Μπορώ να δω τον έναστρο ουρανό με κιάλια;

Από όλα τα είδη εξοπλισμού που χρησιμοποιεί ένας ερασιτέχνης αστρονόμος τα κιάλια είναι το πιο χρήσιμο. Ορίστε μερικά από τα ουράνια αντικείμενα που τα κιάλια αποκαλύπτουν:

Σε σκοτεινό, ασέληνο ουρανό τα συνήθη κιάλια για την παρατήρηση πουλιών μπορούν να διακρίνουν περισσότερα από 100.000 αστέρια, ενώ τα γυμνά μάτια μόνο 4.000.

Η νεφώδης ζώνη του Γαλαξία διαχωρίζεται σε αμέτρητες χιλιάδες αστέρια – μια από τις μεγάλες απολαύσεις στην ερασιτεχνική αστρονομία.

Τα χρώματα των αστεριών, από το γαλάζιο έως το κίτρινο και έως το πορτοκαλί της σκουριάς φαίνονται πιο εύκολα με κιάλια παρά χωρίς.

Κάθε νύχτα που ο Δίας είναι θεατός, δύο έως τέσσερις από τους μεγάλους δορυφόρους του φαίνονται κοντά στον λαμπρό πλανήτη. Οι πλανήτες Ουρανός και Ποσειδώνας είναι εύκολοι στόχοι για τα κιάλια, όταν ξέρετε πού να κοιτάξετε.

Ο γαλαξίας της Ανδρομέδας, μια πελώρια πόλη αστέρων πολύ μεγαλύτερη από τον Γαλαξία μας, φαίνεται καθαρά σαν μια οβάλ κηλίδα κοντά στο ζενίθ την άνοιξη και στις αρχές του χειμώνα για τους παρατηρητές του βόρειου ημισφαιρίου.

Αστρικά σμήνη εξαιρετικής ομορφιάς, όπως οι Πλειάδες και οι Υάδες, φαίνονται ολόκληρα με κιάλια, ενώ με τα περισσότερα τηλεσκόπια (λόγω των μικρότερων οπτικών τους πεδίων) φαίνονται μόνο τμηματικά.

Όσον αφορά τη Σελήνη, διακρίνονται τουλάχιστον 100 κρατήρες και οροσειρές καθώς και χρωματικές διαβαθμίσεις στις επίπεδες εκτάσεις που οι αστρονόμοι του 17ου αιώνα νόμιζαν ότι είναι θάλασσες.

Η χρησιμότητα των κιαλιών ξεπερνάει κατά πολύ αυτή τη λίστα.

Πλανήτες κρυμμένοι στο θάμπος του λυκόφωτος ή του λυκαυγούς τις περισσότερες φορές εντοπίζονται αρχικά μέσω σάρωσης με κιάλια. Το σκιόφως στη Σελήνη (ο αμυδρός φωτισμός της νυχτερινής πλευράς της Σελήνης) ενισχύεται σε μεγάλο βαθμό από τα κιάλια. Δεν υπάρχει καλύτερο όργανο για την παρατήρηση μιας σεληνιακής έκλειψης, για την παρακολούθηση της κίνησης ενός πλανήτη μέσα από έναν αστερισμό στη διάρκεια εβδομάδων ή μηνών ή για την παρατήρηση ενός λαμπρού κομήτη. Σχεδόν όλα τα ουράνια αντικείμενα που είναι ορατά με γυμνό μάτι φαίνονται καλύτερα με κιάλια.

Επιπλέον, τα κιάλια μπορούν να αποκαλύψουν μια πληθώρα αντικειμένων εντελώς αόρατων για το γυμνό μάτι: νεφελώματα (περιοχές σχηματισμού αστέρων), τουφωτά υπολείμματα αρχαίων υπερκαινοφανών και αστρικά σμήνη που ποικίλλουν από λαμπρές αστρικές περιοχές έως αμυδρές κηλίδες αστρικού φωτός. Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι γαλαξίες, τεράστια νησιά από αστέρια, σαν τον δικό μας Γαλαξία, διασκορπισμένα στο κενό του διαστήματος. Με εξάσκηση, μπορείτε να εντοπίσετε αρκετές δεκάδες γαλαξίες σε απόσταση μέχρι 30 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη. Δεν είναι εύκολο να τους βρείτε, αλλά και μόνο το γεγονός ότι θα τους δείτε με κιάλια είναι εκπληκτικό. Επί 30 εκατομμύρια χρόνια το φως από τον γαλαξία ταξίδευε προς τη Γη και τελικά ολοκλήρωσε το ταξίδι του μπαίνοντας στα μάτια ενός περίεργου παρατηρητή. Καθόλου άσχημο αποτέλεσμα για κιάλια.

Ευκολότερο θήραμα για αρχάριους είναι τα αστρικά σμήνη στον δικό μας Γαλαξία. Αυτά ποικίλλουν από συστάδες αστέρων που είναι ορατές με γυμνό μάτι, όπως οι Πλειάδες, έως απαστράπτοντα κοσμήματα, σαν το Διπλό Σμήνος στον Περσέα ή το M7 στον Σκορπιό. Εκατοντάδες ουράνια θεάματα περιμένουν τους παρατηρητές με κιάλια, επαρκή για να κρατήσουν έναν ερασιτέχνη αστρονόμο απασχολημένο για χρόνια.

Τα κιάλια δεν είναι ένα υποκατάστατο ενός μικρού τηλεσκοπίου, είναι απαραίτητος σύντροφος στην εξερεύνηση του σύμπαντος!

Απόσπασμα από το βιβλίο «The Backyard Astronomer’s Guide» – εκδόσεις Πλανητάριο Θεσσαλονίκης