ΗΞΕΡΕΣ ΟΤΙ…
-
Ποια η σύνδεση μεταξύ του ανθρώπινου σώματος και των αστρικών εκρήξεων;
Ενώ οι αστέρες μικρής μάζας, όπως ο Ήλιος μας, τελειώνουν τη ζωή τους ήρεμα μετά την εξάντληση των πυρηνικών τους καυσίμων, οι αστέρες μεγάλης μάζας τελειώνουν τη ζωή τους μέσα στην αποθέωση μιας μεγαλειώδους θερμοπυρηνικής έκρηξης υπερκαινοφανούς, καθώς η κατάρρευση του πυρήνα σιδήρου δημιουργεί ένα ισχυρό κρουστικό κύμα που διαλύει και με τεράστιες ταχύτητες διασκορπίζει στο διάστημα τα εξωτερικά στρώματα του αστέρα. Η ονομασία αυτή οφείλεται στην εντύπωση που είχαν οι παλαιότεροι αστρονόμοι, λόγω της έντονης λάμψης, ότι πρόκειται για τη δημιουργία ενός καινούργιου αστέρα. Κατά τη διάρκεια της γιγαντιαίας αυτής έκρηξης η σύγκρουση διαφόρων πυρήνων έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία όλων των βαρύτερων από τον σίδηρο στοιχείων, όπως είναι ο χαλκός, ο μόλυβδος, ο χρυσός, το ουράνιο κ.α. Με…
Δείτε περισσότερα -
Σημείο Νέμο: πού βρίσκεται και πώς σχετίζεται με το διάστημα;
Ο Ειρηνικός ωκεανός είναι ο μεγαλύτερος ωκεανός της Γης, καλύπτοντας το 1/3 της επιφάνειάς της. Εκεί εντοπίζεται η «Τάφρος των Μαριανών» το βαθύτερο σημείο των ωκεανών, με βάθος που φτάνει τα 11 χιλιόμετρα περίπου. Εκτός από αυτό όμως, στον Ειρηνικό ωκεανό εντοπίζεται και το πιο απομακρυσμένο σημείο της Γης. Είναι το «Σημείο Νέμο». Το όνομα του σημείου προέρχεται από τον ήρωα του μυθιστορήματος «20 χιλιάδες λεύγες κάτω από τη θάλασσα» του Ι. Βερν, Πλοίαρχο Νέμο του υποβρυχίου «Ναυτίλος». Μάλιστα, στα λατινικά nemo σημαίνει κανένας. Η πλησιέστερη στο Σημείο Νέμο στεριά βρίσκεται σε απόσταση 2600 χιλιομέτρων από αυτό, ενώ το βάθος στο σημείο φτάνει τα 4 περίπου χιλιόμετρα. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι οι πλησιέστεροι προς το σημείο κάτοικοι δεν είναι…
Δείτε περισσότερα -
Γνωριμία με τον γαλαξία της Ανδρομέδας
Χαρακτηριστικά Πρόκειται για σπειροειδή γαλαξία, παρόμοιο με τον δικό μας. Έχει διάμετρο 220 χιλιάδες έτη φωτός και υπολογίζεται ότι περιέχει 1 τρισεκατομμύριο αστέρες. Ως εκ τούτου, ζυγίζει περίπου 1,5 τρισεκατομμύριο φορές όσο ο Ήλιος! Συγκριτικά, ο Γαλαξίας μας περιέχει εκατοντάδες δισεκατομμύρια αστέρες. Διαφορετικές ονομασίες Ο γαλαξίας της Ανδρομέδας έλαβε το όνομά του χάρη στο γεγονός ότι εντοπίζεται προς την κατεύθυνση του ομώνυμου αστερισμού, ο οποίος με τη σειρά του έλαβε το όνομά του προς τιμήν της κόρης του βασιλιά Κηφέα της ελληνικής μυθολογίας. Ονομάζεται επίσης και M31, καθώς αποτελεί το 31ο αντικείμενο στον περίφημο κατάλογο αντικειμένων βαθέος ουρανού που συνέταξε ο Γάλλος Αστρονόμος Charles Messier. Άλλη εναλλακτική ονομασία είναι η NGC 224, η οποία προέρχεται από την καταχώρησή του στον…
Δείτε περισσότερα -
Πώς σχετίζεται η σκόνη που υπάρχει στα σπίτια μας με τους κομήτες;
Οι κομήτες είναι αντικείμενα του Ηλιακού Συστήματος που αποτελούνται κυρίως από πάγο και σκόνη. Όταν ένας κομήτης πλησιάσει κοντά στον Ήλιο, ένα μέρος του πάγου του μετατρέπεται σε αέριο και ταυτόχρονα παρασύρει σκόνη. Έτσι ο πυρήνας του φαίνεται να συνοδεύεται από δύο ουρές! Η μία αποτελείται από σκόνη και η άλλη από αέρια. Τι κοινό έχει όμως η σκόνη των κομητών με τη σκόνη που υπάρχει στα σπίτια μας; «…μέρος της σκόνης σε ένα νοικοκυριό είναι αναμφίβολα σκόνη από κομήτη. Καθώς οι κομήτες τροφοδοτούν με ύλη τις ουρές τους, η σκόνη παραμένει ως υπόλειμμα στο Ηλιακό Σύστημα, όπου στη συνέχεια τη σκουπίζουν οι πλανήτες κατά την περιφορά τους γύρω από τον Ήλιο. Τα μεγαλύτερα θραύσματα καίγονται στην ατμόσφαιρα της Γης…
Δείτε περισσότερα -
Τί είναι τα αστρικά μεγέθη;
Οι αστρονόμοι χρησιμοποιούν μια κλίμακα αστρικών μεγεθών για την μέτρηση της λαμπρότητας των αστέρων και γενικά των ουράνιων αντικειμένων, όπως αυτά φαίνονται από τη Γη. Πρακτικά, όσο πιο λαμπρό εμφανίζεται ένα αντικείμενο στον νυχτερινό ουρανό, τόσο πιο μικρό είναι το φαινόμενο μέγεθός του. Αντίστοιχα, όσο πιο αμυδρό ένα αντικείμενο, τόσο πιο μεγάλη τιμή λαμβάνει το φαινόμενο μέγεθος που το χαρακτηρίζει. Η ταξινόμηση των αστέρων με βάση τη λαμπρότητά τους έγινε για πρώτη φορά από τον αρχαίο Αστρονόμο Ίππαρχο τον Ρόδιο (190 π.Χ. – 120 π.Χ.), κατά τον 2ο αιώνα π.Χ. Η κλίμακα αυτή ορίστηκε σύμφωνα με το αίσθημα που προκαλεί ο κάθε αστέρας στον γυμνό οφθαλμό. Στους πιο λαμπρούς αστέρες αποδόθηκε το μέγεθος 1, ενώ σε αυτούς που μόλις διακρίνονται…
Δείτε περισσότερα -
10 facts για τους εξωπλανήτες
1. Τι είναι οι εξωπλανήτες; Πλανήτες που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από άλλους αστέρες, εκτός του Ήλιου, χαρακτηρίζονται ως εξωπλανήτες ή εξωηλιακοί πλανήτες. Κάποιοι από αυτούς είναι αέριοι κι άλλοι βραχώδεις. Ενδέχεται να είναι καυτοί ή παγωμένοι. Μπορεί να μοιάζουν με τους πλανήτες του Ηλιακού Συστήματος – ίσως όμως και όχι. 2. Πόσοι εξωπλανήτες έχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα; Σήμερα έχει επιβεβαιωθεί η ύπαρξη 4401 εξωπλανητών σε 3271 πλανητικά συστήματα. Από αυτούς 165 είναι γήινοι, δηλαδή βραχώδεις, με πυρήνα σιδήρου, όπως οι εσωτερικοί πλανήτες του Ηλιακού Συστήματος (Ερμής, Αφροδίτη, Γη, Άρης). Όμως, στην πλειοψηφία τους οι εξωπλανήτες που έχουν εντοπιστεί έως σήμερα είναι αέριοι γίγαντες, που βρίσκονται σε πολύ κοντινές αποστάσεις από τον μητρικό τους αστέρα. Βέβαια, υπάρχουν και περισσότερα από…
Δείτε περισσότερα -
Γιατί οι αστροναύτες φορούν ειδικές στολές;
Η στολή που φορούν οι αστροναύτες αποτελεί για αυτούς κάτι παραπάνω από την ένδυσή τους. Θα έλεγε κανείς ότι είναι το προσωπικό τους «διαστημόπλοιο». Υπάρχουν δύο είδη στολών. Το πρώτο από αυτά είναι η πορτοκαλί στολή -που ίσως έχετε δει- και ονομάζεται ACES (Advanced Crew Escape Suit), ή ανεπίσημα… στολή-κολοκύθα! Τη στολή αυτή τη φορούν οι αστροναύτες κατά την εκτόξευση, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού και κατά την επιστροφή και προσεδάφισή τους στη Γη. Άλλη μορφή της ενδυμασίας αυτής αποτελεί η Ρωσική έκδοσή της, με το όνομα Sokol, που επίσης είναι σχεδιασμένη μόνο για εντός του διαστημικού σκάφους. Το δεύτερο είδος στολής είναι σχεδιασμένο για τους διαστημικούς περιπάτους (spacewalks), δηλαδή για τις δραστηριότητες που καλούνται να εκτελέσουν οι αστροναύτες εκτός…
Δείτε περισσότερα -
Ποια είναι η υπόθεση της σπάνιας Γης;
Απάντηση Πολλοί αστρονόμοι πιστεύουν, με βάση τη γνωστή εξίσωση του Drake, ότι το Σύμπαν μπορεί να βρίθει από μικροβιακή (μονοκύτταρη) ζωή, αλλά η πιθανότητα ύπαρξης πολυκύτταρης και ευφυούς ζωής θεωρείται εξαιρετικά μικρή. Οι παρατηρήσεις μας με τα σύγχρονα διαστημικά τηλεσκόπια (κυρίως με το Kepler), αλλά και με γιγαντιαία επίγεια τηλεσκόπια, πλανητικών συστημάτων άλλων αστέρων καθώς και οι σχεδιαζόμενες διαστημικές αποστολές στο ηλιακό μας σύστημα θα μας βοηθήσουν να ικανοποιήσουμε ορισμένες υπαρξιακές μας περιέργειες αλλά και να κατακτήσουμε νέες, βαθύτερες γνώσεις, πολύτιμες για την κατανόηση της ζωής και κυρίως για την προστασία της. Η υπόθεση της σπάνιας Γης προτάθηκε από τον παλαιοντολόγο Ward και τον αστρονόμο της NASA Brownlee, που πιστεύουν ότι οι συνθήκες υπό τις οποίες αναπτύχθηκε η πολυκύτταρη και…
Δείτε περισσότερα -
Υπάρχει εξωγήινη ζωή;
Απάντηση Είναι γνωστό ότι δεν υπάρχει νοήμων ζωή στο ηλιακό μας σύστημα, αλλά, επειδή υπάρχουν ενδείξεις για την ύπαρξη νερού σε υγρή μορφή κάτω από την επιφάνεια του Άρη, καθώς και κάποιων δορυφόρων του Δία και του Κρόνου, οι προσπάθειες αναζήτησης κάποιας υποτυπώδους μορφής ζωής σε αυτά τα σώματα θα συνεχιστεί και θα εντατικοποιηθεί στα επόμενα χρόνια. Η βασική προϋπόθεση για την ύπαρξη ζωής εκτός του ηλιακού μας συστήματος είναι η ύπαρξη πλανητών σε άλλους αστέρες, που να έχουν κατάλληλες συνθήκες για την ανάπτυξη ζωής. Εξωηλιακός πλανήτης ή εξωπλανήτης ονομάζεται κάθε πλανήτης που δεν ανήκει στο δικό μας ηλιακό σύστημα, δηλαδή περιφέρεται γύρω από κάποιον άλλον αστέρα ή, σπανιότερα, περιπλανιέται τελείως ανεξάρτητος. Το 1992 ανακοινώθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature η…
Δείτε περισσότερα -
Ποια είναι η θέση της Αστρονομίας για την αστρολογία;
Απάντηση Το φαινόμενο της πίστης των ανθρώπων στην αστρολογία δυστυχώς εντείνεται σε καιρούς κλονισμού των κοινωνικών αξιών. Η αστρολογία ευνοεί τον σκοταδισμό και τη μοιρολατρία. Η αστρολογία δεν είναι επιστήμη και καμία από τις γνωστές δυνάμεις της Φυσικής δεν μπορεί να ερμηνεύσει τις επιδράσεις των αστερισμών και των πλανητών που επικαλείται η αστρολογία. Αν υποθέσουμε, για παράδειγμα, ότι οι επιδράσεις των ουράνιων σωμάτων στους ανθρώπους οφείλονται σε φυσικές δυνάμεις που αυτά ασκούν, όπως ισχυρίζονται οι αστρολόγοι, τότε ένας απλός υπολογισμός καταδεικνύει πόσο απειροελάχιστες είναι, για παράδειγμα, οι βαρυτικές δυνάμεις που ασκούν οι πλανήτες στους ανθρώπους, και μάλιστα πόσο μικρότερες από εκείνες που ασκούν πάνω μας οι άνθρωποι και τα αντικείμενα του χώρου γύρω μας, λόγω της μεγάλης απόστασης των πλανητών…
Δείτε περισσότερα -
Τι είναι αστερισμοί;
Απάντηση Οι αστερισμοί είναι περιοχές του ουρανού στις οποίες ανήκουν κάθε είδους ουράνια σώματα (π.χ. κοντινοί ή μακρινοί αστέρες, σμήνη αστέρων, νεφελώματα, γαλαξίες, σμήνη γαλαξιών κ.λπ.) και όχι ομάδες αστέρων. Μέσα στις περιοχές αυτές, με λίγη φαντασία, οι πρόγονοί μας είδαν, συνδέοντας με νοητές γραμμές τους πιο λαμπρούς αστέρες, τη μορφή ενός ήρωα, ενός ζώου ή ενός αντικειμένου που έχει σχέση, κυρίως με την ελληνική μυθολογία και αναλόγως ονομάτισαν κάθε αστερισμό. Οι πιο γνωστοί αστέρες κάθε αστερισμού συμβολίζονται με ένα γράμμα της ελληνικής αλφαβήτου. Ο πιο λαμπρός αστέρας κάθε αστερισμού φέρει διεθνώς, συνήθως, το γράμμα α, ο δεύτερος λαμπρός το γράμμα β, κ.ο.κ. Στη συνέχεια χρησιμοποιούνται τα κεφαλαία γράμματα της λατινικής αλφαβήτου και οι συνδυασμοί τους ανά δύο, αλλά και…
Δείτε περισσότερα -
Οι αστέρες σε έναν γαλαξία είναι πιο πυκνά συγκεντρωμένοι ή οι γαλαξίες στο Σύμπαν;
Απάντηση Ένας μεσαίου μεγέθους γαλαξίας σαν τον δικό μας Γαλαξία περιέχει περίπου 200 δισεκατομμύρια αστέρες σαν τον Ήλιο μας και έχει διάμετρο περίπου 100.000 έτη φωτός. Αν παραστήσουμε έναν αστέρα σαν τον Ήλιο μας, που έχει διάμετρο περίπου 1.400.000 χιλιόμετρα, με ένα νόμισμα των 2€, τότε ο επόμενος αστέρας με παραπλήσιες διαστάσεις θα βρίσκεται κατ’ αναλογία 300 χιλιόμετρα μακριά. Επομένως, στους γαλαξίες, παρά τα πολλά δισεκατομμύρια των αστέρων τους, κυριαρχεί το κενό, δηλαδή οι αστέρες μέσα στους γαλαξίας είναι πολύ αραιά κατανεμημένοι. Σύμφωνα με την παραπάνω αναλογία, αν κάθε γαλαξίας, που έχει διάμετρο περίπου 100.000 έτη φωτός, είναι ένα νόμισμα των 2€, τότε μέσα στο Σύμπαν θα συναντάμε γαλαξίες κάθε μισό περίπου μέτρο. Επομένως, το Σύμπαν είναι γεμάτο από γαλαξίες,…
Δείτε περισσότερα -
Μπορείτε να μετρήσετε τα αστέρια που φαίνονται στον ουρανό;
Απάντηση Είναι αλήθεια ότι σχεδόν όλοι οι άνθρωποι κάποιες καθαρές νύκτες μακριά από τα φώτα των πόλεων προσπαθήσαμε να μετρήσουμε τα αστέρια του ουρανού, αλλά πολύ γρήγορα μπερδευτήκαμε στο μέτρημα και μάλλον κανείς δεν έχει κατορθώσει να ολοκληρώσει αυτή τη μέτρηση. Αν, όμως, επιμένουμε στην ευχάριστη αυτή ερευνητική προσπάθεια, τότε υπάρχει μια εξαιρετικά απλή και εύκολη μέθοδος. Αρκεί με ένα φύλλο χαρτιού να κατασκευάσουμε έναν χάρτινο κύλινδρο και να μετρήσουμε τα αστέρια που βλέπουμε μέσα από αυτόν. Για να είναι εύκολη η μέτρηση, θα πρέπει να είναι τέτοιες οι διαστάσεις του, ώστε να βλέπουμε μέσα στο οπτικό πεδίο του κυλίνδρου σχετικά λίγα (εύκολα μετρήσιμα) αστέρια. Έτσι, για παράδειγμα, αν χρησιμοποιήσουμε έναν κύλινδρο με ακτίνα βάσης r=5cm και ύψος h=20cm, τότε…
Δείτε περισσότερα -
Από τι εξαρτάται το χρώμα των αστεριών;
Απάντηση Η ποσότητα της ύλης, δηλαδή η μάζα κάθε αστέρα, είναι αυτή που παίζει τον σημαντικότερο ρόλο στη ζωή και στην εξέλιξή του. Αυτή, τελικά, καθορίζει για κάθε αστέρα: α) τη θερμοκρασία του και επομένως και το χρώμα του β) πόσα χρόνια θα ζήσει γ) πώς θα περάσει τα γεράματά του και δ) πώς θα πεθάνει (ειρηνικά ή εκρηκτικά) και τι είδους πτώμα θα μας αφήσει. Ο Ήλιος μας, που έχει μια μέτρια επιφανειακή θερμοκρασία, 5800 βαθμούς Κελσίου, φαίνεται κίτρινος. Αυτό σημαίνει ότι ο Ήλιος μας εκπέμπει το μέγιστο της ακτινοβολίας του σε μήκος κύματος 5500Å (1Å = 1 Ångström = 10-8 cm, δηλαδή ένα εκατοντάκις εκατομμυριοστό του εκατοστού), που αντιστοιχεί στο κίτρινο χρώμα. Η ακτινοβολία αυτή, των 5500Å, βρίσκεται…
Δείτε περισσότερα -
Πώς αναγνωρίζουμε χωρίς τη βοήθεια τηλεσκοπίου ότι ένα ουράνιο σώμα είναι πλανήτης και όχι αστέρας;
Απάντηση Πολλές φορές τίθεται αυτό το ερώτημα για κάποιο λαμπρό ουράνιο σώμα και πρέπει να δώσουμε απάντηση χωρίς τη βοήθεια τηλεσκοπίου. Απαραίτητες προϋποθέσεις προκειμένου ένα ουράνιο σώμα να είναι πλανήτης είναι οι ακόλουθες: Να βρίσκεται σε κάποιον από τους 13 γνωστούς ζωδιακούς αστερισμούς, που είναι οι εξής: Κριός, Ταύρος, Δίδυμοι, Καρκίνος, Λέων, Παρθένος, Ζυγός, Σκορπιός, Οφιούχος, Τοξότης, Αιγόκερως, Υδροχόος και Ιχθύες. Από αυτούς τους αστερισμούς διέρχεται το επίπεδο της εκλειπτικής, δηλαδή η φαινόμενη ετήσια τροχιά του Ήλιου και οι τροχιές όλων των πλανητών και της Σελήνης. Το φως τους να μην παρουσιάζει το φαινόμενο της στίλβης, δηλαδή να μην τρεμοπαίζει και να μην ιριδίζει. Ένα άλλο χαρακτηριστικό στοιχείο των πλανητών, που όμως είναι λίγο δύσκολο να το διαπιστώσουμε με παρατηρήσεις…
Δείτε περισσότερα -
Γιατί τρεμοπαίζει το φως μόνο των αστεριών και όχι των πλανητών;
Απάντηση Πλανήτες είναι αυτά τα ουράνια σώματα που βλέπουμε να αλλάζουν θέση ανάμεσα στους μακρινούς πολυάριθμους ακίνητους αστέρες του Γαλαξία μας, που λέγονται απλανείς. Οι απλανείς μόνον λέγονται αστέρες και αυτών μόνον το φως τρεμοπαίζει με ιριδισμούς, δηλαδή παρουσιάζουν το φαινόμενο της στίλβης. Αυτό συμβαίνει, διότι οι αστέρες φαίνονται σαν φωτεινά σημεία και το φως τους αλλάζει συνεχώς κατευθύνσεις καθώς, διασχίζοντας τη γήινη ατμόσφαιρα, περνάει μέσα από διάφορα στρώματα κινούμενου αέρα διαφορετικής πυκνότητας, πριν φτάσει στα μάτια μας. Αν, επομένως, παρατηρήσουμε τα αστέρια έξω από την ατμόσφαιρα της Γης, από ένα διαστημόπλοιο ή από την επιφάνεια της Σελήνης (η οποία δεν έχει ατμόσφαιρα), δεν θα δούμε αυτό το φαινόμενο του σπινθηρίσματος των αστεριών. Αντίθετα, οι πλανήτες δεν παρουσιάζουν το φαινόμενο…
Δείτε περισσότερα