Πώς να διαλέξετε τηλεσκόπιο
Αργά ή γρήγορα, κάθε αρχάριος ερασιτέχνης αστρονόμος φθάνει στο σημείο να αναρωτιέται τι να κάνει ως προς την αγορά ενός τηλεσκοπίου. Αυτή είναι ίσως η πιο σημαντική απόφαση πού θα πρέπει να πάρεις όταν αρχίζεις με το χόμπι της αστρονομίας. Αν διαλέξεις σωστά, το τηλεσκόπιο θα σου ανοίξει το δρόμο για να περνάς ευχάριστα τις νύχτες σου εξερευνώντας τον ουρανό. Αν όμως δεν διαλέξεις σωστά, θα συναντήσεις απογοήτευση, κάτι πού πιθανότατα να σε οδηγήσει να μεταπωλήσεις το τηλεσκόπιο σου (π.χ. με μια μικρή αγγελία με τίτλο: “Πωλείται: τηλεσκόπιο σε άριστη κατάσταση, σχεδόν αχρησιμοποίητο !”
Τι τηλεσκόπιο λοιπόν να διαλέξω; Αυτό εξαρτάται πιο πολύ από εσένα τον ίδιο παρά από το τηλεσκόπιο. Αν ζεις σε μια πολυκατοικία στην πόλη που έχει μικρό χώρο και σου αρέσει η παρατήρηση της σελήνης και των πλανητών, τότε θα έπρεπε να πάρεις ένα πολύ διαφορετικό τηλεσκόπιο απ’ ότι αν ζούσες στο Πήλιο όπου θα είχες πολύ χώρο και σκοτεινό ουρανό και η αδυναμία σας είναι οι γαλαξίες. Τα λεφτά που μπορείτε να ξοδέψετε, το βάρος που μπορείτε να σηκώσετε και οι παρατηρήσεις που έχετε κάνει ήδη με γυμνό μάτι και κιάλια είναι επίσης σημαντικά.
Το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό ενός τηλεσκοπίου είναι η διάμετρος του. Αναφέρεται στην διάμετρο του φακού ή του πρωτεύοντος κάτοπτρου. Η διάμετρος καθορίζει την φωτεινότητα και την ευκρίνεια των εικόνων που θα δείτε. Ένα τηλεσκόπιο 3 ιντσών δεν θα μπορέσει ποτέ να σας δείξει τα αστέρια τόσο φωτεινά ή τόση πολλή λεπτομέρεια όσο ένα καλοφτιαγμένο τηλεσκόπιο 6 ιντσών (150mm). Προφανώς το ίδιο ισχύει και για το εξάιντσο σε σχέση με ένα των 10 ιντσών (254mm). Η ισχύς, ή η μεγέθυνση δεν είναι κάτι που πρέπει κανείς να λάβει υπ’ όψιν όταν αγοράζει τηλεσκόπιο.
Μπορείτε να επιτύχετε πρακτικά όποια μεγέθυνση θέλετε με οποιοδήποτε τηλεσκόπιο, χρησιμοποιώντας διαφορετικά προσοφθάλμια. Το προσοφθάλμιο είναι ο μικρός αποσπώμενος φακός από τον οποίο βλέπετε. Τα περισσότερα τηλεσκοπία έρχονται με κάποια προσοφθάλμια στην συσκευασία τους, ενώ άλλα μπορείτε να τα αγοράσετε ξεχωριστά. Αλλά είναι μάταιο να χρησιμοποιήσετε τόσο μεγάλες μεγεθύνσεις σε ένα τηλεσκόπιο μικρής διαμέτρου. Δεν θα δείτε τίποτα παραπάνω από μια μεγενθυμένη θολούρα. Μόνο με ένα τηλεσκόπιο μεγάλης διαμέτρου (σε μια δυνατή στήριξη) μπορείτε να δείτε μια αξιόλογη εικόνα σε μεγέθυνση 200x ή παραπάνω.
Σε κάθε περίπτωση, οι μικρότερες μεγεθύνσεις είναι πιο εύχρηστες και δίνουν τις πιο ευχάριστες εικόνες. Θα τις χρησιμοποιείτε πιο συχνά. Ο εμπειρικός κανόνας είναι ότι η μέγιστη ωφέλιμη μεγέθυνση ενός τηλεσκοπίου ακόμα και με ιδανικές συνθήκες παρατήρησης, είναι 50x ανά ίντσα διαμέτρου. Αυτό για ένα τηλεσκόπιο 6 ιντσών σας περιορίζει στις 300x αλλά ακόμα και αυτή η μεγέθυνση συνήθως είναι υπερβολική. Αποφύγετε κάθε τηλεσκόπιο που διαφημίζεται για τη μεγάλη του μεγέθυνση. Αν δείτε ένα φτηνό τηλεσκόπιο 60 χιλιοστών να διαφημίζεται ότι έχει 475x μεγεθύνσεις, να ξέρετε ότι ο κατασκευαστής σάς θεωρεί αδαείς και ευκολόπιστους. Υπερβολική έμφαση στις μεγεθύνσεις είναι η καλύτερη προειδοποίηση για ένα ευτελές τηλεσκόπιο.
