καλοκαιριού» , που έχει ήδη ανατείλει.

Αν έχετε θέα προς τον ανατολικό ουρανό, καθώς αρχίζει να βραδιάζει, θα προσέξετε ένα λαμπρό κίτρινο-πορτοκαλί αστέρι να εμφανίζεται στα ανατολικά. Είναι ο Αρκτούρος, κεντρικό αστέρι του Βοώτη και σημείο αναφοράς του ανοιξιάτικου ουρανού.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 12:35 μετά τα μεσάνυχτα.

Πέμπτη, 16 Απριλίου

Μία νοητή γραμμή από την Αφροδίτη και προς τα αριστερά μέσω του Αλντεμπαράν φτάνει μέχρι κάτω από τη ζώνη του Ωρίωνα. Παρακολουθήστε από νύχτα σε νύχτα πώς αλλάζει αυτή η διάταξη αφού η Αφροδίτη μετακινείται σε σχέση με τα αστέρια του υπόβαθρου.

Η σελήνη είναι σε περίγειο, δηλαδή, στο πιο κοντινό της σημείο γύρω από τη Γη, 361.023 χιλιόμετρα μακριά μας.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 8:27 μ.μ.

 

Παρασκευή, 17 Απριλίου

Η ετήσια βροχή διαττόντων Λυρίδες ξεκίνησε χθες. Παρά το γεγονός ότι η βροχή θα κορυφωθεί στις 22/23 Απριλίου, μπορείτε να δείτε μερικά μετέωρα πριν τα ξημερώματα. Για να ξεχωρίσετε έναν «Λυρίδη» από ένα σποραδικό μετέωρο, εντοπίστε το σημείο προέλευσης της λάμψης. Οι «Λυρίδες» φαίνεται να προέρχονται από τον αστερισμό της Λύρας, ενώ τα σποραδικά μετέωρα εμφανίζονται τυχαία και μπορεί να προέρχονται από οποιαδήποτε κατεύθυνση.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 2:14 π.μ. του Σαββάτου.

 

Σάββατο, 18 Απριλίου

Νέα σελήνη στις 9:58 μ.μ.

Η κατσαρόλα της Μεγάλης Άρκτου φθάνει στο ψηλότερό της σημείο στον ουρανό νωρίς το βράδυ. Καθώς η Γη συνεχώς περιστρέφεται, η κατσαρόλα γυρίζει γύρω από τον Πολικό. Κοιτάξτε πολύ χαμηλά στο βορειοανατολικό ουρανό, περίπου στις 9:00 το βράδυ για να δείτε το λαμπρό Βέγα, το «αστέρι του καλοκαιριού», που έχει ήδη ανατείλει.

Ο ουρανός της άνοιξης είναι πολύ πλούσιος όχι μόνο σε γαλαξίες αλλά και σε σφαιρωτά σμήνη που αποτελούν τα πιο γηραιά μέρη του γαλαξία μας. Ένα τέτοιο, το Μ5 στον αστερισμό του Όφη, με μέγεθος 5,8 είναι από τα πιο φωτεινά σφαιρωτά σμήνη του ουρανού.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 10:05 μ.μ.

Κυριακή, 19 Απριλίου

Ο Ωρίωνας είναι τώρα χαμηλά στη δύση κατά τη διάρκεια του σούρουπου. Οδεύει προς το λαμπρό λυκόφως και σύντομα θα χαθεί για αρκετούς μήνες, πριν επανεμφανιστεί στον πρωινό ουρανό πριν την ανατολή του ήλιου. Απολαύστε όση ώρα αυτός ο αγαπημένος αστερισμός παραμένει στον βραδινό ουρανό. Προσέξτε πως η ζώνη του Ωρίωνα στέκεται σχεδόν οριζόντια, δείχνοντας τον Αλντεμπαράν και τον αστερισμό του τον Ταύρο προς τα δεξιά και τον Σείριο και τον αστερισμό του, τον Μέγα Κύνα, στα αριστερά.

 

Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer’s Guide:  “Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια.” Χωρίς αυτά, “Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος.”

 

Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

 

Κοσμικά Πυροτεχνήματα που αναβλύζουν ενέργεια, ένα σύμπλεγμα από νεαρά άστρα φωτίζει μια κοιλότητα μέσα στη σκόνη του Νεφελώματος Tarantula. Για τον Zoltan Levay, υπεύθυνο για τη παρουσίαση των εικόνων από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble στο κοινό, ο δυναμισμός της εικόνας αυτής είναι ακαταμάχητος. «Αστέρια γεννιούνται, αστέρια πεθαίνουν και υπάρχει ένα τεράστιο ποσό υλικού σε κατάσταση ανατάραξης». ( Στοιχεία φωτογραφίας: NASA; ESA; F. PARESCE, INAF-IASF, BOLOGNA, ITALY; R. O’CONNELL, UNIVERSITY OF VIRGINIA; WIDE FIELD CAMERA 3 SCIENCE OVERSIGHT COMMITTEE )

Δείτε τις καλύτερες φωτογραφίες από το Hubble εδώ: http://ngm.nationalgeographic.com/2015/04/hubble-telescope/hubble-photography

 

 

 ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής έχει χαθεί στο φως της δύσης του ήλιου.

Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,1 ) λάμπει μετά τη δύση του ηλίου ψηλά στο δυτικό ουρανό. Η Αφροδίτη διανύει μια πορεία στο βραδινό ουρανό, σαν «Αποσπερίτης», που θα διαρκέσει μέχρι το καλοκαίρι. Ο πλανήτης δύει στα δυτικά-βορειοδυτικά μετά τις 11 το βράδυ. Ο Αλντεμπαράν είναι στα αριστερά της Αφροδίτης γύρω στις 16 Απριλίου. Με τηλεσκόπιο, ο πλανήτης είναι ακόμα μικρός και σε φάση gibbous.

Ο Άρης έχει μέγεθος +1,4, λιγότερο από το 1% της φωτεινότητας της Αφροδίτης και ολοένα μικραίνει την απόστασή του από τον ορίζοντα, κάτω και στα δεξιά της Αφροδίτης, περίπου στις 25° στις 17 Απριλίου. Ο Άρης κρέμεται πάνω από το δυτικό ορίζοντα από το περασμένο καλοκαίρι. Τώρα όμως πρόκειται να χαθεί οριστικά στη λάμψη του ήλιου.

Ο Δίας (με μέγεθος -2,3, στον Καρκίνο) είναι ψηλά στο νότο όταν θα έχει βραδιάσει. Φτάνει στο ψηλότερό του σημείο μετά τις 9 μ.μ. Με τηλεσκόπιο, η φαινόμενη διάμετρός του είναι 41 δευτερόλεπτα του τόξου.

Ο Κρόνος (μέγεθος + 0,2, στην κεφαλή του Σκορπιού) βγαίνει στον πρωινό ουρανό στα νοτιοανατολικά μετά τις 11 μ.μ. και μεσουρανεί μετά τις 4:00 π.μ. Κάτω και στα αριστερά του, σε απόσταση 9° είναι ο Αντάρης.

Ο Ουρανός και ο Ποσειδώνας βρίσκεται μέσα στο φως του ήλιου.