ΗΞΕΡΕΣ ΟΤΙ…
-
Θα είναι για πάντα πολικός αστέρας ο ίδιος αστέρας που είναι σήμερα;
Απάντηση Ο άξονας περιστροφής της Γης δεν είναι σταθερός, αλλά διαγράφει γύρω από τον άξονα του επιπέδου της ετήσιας τροχιάς της γύρω από τον Ήλιο (τον άξονα του επιπέδου της εκλειπτικής) έναν κύκλο σε 25800 χρόνια. Η κίνηση αυτή, που λέγεται μεταπτωτική κίνηση, οφείλεται κυρίως στην ελκτική δύναμη της Σελήνης και του Ήλιου κυρίως πάνω στο ισημερινό εξόγκωμα της Γης και στη λόξωση της εκλειπτικής (της γωνίας των 23° 27΄, που σχηματίζει το επίπεδο της ετήσιας τροχιάς της Γης γύρω από τον Ήλιο με το επίπεδο του ισημερινού της Γης). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αλλάζει συνεχώς η θέση του Βόρειου και του Νότιου ουράνιου πόλου του άξονα περιστροφής της Γης. Έτσι, σήμερα ονομάζεται πολικός αστέρας ο πιο λαμπρός αστέρας…
Δείτε περισσότερα -
Καθώς είμαστε καθισμένοι στην καρέκλα μας, μπορούμε να ισχυρισθούμε ότι είμαστε ακίνητοι;
Απάντηση Όχι μόνο δεν είμαστε ακίνητοι, αλλά συμμετέχουμε σε διάφορες κινήσεις, τις οποίες εκτελεί ή στις οποίες συμμετέχει ο πλανήτης μας. Οι κινήσεις αυτές είναι οι ακόλουθες: Η περιστροφή της Γης γύρω από τον άξονά της σε ένα ημερονύκτιο (συγκεκριμένα σε 23h 56m 4s). Η περιστροφή αυτή γίνεται με ταχύτητα 1673,5 χιλιόμετρα την ώρα, αν είμαστε κάπου κοντά στον ισημερινό της. Αν, βέβαια, κατοικούμε σε βορειότερες ή νοτιότερες χώρες, τότε η ταχύτητα περιστροφής της Γης είναι μικρότερη, ενώ στον Βόρειο και στον Νότιο πόλο της Γης μηδενίζεται. Η περιφορά της Γης γύρω από τον Ήλιο σε ένα έτος (συγκεκριμένα σε 365,2422 ημέρες) με μια μέση ταχύτητα 108.000 χιλιόμετρα την ώρα. Η ταχύτητα αυτή δεν είναι σταθερή, διότι η περιφορά της…
Δείτε περισσότερα -
Γιατί ο Άρης φαίνεται να κινείται παράξενα;
Απάντηση Ο Άρης φαίνεται να εκτελεί μια παράξενη κίνηση ανάμεσα στους ζωδιακούς αστερισμούς, δηλαδή ενώ κινείται κανονικά, περιφερόμενος γύρω από τον Ήλιο, όπως και όλοι οι άλλοι πλανήτες, από δυσμάς προς ανατολάς, για κάποιο χρονικό διάστημα φαίνεται να σταματά και να γυρίζει προς τα πίσω, κινούμενος από ανατολάς προς δυσμάς, και μετά η κίνησή του ξαναγίνεται κανονική. Αυτή η παράξενη κίνηση, που λέγεται ανάδρομη κίνηση του Άρη, δεν είναι πραγματική, αλλά φαινομενική, και οφείλεται στην ταυτόχρονη περιφορά της Γης γύρω από τον Ήλιο. Καθώς η Γη περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο, βλέπει τον Άρη από διαφορετικές θέσεις της τροχιάς της και έτσι, ενώ εκείνος διαγράφει κανονικά την τροχιά του γύρω από τον Ήλιο, αλλά πιο αργά (σχεδόν σε διπλάσιο χρόνο:…
Δείτε περισσότερα -
Τι είναι τα πεφταστέρια;
Απάντηση Τα μετέωρα ή διάττοντες (αστέρες) ή πεφταστέρια είναι μικρές πέτρες και σκόνη που συναντά η Γη κατά την ετήσια περιφορά της γύρω από τον Ήλιο. Συνήθως το υλικό αυτό το έχουν αφήσει πίσω τους οι κομήτες κατά μήκος της τροχιάς τους. Κάθε φορά που η Γη συναντάει τέτοια σώματα, αυτά εισέρχονται στην ατμόσφαιρά της με ταχύτητα μεταξύ 12 και 72 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο, αναφλέγονται, λόγω τριβής με τα μόριά της, και εξαερώνονται, με αποτέλεσμα ο αέρας να φωτοβολεί και να σχηματίζονται φωτεινά ίχνη. Ένα τέτοιο φωτεινό ίχνος μοιάζει με αστέρι που πέφτει στη Γη, γι’ αυτό το λέμε πεφταστέρι. Κάθε διάβαση ενός κομήτη από το περιήλιο της τροχιάς του σημαίνει απώλεια μάζας, η οποία μένει πίσω του σαν ίχνος…
Δείτε περισσότερα -
Γιατί ο Ερμής και η Αφροδίτη γίνονται ορατοί μόνο για λίγο στον ουρανό είτε μετά τη δύση του Ήλιου είτε πριν από την ανατολή του;
Απάντηση Ονομάζουμε τους πλανήτες Ερμή και Αφροδίτη εσωτερικούς πλανήτες, διότι οι τροχιές της περιφοράς τους γύρω από τον Ήλιο βρίσκονται ανάμεσα στον Ήλιο και στην ετήσια τροχιά περιφοράς της Γης γύρω από τον Ήλιο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο Ερμής και η Αφροδίτη να μην μπορούν να απομακρυνθούν από τον Ήλιο κατά γωνία, με κορυφή τη Γη, μεγαλύτερη από 28 και 47 μοίρες, αντίστοιχα. Αυτό σημαίνει ότι τον πλανήτη Ερμή μπορούμε να τον παρατηρήσουμε για λιγότερο από δύο ώρες μετά τη δύση του Ήλιου στον δυτικό ορίζοντα ή, σε άλλη χρονική περίοδο, για λιγότερο από δύο ώρες πριν από την ανατολή του Ήλιου στον ανατολικό ορίζοντα. Το όριο των δύο ωρών προκύπτει εύκολα, αν λάβουμε υπόψη ότι η μέγιστη αποχή…
Δείτε περισσότερα -
Τι σχέση έχει η Πούλια με τον Αυγερινό;
Απάντηση Είναι αλήθεια ότι είναι πολλά τα δημοτικά μας τραγούδια που αναφέρονται στην Πούλια και τον Αυγερινό (με πολύ έντονο το ρομαντικό και το συναισθηματικό στοιχείο) και έτσι είναι πολλοί και οι άνθρωποι που διερωτώνται για τη σχέση ανάμεσα στην Πούλια και τον Αυγερινό. Μια πρώτη απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι ότι δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους, διότι η μεν Πούλια είναι ένα αστρικό σμήνος στον αστερισμό του Ταύρου, σταθερή και ακίνητη στη θέση της, ενώ ο Αυγερινός είναι ο πλανήτης Αφροδίτη, και επομένως αλλάζει συνεχώς θέση στην ουράνια σφαίρα. Όπως αναφέραμε σε άλλη ερώτηση, η Αφροδίτη, το λαμπρότερο ουράνιο σώμα μετά τον Ήλιο και τη Σελήνη, κάποιες περιόδους είναι ορατή στον δυτικό ορίζοντα για τρεις το πολύ ώρες…
Δείτε περισσότερα -
Γιατί ο Πλούτωνας δεν θεωρείται πλέον πλανήτης;
Απάντηση Το 2003 ο Αμερικανός αστρονόμος Mike Brown ανακάλυψε στην περιοχή της τροχιάς του Πλούτωνα (ζώνη Edgeworth-Kuiper) ένα σώμα με διάμετρο 2400 km, δηλαδή 100 km μεγαλύτερο σε διάμετρο από τον Πλούτωνα. Το σώμα αυτό έγινε γνωστό με την ονομασία 2003 UB313. Αμέσως ο Brown έκανε πρόταση προς τη Διεθνή Αστρονομική Ένωση (IAU) να θεωρηθεί το σώμα αυτό ως ο δέκατος πλανήτης και άρχισε να ψάχνει και ένα όνομα για αυτόν από την αρχαία ελληνική μυθολογία, όπως υπαγορεύει ο διεθνής κανονισμός για τα ονόματα των πλανητών. Η Γενική Συνέλευση της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης, που έχει μέλη από 84 χώρες, συνέρχεται κάθε τρία χρόνια σε διαφορετική χώρα. Τον Αύγουστο του 2006 συνήλθε στην Πράγα και αποφάσισε ότι ένα ουράνιο σώμα για…
Δείτε περισσότερα -
Πώς δημιουργήθηκε το ηλιακό μας σύστημα; Είναι αλήθεια ότι τα σώματά μας αποτελούνται από αστερόσκονη;
Απάντηση Πολλές θεωρίες έχουν διατυπωθεί για τη δημιουργία του ηλιακού μας συστήματος. Καμία, όμως, δεν μπόρεσε να λύσει όλα τα προβλήματα που έθεσαν με το πέρασμα του χρόνου οι παρατηρήσεις των διαφόρων χαρακτηριστικών των σωμάτων του ηλιακού μας συστήματος. Η θεωρία που φαίνεται σήμερα να επικρατεί είναι η θεωρία του νεφελώματος αερίων και σκόνης. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, πριν από περίπου 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, εδώ που βρισκόμαστε, σε ένα προάστιο του Γαλαξία μας, σχηματίστηκε το ηλιακό μας σύστημα από ένα νεφέλωμα αερίων και σκόνης. Το νεφέλωμα αυτό, με 75% υδρογόνο και 25% ήλιο, τα δυο στοιχεία που δημιουργήθηκαν κατά τη Μεγάλη Έκρηξη, εμπλουτίστηκε και με βαρύτερα στοιχεία, αυτά δηλαδή που αποτελούν τη λεγόμενη αστερόσκονη. Τα στοιχεία αυτά, που εμπλούτισαν…
Δείτε περισσότερα -
Με τη βοήθεια ενός μικρού ερασιτεχνικού τηλεσκοπίου μπορούμε να βρούμε τον χρόνο περιστροφής του Ήλιου γύρω από τον άξονά του;
Απάντηση Ο Ήλιος περιστρέφεται γύρω από τον άξονά του όχι όπως ένα στερεό σώμα, αλλά με γωνιακή ταχύτητα που μεταβάλλεται με το ηλιογραφικό πλάτος, όπου ηλιογραφικό πλάτος το ανάλογο του γεωγραφικού πλάτους. Η περιστροφή αυτή λέγεται διαφορική περιστροφή. Στον ισημερινό μια πλήρης περιστροφή γίνεται σε 25,38 ημέρες, σε ηλιογραφικό πλάτος 40 μοιρών σε 28,0 ημέρες και σε ηλιογραφικό πλάτος 80 μοιρών σε 36,40 ημέρες. Οι κηλίδες, όπως αναφέραμε σε προηγούμενη ερώτηση, είναι το πιο χαρακτηριστικό φαινόμενο της φωτόσφαιρας του Ήλιου, δηλαδή της επιφάνειάς του, και προσδιορίζει τη δραστηριότητα του Ήλιου στο πλαίσιο του ενδεκαετή κύκλου. Είναι πολύ εμφανείς σκοτεινές περιοχές ισχυρού μαγνητικού πεδίου και μπορούμε εύκολα να τις παρατηρήσουμε πάνω σε ένα λευκό χαρτόνι, που μπορούμε να στερεώσουμε πίσω από…
Δείτε περισσότερα -
Τι είναι το πολικό σέλας;
Απάντηση Τα φορτισμένα σωματίδια που παράγονται κατά τη διάρκεια των εκρηκτικών φαινομένων του Ήλιου φτάνουν στη Γη σε 1 έως 2 ημέρες και «παγιδεύονται» στο διπολικό μαγνητικό πεδίο της Γης. Αυτά τα παγιδευμένα πλέον, φορτισμένα σωματίδια ακολουθούν σπειροειδείς τροχιές γύρω από τις δυναμικές γραμμές του γήινου μαγνητικού πεδίου και κινούνται προς τους πόλους της Γης. Εκεί εισχωρούν στα ανώτερα στρώματα της γήινης ατμόσφαιρας και διεγείρουν άτομα και μόρια αερίων, με αποτέλεσμα να προκαλούν το φαντασμαγορικό φαινόμενο του πολικού σέλαος. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται κυρίως σε χώρες κοντά στους πόλους και εμφανίζεται με διάφορες μορφές, από ένα απλό χρωματιστό τόξο ως μια πολύχρωμη κουρτίνα. Βρείτε 52 τέτοιες ερωτήσεις και τις απαντήσεις τους στο εξαιρετικά κατατοπιστικό και ευκολοδιάβαστο βιβλίο του γνωστού…
Δείτε περισσότερα -
Τι είναι ο ενδεκαετής κύκλος της ηλιακής δραστηριότητας;
Απάντηση Από παρατηρήσεις τουλάχιστον 400 ετών βρέθηκε ότι οι ηλιακές κηλίδες εμφανίζουν, ως προς το πλήθος και τη θέση τους, μια περιοδικότητα περίπου ενδεκαετή. Πρόκειται για τον λεγόμενο ενδεκαετή κύκλο της ηλιακής δραστηριότητας. Οι κηλίδες είναι τα πιο ευδιάκριτα φαινόμενα της φωτόσφαιρας του Ήλιου και καταγράφηκαν για πρώτη φορά πριν από τουλάχιστον 2000 χρόνια. Οι κηλίδες είναι σκοτεινές περιοχές, αφού έχουν θερμοκρασία περίπου 3800 βαθμούς, δηλαδή περίπου 2000 βαθμούς χαμηλότερη από τη θερμοκρασία της φωτόσφαιρας, που θεωρείται η επιφάνεια του Ήλιου. Έχουν, όμως, μαγνητικό πεδίο ίσως και 100 φορές ισχυρότερο από το γενικό ηλιακό μαγνητικό πεδίο. Από ιστορικές πηγές πληροφορούμαστε ότι κατά την περίοδο 1645-1715 μ.Χ. η εμφάνιση κηλίδων είχε σχεδόν μηδενιστεί, για λόγους που μέχρι σήμερα δεν γνωρίζουμε. Αυτή…
Δείτε περισσότερα -
Με τι τρόπο ο Ήλιος «καίει» το υδρογόνο του και δεν εκρήγνυται σαν μια βόμβα υδρογόνου;
Απάντηση Η κύρια πηγή ενέργειας του Ήλιου είναι η «καύση» (σύντηξη) του υδρογόνου σε ήλιο. Στον πυρήνα του Ήλιου, που έχει ακτίνα το ένα τέταρτο της συνολικής ακτίνας του Ήλιου και θερμοκρασία 15 εκατομμυρίων βαθμών, παράγεται η ενέργεια που κάνει τη Γη μια θαυμάσια όαση με μέση θερμοκρασία περίπου 15 βαθμών Κελσίου. Κάθε δευτερόλεπτο στον πυρήνα του Ήλιου 650 εκατομμύρια τόνοι υδρογόνου συντήκονται σε 645,5 εκατομμύρια τόνους ηλίου και, σύμφωνα με τη γνωστή εξίσωση του Αϊνστάιν, E=mc2, η διαφορά της μάζας των 4,5 εκατομμυρίων τόνων μετατρέπεται σε ενέργεια. Συγκεκριμένα, κάθε δευτερόλεπτο παράγονται από τις αντιδράσεις αυτές 4×1026 Joules. Όλες οι ενεργειακές ανάγκες του πλανήτη μας θα καλύπτονταν για εκατομμύρια χρόνια, αν μπορούσαμε για ένα δευτερόλεπτο να συγκεντρώσουμε όλη την εκπεμπόμενη…
Δείτε περισσότερα -
Τι είναι το αλώνι που σχηματίζεται μερικές φορές γύρω από τον Ήλιο ή τη Σελήνη;
Απάντηση Στην επιστήμη της Αστρονομίας το οπτικό αυτό φαινόμενο του σχηματισμού λαμπρών και ορισμένες φορές πολύχρωμων κύκλων ή τόξων γύρω από τον Ήλιο ή τη Σελήνη λέγεται άλως. Το οπτικό αυτό φαινόμενο οφείλεται στη διάθλαση και στην ανάκλαση του φωτός του Ήλιου ή της Σελήνης από τους παγοκρυστάλλους των νεφών τύπου cirrus ή cirrostratus (θύσανοι και θυσανοστρώματα αντίστοιχα). Τα νέφη αυτών των τύπων βρίσκονται στην ανώτερη ατμόσφαιρα της Γης και έχουν συνήθως θερμοκρασία χαμηλότερη από −40 βαθμούς Κελσίου. Η ακτίνα του φωτεινού δακτυλιδιού που περιβάλλει τον δίσκο του Ήλιου ή της Σελήνης και τα χρώματά του εξαρτώνται από το μέγεθος και τη διάταξη των παγοκρυστάλλων στα νέφη αυτά. Η πιο συνηθισμένη άλως έχει φαινόμενη ακτίνα 22 μοίρες, δηλαδή όσο περίπου…
Δείτε περισσότερα -
Πώς θα μπορούσαμε με μια απλή παρατήρηση της Σελήνης με γυμνό οφθαλμό να βρούμε τη γωνία που σχηματίζει το επίπεδο περιφοράς της γύρω από τη Γη με το επίπεδο της περιφοράς της Γης γύρω από τον Ήλιο καθώς και τη θέση της τομής των δύο αυτών επιπέδων στην ουράνια σφαίρα;
Απάντηση Αν το επίπεδο της τροχιάς της Σελήνης γύρω από τη Γη ταυτιζόταν με το επίπεδο της τροχιάς της Γης γύρω από τον Ήλιο (το οποίο ονομάζεται εκλειπτική), τότε θα είχαμε κάθε μήνα δύο εκλείψεις, και συγκεκριμένα θα είχαμε έκλειψη Σελήνης στη φάση της Πανσέληνου και έκλειψη Ηλίου στη φάση της Νέας Σελήνης, διότι στις φάσεις αυτές ο Ήλιος, η Γη και η Σελήνη θα βρίσκονταν περίπου πάνω στην ίδια ευθεία. Εξαιτίας, όμως, της γωνίας που σχηματίζουν τα δύο αυτά επίπεδα, εκλείψεις έχουμε μόνον όταν η Σελήνη βρίσκεται πάνω ή κοντά στην ευθεία της τομής των δύο αυτών επιπέδων. Η γραμμή αυτή λέγεται γραμμή των συνδέσμων, και τα σημεία στα οποία τέμνει την ουράνια σφαίρα λέγονται αναβιβάζων σύνδεσμος (Ω) και…
Δείτε περισσότερα -
Γιατί η Γη στέκει ακίνητη, σαν να είναι καρφωμένη, στον ουρανό της Σελήνης;
Απάντηση Ο παρατηρητής από την επιφάνεια της Σελήνης έχει να παρατηρήσει ένα παράξενο θέαμα. Ενώ, λόγω περιστροφής της Σελήνης γύρω από τον άξονά της σε 27,3 ημέρες όλα τα αστέρια και ο Ήλιος σιγά σιγά ανατέλλουν και δύουν, βλέπει στον ουρανό μια τεράστια Γη (περίπου δεκατρείς φορές μεγαλύτερη από τη Σελήνη που παρατηρούμε εμείς από τη Γη) να είναι ακίνητη. Το παράξενο αυτό φαινόμενο έχει πολύ απλή εξήγηση. Επειδή η Σελήνη περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της με την ίδια γωνιακή ταχύτητα που περιφέρεται γύρω από τη Γη, εμείς βλέπουμε από τη Γη τη Σελήνη σαν να μην περιστρέφεται. Βλέπουμε, δηλαδή, κάθε τόπο της Σελήνης σχεδόν ακίνητο. Για τον ίδιο λόγο, σε έναν ακίνητο παρατηρητή πάνω στη Σελήνη η Γη…
Δείτε περισσότερα -
Πόσες το πολύ εκλείψεις Ηλίου και Σελήνης έχουμε κατά τη διάρκεια ενός έτους;
Απάντηση Μία από τις μεγαλειώδεις συμπτώσεις στο ηλιακό μας σύστημα είναι ότι η φαινόμενη διάμετρος της Σελήνης είναι περίπου ίση με τη φαινόμενη διάμετρο του Ήλιου, περίπου μισή μοίρα. Αυτό συμβαίνει διότι, ενώ ο Ήλιος έχει περίπου 400 φορές μεγαλύτερη διάμετρο από τη Σελήνη, απέχει από τη Γη επίσης περίπου 400 φορές περισσότερο από όσο απέχει η Σελήνη από τη Γη. Έτσι, η Σελήνη μπορεί να κρύψει εντελώς τον δίσκο του Ήλιου για μερικά λεπτά κατά τη διάρκεια μιας ολικής ηλιακής έκλειψης. Εκλείψεις συμβαίνουν όταν ο Ήλιος, η Γη και η Σελήνη βρεθούν πάνω ή περίπου πάνω στην ίδια ευθεία. Αν το επίπεδο της τροχιάς της Σελήνης γύρω από τη Γη ταυτιζόταν με το επίπεδο της τροχιάς της Γης γύρω…
Δείτε περισσότερα