Σημείο Νέμο: πού βρίσκεται και πώς σχετίζεται με το διάστημα;
Ο Ειρηνικός ωκεανός είναι ο μεγαλύτερος ωκεανός της Γης, καλύπτοντας το 1/3 της επιφάνειάς της. Εκεί εντοπίζεται η «Τάφρος των Μαριανών» το βαθύτερο σημείο των ωκεανών, με βάθος που φτάνει τα 11 χιλιόμετρα περίπου. Εκτός από αυτό όμως, στον Ειρηνικό ωκεανό εντοπίζεται και το πιο απομακρυσμένο σημείο της Γης. Είναι το «Σημείο Νέμο».
Το όνομα του σημείου προέρχεται από τον ήρωα του μυθιστορήματος «20 χιλιάδες λεύγες κάτω από τη θάλασσα» του Ι. Βερν, Πλοίαρχο Νέμο του υποβρυχίου «Ναυτίλος». Μάλιστα, στα λατινικά nemo σημαίνει κανένας.
Η πλησιέστερη στο Σημείο Νέμο στεριά βρίσκεται σε απόσταση 2600 χιλιομέτρων από αυτό, ενώ το βάθος στο σημείο φτάνει τα 4 περίπου χιλιόμετρα. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι οι πλησιέστεροι προς το σημείο κάτοικοι δεν είναι κάτοικοι της Γης! Αντιθέτως διαμένουν στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, ο οποίος περιφέρεται γύρω από τη Γη σε τροχιά ύψους 400 χιλιομέτρων.
Δεδομένης της μη προσβασιμότητας την περιοχής και της μη διέλευσης πλοίων και αεροπλάνων, το Σημείο Νέμο έχει επιλεγεί ως αποθετήριο δορυφόρων, δεξαμενών πυραύλων, ακόμα και ολόκληρων διαστημικών σταθμών που έχουν ολοκληρώσει την αποστολή τους. Η γεωγραφική τοποθεσία του σημείου καθιστά την πιθανότητα πρόκλησης ατυχήματος, τραυματισμού ή υλικών ζημιών μηδενική.
Αξίζει να σημειωθεί ότι από την έναρξη της «διαστημικής εποχής», το 1957, μέχρι σήμερα, έχουν εκτοξευθεί τουλάχιστον 6 χιλιάδες διαστημικοί πύραυλοι οι οποίοι έθεσαν σε τροχιά γύρω από τη Γη περισσότερους από 12400 δορυφόρους [πηγή: ESA]. Άλλοι από αυτούς είναι ακόμα σε λειτουργία, ενώ άλλοι είναι ανενεργοί, αποτελώντας «διαστημικά σκουπίδια». Μεταξύ αυτών των διαστημικών σκουπιδιών βρίσκονται και δεξαμενές καυσίμων, θραύσματα κατόπτρων, φλούδες βαφής δορυφόρων, διάφορα εργαλεία κ.α. Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η συγκέντρωση τέτοιων αντικειμένων σε συγκεκριμένες τροχιές γύρω από τη Γη οδηγεί συχνά σε συγκρούσεις μεταξύ τους. Εκτιμάται ότι σήμερα, σε τροχιά γύρω από τη Γη υπάρχουν περισσότερα από 36500 διαστημικά σκουπίδια με διαστάσεις άνω των 10 cm [πηγή: ESA]. Φυσικά, οι εν ενεργεία δορυφόροι (τηλεπικοινωνιών, GPS, τηλεπισκόπησης κ.α.) που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τη Γη ενδέχεται να παρουσιάσουν βλάβες ή ακόμα και να καταστραφούν εξαιτίας συγκρούσεων με αυτά!
Λαμβάνοντας υπ’ όψη τα παραπάνω, θα πρέπει να υπάρχει καλύτερη διαχείριση των διαστημικών σκαφών μετά το πέρας της λειτουργίας τους. Τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να αναπτύσσονται διάφορες μέθοδοι απόσυρσης, με μια από αυτές να είναι η ελεγχόμενη επανείσοδος των δορυφόρων χαμηλής τροχιάς που έχουν ολοκληρώσει το έργο τους στην ατμόσφαιρα προκειμένου να καούν ή να καταλήξουν ελεγχόμενα σε ορισμένο σημείο της επιφάνειας της Γης.
Ένα τέτοιο σημείο είναι και το Σημείο Νέμο, όπου στο χρονικό διάστημα μεταξύ 1971 και 2016 έχουν καταλήξει μετά την απόσυρσή τους συνολικά περίπου 300 διαστημικές συσκευές της Αμερικής, της Ευρώπης, της Κίνας και της Ρωσίας. Ανάμεσά τους βρίσκονται πολυάριθμα οχήματα ανεφοδιασμού του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (ISS), καθώς και ο ρωσικός διαστημικός σταθμός Mir (περίοδος λειτουργίας 1986 – 2001). Την ίδια κατάληξη προγραμματίζεται να έχει και ο ISS μετά την αποστρατεία του (σίγουρα μετά το 2024).
