Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, απο 19-10 έως και 25-10

 

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 19 Οκτωβρίου

Κοιτάζοντας στον ανατολικό ουρανό τις πρώτες πρωινές ώρες μπορούμε να διακρίνουμε μια πληθώρα από ουράνια αντικείμενα: πλανήτες, ανοιχτά σμήνη αστέρων, λαμπρά αστέρια του ουρανού, νεφελώματα, κ.α. Την ώρα αυτή σμίγει ο ουρανός του φθινοπώρου με τον διαυγή ουρανό του χειμώνα αποκαλύπτοντας ένα πλούσιο θέαμα σε αυτόν που θα έχει το κουράγιο να αψηφήσει τη  νύστα και το κρύο της νύχτας, για να στρέψει το βλέμμα του ψηλά, στον έναστρο ουρανό.

Τρίτη, 20 Οκτωβρίου

Πρώτο τέταρτο της Σελήνης στις 11:33 μ.μ. Η Σελήνη βρίσκεται στον νότο κατά το ηλιοβασίλεμα. Όταν βραδιάζει, στα αριστερά του φεγγαριού είναι το άλφα και το βήτα του Αιγόκερου, δύο αστέρια 3ου μεγέθους. Το άλφα, αυτό που βρίσκεται ψηλότερα, φαίνεται και με γυμνό μάτι ότι είναι διπλό αστέρι (διαχωρισμός 0,1°). Με ένα ζευγάρι κιάλια θα διαπιστώσετε ότι το β είναι και αυτό διπλό αστέρι, αλλά πιο δύσκολο να διαχωριστεί.

Η βροχή διαττόντων Ωριωνίδες θα πρέπει να είναι ενεργή από τα μεσάνυχτα μέχρι την αυγή, την Τετάρτη και την Πέμπτη το πρωί. Είναι μια μέτρια σε ένταση βροχή, με περίπου 20 μετέωρα ανά ώρα, ορατή πριν το πρώτο φως της αυγής κάτω από ιδανικές συνθήκες. Το ακτινοβόλο σημείο είναι κοντά στην κορυφή του ροπάλου του Ωρίωνα.

Τετάρτη, 21 Οκτωβρίου

Το άλφα και βήτα του Αιγόκερου είναι τώρα στα δεξιά της Σελήνης νωρίς το βράδυ.

Οι τρεις πρωινοί πλανήτες συνεχίζουν την εντυπωσιακή εμφάνιση τους σήμερα, καθώς απομακρύνονται περίπου 5° ο ένας από τον άλλο. Η Αφροδίτη βρίσκεται τώρα ψηλότερα, με τον Δία κάτω αριστερά και τον Άρη πιο μακριά της. Οι πλανήτες θα παραμείνουν σε αυτή την απόσταση των 5° μέχρι και τις 30 Οκτωβρίου.

Πέμπτη, 22 Οκτωβρίου

Ο Βέγας είναι το πιο λαμπρό αστέρι πολύ ψηλά στα δυτικά το σούρουπο. Ο Αρκτούρος, εξίσου λαμπρός, είναι χαμηλά στα δυτικά-βορειοδυτικά. Το πιο λαμπρό αστέρι στην απέραντη περιοχή μεταξύ τους, στο ένα τρίτο περίπου της διαδρομής από τον Αρκτούρο προς τον Βέγα, είναι η Αλφέκα, με μέγεθος 2,2, το καμάρι του Βόρειου Στεφάνου.

Εάν είστε ξύπνιοι νωρίς το πρωί για να παρατηρήσετε τους πρωινούς πλανήτες, θα μπορέσετε να δείτε μια σειρά από δέσμες φωτός να χαράζουν τον ουρανό. Αυτά είναι τα μετέωρα από τη βροχή των Ωριωνίδων. Η Σελήνη, σε αύξουσα φάση, δύει γύρω στις 1:30 π.μ., αφήνοντας τέσσερις ώρες με σκοτεινό ουρανό για τους παρατηρητές.

Παρασκευή, 23 Οκτωβρίου

Το πρωινό θέαμα συνεχίζει να αλλάζει, καθώς οι τρεις λαμπροί πλανήτες αλλάζουν θέσεις ο ένας σε σχέση με τον άλλο. Σήμερα το πρωί η Αφροδίτη και ο Άρης απέχουν μεταξύ τους 4,5°, ενώ ο Δίας είναι κάπου στη μέση ανάμεσά τους. Αύριο το πρωί η Αφροδίτη και ο Δίας θα απέχουν μεταξύ τους 1,6°. Η απόστασή τους ολοένα και μικραίνει.

Σάββατο, 24 Οκτωβρίου

Η Αφροδίτη και ο Δίας έχουν την σύνοδό τους, σε απόσταση 1,1°, ξημερώματα Κυριακής και Δευτέρας.

Πάνω αριστερά της Σελήνης, αυτό το βράδυ, βρίσκεται το Μεγάλο Τετράγωνο του Πήγασου που ισορροπεί στην μία πλευρά του.

Αν έχετε ένα πολύ καλό ορίζοντα στα νοτιοδυτικά το βράδυ, στοχεύστε χαμηλά τον Κρόνο με κιάλια ή τηλεσκόπιο. Εκεί θα δείτε τον πλανήτη με τους δακτυλίους του σε απόσταση 0,7° βόρεια του 2ου μεγέθους διπλού αστέρα βήτα του Σκορπιού.

 orion_1000_pod082310Ο Ωρίων, ο «κυνηγός», είναι ένας από τους πιο αναγνωρίσιμους αστερισμούς στον νυχτερινό ουρανό, που εμφανίζεται να γέρνει στο πλευρό του όταν ανατέλλει, περίπου στις 11 μ.μ. Φωτογραφία: Oshin Zakarian

 

Κυριακή, 25 Οκτωβρίου

Νότια του Περσέα, βρίσκεται ο βόρειος αστερισμός του Ηνίοχου. Η Αίγα είναι το πιο λαμπρό του άστρο, το α του Ηνίοχου, με κίτρινο χρώμα και μέγεθος 0,1 (το 6ο σε σειρά λαμπρότητας από όλα τα άστρα του ουρανού). Το λατινικό της όνομα είναι Capella. Ο αστερισμός αναγνωρίζεται εύκολα από το εξάγωνο που σχηματίζουν 5 λαμπρά άστρα του (τα α, β, ε, ι και θ μαζί με το β του Ταύρου). Άξια παρατήρησης με κιάλια ή με μικρό τηλεσκόπιο είναι τα ανοιχτά σμήνη Μ36, Μ37 και Μ38.

 

Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer’s Guide:  “Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια.” Χωρίς αυτά, “o ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος.”

Trifid_HubbleGendler_2400Σύννεφα φωτοβόλου αερίου σμίγουν με λωρίδες σκόνης στο Τρισχιδές Νεφέλωμα, μια περιοχή σχηματισμού άστρων στον αστερισμό του Τοξότη. Στο κέντρο οι τρεις εξέχουσες λωρίδες σκόνης, στις οποίες οφείλεται το όνομα “Τρισχιδές”, ενώνονται. “Βουνά” αδιαφανούς σκόνης εμφανίζονται στα δεξιά, ενώ άλλες σκοτεινές “ίνες” σκόνης είναι ορατές σε όλο το νεφέλωμα. Ένα τεράστιο αστέρι κοντά στο κέντρο παρέχει μεγάλο μέρος της λάμψης του Τρισχιδούς. Επίσης γνωστό και ως M20, είναι μόνο περίπου 300.000 ετών, γεγονός που το καθιστά μεταξύ των νεότερων γνωστών νεφελωμάτων εκπομπής. Το νεφέλωμα βρίσκεται περίπου 9.000 έτη φωτός μακριά και η περιοχή που απεικονίζεται εδώ εκτείνεται περίπου 10 έτη φωτός. Η παραπάνω εικόνα είναι σύνθεση από το επίγειο τηλεσκόπιο διαμέτρου 8,2m Subaru μαζι με λεπτομέρεια που κατέγραψε το διαμέτρου 2,4m διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Τα χρωματικά δεδομένα ήταν από τον Martin Pugh και η επεξεργασία εικόνας έγινε από τον Robert Gendler .

 

Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από τον βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

 

 ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής κάνει μια πολύ καλή εμφάνιση στον πρωινό ουρανό. Κοιτάξτε 45 λεπτά πριν την ανατολή του Ήλιου, πολύ πιο κάτω από τους τρεις πλανήτες, Αφροδίτη, Άρη και Δία. Ο Ερμής φτάνει σε μέγεθος -0,9 αυτή την εβδομάδα.

Η Αφροδίτη, ο Άρης, και ο Δίας βρίσκονται ανατολικά (στον Λέοντα) πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Η Αφροδίτη είναι η πιο λαμπρή (-4,6). Ο Δίας έχει μέγεθος -1,8, και ο Άρης, πιο κοντά στον Δία, είναι πολύ πιο αμυδρός, στο +1,7.

Ο αμυδρός Άρης και ο λαμπρός Δίας θα βρεθούν σε απόσταση 1,1° τα πρωινά της 25ης και της 26ης.

Ο Κρόνος, με μέγεθος +0,6, βρίσκεται πολύ χαμηλά στα νοτιοδυτικά το σούρουπο. Στα αριστερά του, σε απόσταση 9°, βρίσκεται ο Αντάρης.

Ο Ουρανός (μέγεθος +5,7, στους Ιχθύες) και ο Ποσειδώνας (μέγεθος +7,8, στον Υδροχόο) είναι ψηλά στα νοτιοανατολικά και νότια, αντίστοιχα, περίπου στις 9 μ.μ. Εδώ θα βρείτε αναλυτικούς χάρτες για τις θέσεις του Ουρανού και του Ποσειδώνα.

Επιστροφή στην κορυφή κουμπί