10 facts για τους εξωπλανήτες
1. Τι είναι οι εξωπλανήτες;
Πλανήτες που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από άλλους αστέρες, εκτός του Ήλιου, χαρακτηρίζονται ως εξωπλανήτες ή εξωηλιακοί πλανήτες. Κάποιοι από αυτούς είναι αέριοι κι άλλοι βραχώδεις. Ενδέχεται να είναι καυτοί ή παγωμένοι. Μπορεί να μοιάζουν με τους πλανήτες του Ηλιακού Συστήματος – ίσως όμως και όχι.
2. Πόσοι εξωπλανήτες έχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα;
Σήμερα έχει επιβεβαιωθεί η ύπαρξη 4401 εξωπλανητών σε 3271 πλανητικά συστήματα. Από αυτούς 165 είναι γήινοι, δηλαδή βραχώδεις, με πυρήνα σιδήρου, όπως οι εσωτερικοί πλανήτες του Ηλιακού Συστήματος (Ερμής, Αφροδίτη, Γη, Άρης). Όμως, στην πλειοψηφία τους οι εξωπλανήτες που έχουν εντοπιστεί έως σήμερα είναι αέριοι γίγαντες, που βρίσκονται σε πολύ κοντινές αποστάσεις από τον μητρικό τους αστέρα. Βέβαια, υπάρχουν και περισσότερα από 6600 αντικείμενα που είναι υποψήφιοι πλανήτες και χρήζουν διερεύνησης και περαιτέρω παρατηρήσεων. Τα δεδομένα αλλάζουν γρήγορα, με νέους πλανήτες να εντοπίζονται καθημερινά! [Πηγή: https://exoplanets.nasa.gov/]
3. Σε κάποιους εξωπλανήτες το έτος διαρκεί μόλις λίγες ώρες!
Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί ο εξωπλανήτης Kepler-78b, ο οποίος συμπληρώνει μια περιφορά γύρω από τον μητρικό του αστέρα σε σχεδόν 9 ώρες! Ο πλανήτης αυτός ζυγίζει περίπου 2 φορές όσο η Γη και εξαιτίας της εγγύτητάς του προς τον αστέρα που τον φιλοξενεί σε τροχιά γύρω του, η θερμοκρασία της επιφάνειάς του φτάνει τους 3000 βαθμούς. Σε τέτοιες συνθήκες, το υλικό των ανώτερων στρωμάτων της επιφάνειας του πλανήτη αναμένεται να έχει λιώσει και να έχει τη μορφή ενός ωκεανού από λάβα.
4. Ορισμένοι πλανήτες περιφέρονται γύρω από διπλό σύστημα αστέρων ή ακόμα γύρω από pulsars!
Για παράδειγμα, ο εξωπλανήτης Kepler-16b περιφέρεται γύρω από δύο αστέρες (συγκεκριμένα γύρω από το κέντρο μάζας τους). Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι εάν μπορούσαμε να σταθούμε στην επιφάνειά του, θα βλέπαμε δύο ηλιοβασιλέματα!
Σχετικά με τους πλανήτες που περιφέρονται γύρω από pulsars, χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι τρεις εξωπλανήτες PSR B1257+12 A, B και C. Μάλιστα, οι δύο από αυτούς (B και C) ήταν οι πρώτοι εξωπλανήτες που ανακαλύφθηκαν ποτέ! Ο εντοπισμός τους έγινε το 1992.
5. Υπάρχουν και «ελεύθεροι» ή «ορφανοί» πλανήτες.
Οι εξωπλανήτες της κατηγορίας αυτής δεν περιφέρονται γύρω από κάποιον αστέρα. Τέτοια αντικείμενα είτε διέφυγαν από το σύστημα στο οποίο πιθανώς ανήκαν στο παρελθόν, είτε δεν υπήρξαν ποτέ μέλη ενός πλανητικού συστήματος. Σύμφωνα με υπολογισμούς το πλήθος των ελεύθερων πλανητών στον Γαλαξία μας είναι της τάξης των εκατοντάδων δισεκατομμυρίων.
6. Που βρίσκονται όλοι αυτοί οι εξωπλανήτες;
Οι εξωπλανήτες που έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα ανήκουν όλοι στον Γαλαξία μας. Είναι πιθανό και λογικό όμως, κατ’ αναλογία να υπάρχουν και σε άλλους γαλαξίες αντίστοιχα πλανητικά συστήματα.
7. Οι πλησιέστεροι στη Γη εξωπλανήτες είναι οι Proxima Centauri b και c.
Βρίσκονται σε απόσταση περίπου 4.2 ετών φωτός. Μάλιστα, ο Proxima Centauri b περιφέρεται εντός της κατοικήσιμης ζώνης του μητρικού του αστέρα, πράγμα που σημαίνει ότι η θερμοκρασία εκεί είναι τέτοια που θα μπορούσε να επιτρέψει την ύπαρξη νερού σε υγρή μορφή. Ο αστέρας αυτός, ονομάζεται Εγγύτατος του Κενταύρου, είναι ο πλησιέστερος προς τον Ήλιο αστέρας και είναι 600 φορές πιο αμυδρός από αυτόν.
8. Πόσους εξωπλανήτες φιλοξενεί ο Γαλαξίας μας;
Το πλήθος των εξωηλιακών πλανητών στον Γαλαξία μας εκτιμάται ότι είναι της τάξης των εκατοντάδων δισεκατομμυρίων.
9. Πόσοι από τους αστέρες του Γαλαξία φιλοξενούν κατοικήσιμους πλανήτες;
Υπολογίζεται ότι 1 στους 5 αστέρες του ίδιου φασματικού τύπου με τον Ήλιο φιλοξενεί έναν τουλάχιστον πλανήτη με μέγεθος 1-2 φορές το μέγεθος της Γης, ο οποίος μάλιστα βρίσκεται εντός της κατοικήσιμης ζώνης, δηλαδή έχει επιφανειακή θερμοκρασία που επιτρέπει την ύπαρξη νερού σε υγρή μορφή. Έχοντας κατά νου ότι το πλήθος των αστέρων του Γαλαξία είναι της τάξης των 200 δισεκατομμυρίων και ότι οι αστέρες «ηλιακού τύπου» αποτελούν το 20% αυτών, προκύπτει ότι το πλήθος των δυνητικά κατοικήσιμων πλανητών στον Γαλαξία μας, με ακτίνα 1-2 φορές την ακτίνα της Γης, που περιφέρονται γύρω από αστέρες όμοιους με τον Ήλιο, θα πρέπει να είναι της τάξης των μερικών δισεκατομμυρίων.
10. Kepler-444: Το αρχαιότερο σύστημα πλανητών με διαστάσεις όσο της Γης
To Kepler-444 είναι ένα τριπλό αστρικό σύστημα, γύρω από τον πρωτεύοντα αστέρα του οποίου φιλοξενούνται σε τροχιά πέντε πλανήτες με μεγέθη συγκρίσιμα με τον γήινων πλανητών του Ηλιακού Συστήματος. Βρίσκεται σε απόσταση 117 ετών φωτός από τη Γη, στον αστερισμό της Λύρας. Η ηλικία του πλανητικού αυτού συστήματος υπολογίζεται να είναι περίπου 11.2 δισεκατομμύρια έτη. Συγκριτικά, η ηλικία του Ηλιακού Συστήματος είναι μόλις 4.5 δισεκ. έτη.
