Αστεροειδής που δραπέτευσε από άλλο ηλιακό σύστημα επισκέπτεται τη γειτονιά μας!
Πρόσφατα οι αστρονόμοι κινητοποιήθηκαν για την παρατήρηση ενός ενδιαφέροντος αστεροειδούς, που εισέβαλε στο ηλιακό μας σύστημα με τροχιά που σχημάτιζε μεγάλη γωνία με το επίπεδο της εκλειπτικής. Πρόκειται για το πρώτο επιβεβαιωμένο αντικείμενο από άλλο ηλιακό σύστημα.
Σύμφωνα με όσα στοιχεία έχουμε στη διάθεσή μας, ο διαστρικός εισβολέας είναι ένα βραχώδες αντικείμενο, μακρόστενο σαν πούρο, με κοκκινωπή χροιά. Ο αστεροειδής αυτός, που ονομάστηκε “Oumuamua”, έχει μήκος περίπου 400 μέτρα και πλάτος περίπου 40 μέτρα. Αυτός ο λόγος διαστάσεων (10 προς 1) είναι πολύ μεγαλύτερος από τους λόγους που χαρακτηρίζουν τους κομήτες και τους αστεροειδείς που παρατηρούμε στο δικό μας ηλιακό σύστημα. Αυτό το εκπληκτικό σχήμα μπορεί να μας δώσει νέα στοιχεία σχετικά με το πώς σχηματίστηκαν άλλα ηλιακά συστήματα.
Οι παρατηρήσεις και οι αναλύσεις χρηματοδοτήθηκαν εν μέρει από τη NASA και παρουσιάζονται στο τεύχος του περιοδικού Nature που κυκλοφόρησε στις 20 Νοεμβρίου. Συγκλίνουν στην υπόθεση ότι αυτό το ασυνήθιστο αντικείμενο περιπλανιέται στον Γαλαξία μας, ελεύθερο από ηλιακά συστήματα, εδώ και εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια, μέχρι που η τύχη το έφερε στο δικό μας ηλιακό σύστημα.
«Εδώ και δεκαετίες εικάζουμε ότι υπάρχουν τέτοια διαστρικά αντικείμενα, και τώρα, για πρώτη φορά, έχουμε άμεσες ενδείξεις», δήλωσε ο Thomas Zurbuchen, υποδιευθυντής της Διεύθυνσης Επιστημονικών Αποστολών της NASA στην Ουάσινγκτον. «Αυτή η ιστορική ανακάλυψη ανοίγει ένα νέο παράθυρο για τη μελέτη του σχηματισμού ηλιακών συστημάτων πέρα από το δικό μας.»
Μόλις ανακαλύφθηκε ο αστεροειδής, τηλεσκόπια ανά τον κόσμο, μεταξύ των οποίων και το Very Large Telescope στη Χιλή, καθώς και άλλα αστεροσκοπεία στον κόσμο, κλήθηκαν να παρατηρήσουν το αντικείμενο και να προσδιορίσουν την τροχιά του, τη λαμπρότητά του και το χρώμα του. Ήταν σημαντικό να γίνει γρήγορα αυτή η κινητοποίηση των επίγειων τηλεσκοπίων, ώστε να πάρουμε τις καλύτερες δυνατές μετρήσεις (πριν απομακρυνθεί το αντικείμενο).
Με συνδυασμό εικόνων από το FORS instrument του τηλεσκοπίου ESΟ, που χρησιμοποιεί τέσσερα διαφορετικά φίλτρα, και εικόνων από άλλα μεγάλα τηλεσκόπια, μια ομάδα αστρονόμων με επικεφαλής την Karen Meech του Ινστιτούτου Αστρονομίας της Χαβάης βρήκε ότι η λαμπρότητα του “Oumuamua” μεταβάλλεται πολύ έντονα καθώς αυτός περιστρέφεται γύρω από τον άξονά του, με περίοδο περιστροφής 7,3 ώρες. Το μέγιστο της λαμπρότητας είναι 10 φορές μεγαλύτερο από το ελάχιστο. Κανένας γνωστός αστεροειδής ή κομήτης στο ηλιακό μας σύστημα δεν παρουσιάζει τόσο έντονη διακύμανση λαμπρότητας, δηλαδή τόσο μεγάλο λόγο μήκους προς πλάτος. Τα πιο επιμήκη αντικείμενα που έχουμε παρατηρήσει έχουν λόγο διαστάσεων 3 προς 1.
Βρέθηκε ακόμα ότι έχει κοκκινωπή χροιά, όπως τα αντικείμενα στο εξώτερο ηλιακό μας σύστημα και ότι είναι εντελώς αδρανής, χωρίς το παραμικρό ίχνος σκόνης γύρω του.
Αυτά τα στοιχεία υποδηλώνουν ότι ο “Oumuamua” είναι πυκνός και αποτελείται από πέτρα και ενδεχομένως μέταλλα, ότι δεν έχει νερό ή πάγο, και ότι το κοκκίνισμά της επιφάνειάς του οφείλεται στην έκθεσή του στην κοσμική ακτινοβολία για εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια.
Μερικά μεγάλα επίγεια τηλεσκόπια εξακολουθούν να παρακολουθούν τον αστεροειδή, καθώς αυτός απομακρύνεται από τον πλανήτης μας και η λαμπρότητά του φθίνει ραγδαία. Δύο από τα διαστημικά τηλεσκόπια της NASA (το Hubble και το Spitzer) το παρακολουθούν κατά την εβδομάδα που διανύουμε (αρχή 20 Νοεμβρίου). Στις 20 Νοεμβρίου ο “Oumuamua” ταξίδευε με ταχύτητα 38,3 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο σε σχέση με τον Ήλιο. Η απόστασή του από τη Γη ήταν περίπου 200 εκατομμύρια χιλιόμετρα. Θα έχει ξεμακρύνει πέρα από την τροχιά του Δία τον Μάιο του 2018 και πέρα από την τροχιά του Κρόνου τον Ιανουάριο του 2019. Φεύγοντας από το ηλιακό μας σύστημα ο “Oumuamua” θα κατευθυνθεί προς τον αστερισμό του Πήγασου.
Οι παρατηρήσεις από τα επίγεια τηλεσκόπια θα συνεχιστούν μέχρι το αντικείμενο να γίνει τόσο αμυδρό ώστε να μην διακρίνεται πια – κάπου στα μέσα του Δεκεμβρίου. Το Κέντρο Μελετών Κοντινών προς τη Γη Αντικειμένων (CNEOS), της NASA, συνεχίζει να παίρνει μετρήσεις του αστεροειδούς, ώστε να βελτιώσει την ακρίβεια των στοιχείων της τροχιάς του.
Αυτό το αξιοσημείωτο αντικείμενο ανακαλύφθηκε στις 19 Οκτωβρίου από το τηλεσκόπιο Pan-STARRS1 του Πανεπιστημίου της Χαβάης. Αυτό το τηλεσκόπιο, το οποίο χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Near-Earth Object Observations (NEOO) της NASA, εντοπίζει και παρακολουθεί αστεροειδείς και κομήτες στη γειτονιά της Γης.
Οι προκαταρκτικοί υπολογισμοί της τροχιάς του “Oumuamua” δείχνουν ότι ήρθε περίπου από την κατεύθυνση του λαμπρού αστέρα Vega του αστερισμού της Λύρας. Ωστόσο, χρειάστηκε τόσο χρόνο για να καλύψει την απόσταση από τον Vega – παρά τη μεγάλη του ταχύτητα, 26,4 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο – που ο Vega δεν ήταν καν κοντά σε κείνη τη θέση, όταν πέρασε από κει ο αστεροειδής, πριν από 300.000 χρόνια.
Το αντικείμενο ταξινομήθηκε από την Διεθνή Αστρονομική Ένωση (IAU) ως διαστρικός αστεροειδής υπό την ονομασία 1I/2017 U1. Πλέον της επίσημης αυτής ονομασίας, η ομάδα του Pan-STARRS του έδωσε το παρωνύμιο “Oumuamua”, που στα χαβανέζικα σημαίνει «αγγελιοφόρος που φτάνει πρώτος από μακριά».
Οι αστρονόμοι εκτιμούν ότι ένας διαστρικός αστεροειδής παρόμοιος με τον “Oumuamua” διέρχεται από το εσώτερο ηλιακό σύστημα περίπου μια φορά ανά έτος, αλλά είναι πολύ αμυδροί και εντοπίζονται δύσκολα, γι’ αυτό και δεν είχαμε ανακαλύψει κανέναν ως τώρα. Όμως τα σύγχρονα τηλεσκόπια, σαν το Pan-STARRS, είναι ισχυρότερα και οι πιθανότητες ανακάλυψης διαστρικών αστεροειδών έχουν βελτιωθεί.
Πηγή: NASA
Μετάφραση: Σίμος Οικονομίδης