Δύο τηλεσκόπια του Εθνικού Αστεροσκοπείου στην αποστολή «Psyche» της NASA

Mια εντυπωσιακή αποστολή με σκοπό την επίτευξη τηλεπικοινωνιών σε τεράστιες αποστάσεις με τη νέα τεχνολογία του οπτικού λέιζερ, υλοποιεί η NASA σε συνεργασία με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA). Η ζεύξη αυτή θα πραγματοποιηθεί με τη διαστημική συσκευή Psyche, η οποία εκτοξεύτηκε επιτυχώς στις 13 Οκτωβρίου, από το Διαστημικό Κέντρο Κένεντι στη Φλόριντα. Τα μοναδικά ευρωπαϊκά τηλεσκόπια που συμμετέχουν στο δύσκολο αυτό πείραμα είναι του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.

Οπως, εξηγεί στην «Κ» ο διευθυντής ερευνών του ΙΑΑΔΕΤ (Ινστιτούτο Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών, Τηλεπισκόπησης), Μανώλης Ξυλούρης, «η διαστημική συσκευή Psyche της NASA, έχει σκοπό την προσέγγιση και μελέτη του μεταλλικού αστεροειδούς “16 Psyche”, o οποίος βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Ηλιο (κάπου μεταξύ των πλανητών Αρη και Δία). Κατά την πορεία του ταξιδιού αυτού, το οποίο αναμένεται να διαρκέσει έξι χρόνια, θα γίνουν πειράματα επικοινωνίας με τη διαστημική συσκευή όχι με τα κλασικά ραδιοκύματα που χρησιμοποιούνται ευρέως μέχρι σήμερα, αλλά με οπτικά λέιζερ».

Τα δύο τηλεσκόπια του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, στο Αστεροσκοπείο Χελμού και στο Αστεροσκοπείο Κρυονερίου, θα συμμετάσχουν σε αυτό το πρωτοπόρο πείραμα. «Σε αυτές τις νέες τεχνολογίες τηλεπικοινωνιών το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών συμμετέχει ενεργά έχοντας ήδη επιτύχει οπτικές ζεύξεις με τον τηλεπικοινωνιακό δορυφόρο Alphasat, που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Γη σε απόσταση, περίπου, 40.000 χιλιομέτρων. Με τη διαστημική συσκευή Psyche θα προσπαθήσουμε να επικοινωνήσουμε, μέσω οπτικών λέιζερ, σε αποστάσεις περίπου 300 εκατομμυρίων χιλιομέτρων (περίπου δύο φορές την απόσταση Γης-Ηλίου) γεγονός που εισάγει τεράστιες τεχνολογικές προκλήσεις» τονίζει ο κ. Ξυλούρης. Από την πλευρά της NASA το τηλεσκόπιο που θα συμμετάσχει στο συγκεκριμένο πείραμα είναι το Palomar στην Καλιφόρνια, ενώ σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, και μέσω του ESA (του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος) τα τηλεσκόπια που επιλέχθηκαν να συμμετέχουν είναι αυτά του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.

Τα πρώτα πειράματα, όπως μας μεταφέρει ο διευθυντής ερευνών του ΙΑΑΔΕΤ, αναμένεται να λάβουν χώρα το 2025, ενώ ήδη έχει αρχίσει «ένας αγώνας δρόμου από πλευράς μας, σε συνεργασία με τον ESA, για την προετοιμασία του εγχειρήματος αυτού και την εγκατάσταση και δοκιμή των απαιτούμενων συστημάτων».

Στη συνέχεια, ο διευθυντής και πρόεδρος του ΔΣ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Μανώλης Πλειώνης υπογραμμίζει πως αυτή η επιτυχία έρχεται «ως επιστέγασμα της επιτυχούς συνεργασίας με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό διαστήματος στα πλαίσια των νέων τηλεπικοινωνιών μεταξύ Γης και δορυφόρων της Ευρώπης. Το αρχικό αυτό πρόγραμμα λέγεται Scylight με το οποίο μπορέσαμε και επιβεβαιώσαμε στην πράξη τη θεωρητική προσέγγιση που υπήρχε ότι μπορούν να γίνονται αυτές οι επικοινωνίες μέσω λέιζερ».

Μέχρι τώρα, οι επικοινωνίες που γίνονταν μεταξύ επίγειων σταθμών και δορυφόρων είναι με ραδιοσήματα, το οποίο έχει μεγάλες απώλειες και σε ενέργεια και σε ασφάλεια, σύμφωνα με τον κ. Πλειώνη. «Τη νέα αυτή τεχνολογία επιβεβαιώσαμε εμείς μέσω αυτής της συνεργασίας, χρησιμοποιώντας το τηλεσκόπιο “Αρίσταρχος” στον Χελμό, το μεγάλο τηλεσκόπιο που έχει η Ελλάδα, το δεύτερο μεγαλύτερο στην Ηπειρωτική Ευρώπη. Τοποθετήθηκαν ειδικά όργανα, λέιζερ, ήρθαν συνάδελφοι από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος και μέσα σε ένα χρονικό διάστημα ενός έτους, μπορέσαμε και αναπτύξαμε την απαραίτητη τεχνογνωσία και κάναμε το 2021 τη σύζευξη μεταξύ του “Αρίσταρχου” και του δορυφόρου Alphasat, του μεγαλύτερου τηλεπικοινωνιακού δορυφόρου της Ευρώπης. Στείλαμε τη δέσμη λέιζερ στον δορυφόρο, την εντόπισε και έστειλε απαντητική δέσμη λέιζερ την οποία εντοπίσαμε στη Γη. Ήταν μια πρωτόγνωρη επιτυχής τεχνολογική προσέγγιση και μέσω αυτού του προγράμματος μπαίνουμε και στην επόμενη τεχνολογία τηλεπικοινωνιών που είναι μέσω της κβαντικής επικοινωνίας» επισημαίνει.

«Πρακτικά, μέσω του “Αρίσταρχου” δημιουργήθηκε μια “άυλη” οπτική ίνα με τον γεωστατικό δορυφόρο Alphasat σε απόσταση, περίπου, 37.000 χιλιομέτρων από τη Γη, η οποία μπορεί να μεταφέρει δεδομένα με απίστευτες ταχύτητες και με απόλυτα ασφαλή τρόπο», εξηγεί ο Σπύρος Βασιλάκος, διευθυντής ΙΑΑΔΕΤ και Αντιπρόεδρος του ΕΑΑ. Αυτό το επίτευγμα αποτελεί «ποιοτικό άλμα», όπως το χαρακτηρίζει, στις αναπτυξιακές δράσεις του ΙΑΑΔΕΤ και του ΕΑΑ, αναδεικνύοντας τα τηλεσκόπια μας σε βασικούς ευρωπαϊκούς πυλώνες αναφορικά με τις πλανητικές οπτικές επικοινωνίες και ανοίγει τον δρόμο μέσω του ΕΟΔ για τη συμμετοχή μας σε σημαντικές διαστημικές αποστολές όπως αυτή του “Psyche” της NASA.

Πηγή: Καθημερινή