Φωτογραφικές επισκέψεις σε περιοχές Natura 2000

Η Ελλάδα είναι ολόκληρη μια απέραντη φωτογραφική ευκαιρία και μάλιστα με οικολογικές προεκτάσεις. Η γιορτή της φύσης την άνοιξη μας προσκαλεί και μας δίνει ερέθισμα να κινηθούμε στο περιβάλλον καταγράφοντάς το με δημιουργικό τρόπο και συνάμα μεταφέροντας το μήνυμα της αρμονικής συνύπαρξης ανθρώπου και οικοσυστημάτων. Η συμμετοχή στο διαγωνισμό της WWF Ελλάς Click στη Φύση μπορεί να αποτελέσει ένα ενεργό δείγμα τέτοιας αντίληψης. Ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα περιοχών Natura 2000 που είναι το αντικείμενο του διαγωνισμού, φιλοξενούμε αυτή τη φορά με το Δέλτα Αξιού Λουδία Αλιάκμονα.

Οι περιοχές Natura 2000 του Εθνικού Πάρκου Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα είναι:
GR1220002 | ΔΕΛΤΑ ΑΞΙΟΥ-ΛΟΥΔΙΑ-ΑΛΙΑΚΜΟΝΑ-ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ-ΑΞΙΟΥΠΟΛΗ
GR1250004 | ΑΛΥΚΗ ΚΙΤΡΟΥΣ – ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ
GR1220010 | ΔΕΛΤΑ ΑΞIΟΥ-ΛΟΥΔIΑ-ΑΛIΑΚΜΟΝΑ-ΑΛYΚΗ ΚIΤΡΟΥΣ

Στις δυτικές ακτές του Θερμαϊκού κόλπου, και σε μικρή απόσταση από τα αστικά κέντρα της Θεσσαλονίκης, της Βέροιας και της Κατερίνης, βρίσκεται ένα από τα σημαντικότερα οικοσυστήματα της Ελλάδας, το Εθνικό Πάρκο Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα.

Η προστατευόμενη περιοχή καλύπτει μια έκταση 338.000 στρεμμάτων, και περιλαμβάνει τις εκβολές του Γαλλικού ποταμού και τη Λιμνοθάλασσα Καλοχωρίου, το δέλτα και την κοίτη του ποταμού Αξιού έως και το Φράγμα της Έλλης, τις εκβολές του Λουδία, το δέλτα του ποταμού Αλιάκμονα, τον υγρότοπο της Νέας Αγαθούπολης και τη Λιμνοθάλασσα της Αλυκής Κίτρους.

Άνθρωπος και φύση

Σε αυτό το εκτενές υγροτοπικό σύστημα οφείλεται και η υψηλή αγροτική και αλιευτική παραγωγή της περιοχής. Στους απέραντους ορυζώνες της πεδιάδας της Θεσσαλονίκης, παράγεται σήμερα το 70% του ελληνικού ρυζιού. Στις δυτικές ακτές του Θερμαϊκού Κόλπου, συναντάμε τα πλωτά και τα πασσαλωτά μυδοτροφεία, που παράγουν το 80% των μυδιών στη χώρα μας, και η λιμνοθάλασσα Αλυκής Κίτρους αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη μονάδα παραγωγής αλατιού στην Ελλάδα.

Η περιοχή του Δέλτα Αξιού δεν ήταν πάντα όπως σήμερα. Η εικόνα της άλλαξε πολλές φορές με το πέρασμα των χρόνων, και διαμορφώθηκε από φυσικές διεργασίες, όπως η μεταφορά φερτών υλικών από τα ποτάμια, αλλά και από ανθρώπινες παρεμβάσεις όπως η εκτροπή του Αξιού ποταμού, τα υδροηλεκτρικά φράγματα, καθώς και αρδευτικά και αντιπλημμυρικά έργα, που υλοποιούνται από τις αρχές του 20ου αιώνα.

 

Καταφύγιο για την άγρια ζωή / Παράδεισος για τη βιοποικιλότητα 

Παρά τις εκτεταμένες ανθρώπινες επεμβάσεις, η περιοχή είναι εξαιρετικής σημασίας για τη βιοποικιλότητα και αποτελεί ένα από μεγαλύτερα και πιο σύνθετα υγροτοπικά συστήματα της Ελλάδας.

Ένα εκτεταμένο σύμπλεγμα από εκβολές ποταμών, έλη, λιμνοθάλασσες και αλυκές. Το τοπίο συμπληρώνεται από αλμυρόβαλτους και υγρολίβαδα, παράκτιες νησίδες, παρόχθια δάση και ορυζώνες. Αυτή η εντυπωσιακή ποικιλία οικοσυστημάτων –από αγροτικές καλλιέργειες και λιβάδια ως αλατώδη εδάφη, λασποτόπια και αμμόλοφους – δημιουργεί τις ιδανικές συνθήκες για πολλά είδη άγριων ζώων και πουλιών με διαφορετικές απαιτήσεις διαβίωσης.

Εδώ βρίσκουν καταφύγιο σχεδόν τριακόσια είδη πουλιών, ανάμεσά τους πολλά σπάνια και απειλούμενα, όπως η αβοκέτα, η χαλκόκοτα, η λαγγόνα, ο αργυροπελεκάνος, ο στειδοφάγος, το νεροχελίδονο, και ο μαυροκέφαλος γλάρος. Η περιοχή είναι επίσης σημαντική για πολλά είδη θηλαστικών, όπως η αγριόγατα, ο δενδρομυωξός και ο λαγόγυρος, ενώ φιλοξενεί τους μεγαλύτερους πληθυσμούς της μεσογειακής χελώνας στην Ευρώπη. Στην περιοχή έχουν καταγραφεί περισσότερα από 370 είδη φυτών, αρκετά από τα οποία είναι προστατευόμενα, όπως ο κρίνος της θάλασσας, η φτέρη του νερού, και το νεροκάστανο.

Χάρη στην οικολογική της αξία, η περιοχή του Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα προστατεύεται σε εθνικό, ευρωπαϊκό, και διεθνές επίπεδο. Αποτελεί έναν από τους 10 Υγροτόπους Διεθνούς Σημασίας της χώρας μας που προστατεύονται από τη Συνθήκη Ραμσάρ, και το 2009 θεσμοθετήθηκε ως Εθνικό Πάρκο. Επιπλέον, το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής εντάσσεται στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών Natura 2000.

Η περιοχή είναι κατάλληλη για επίσκεψη και φωτογράφηση καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, και αποτελεί εξαιρετική επιλογή για μια σύντομη απόδραση από την πόλη, που θα μας φέρει σε επαφή με τη φύση.

Ευκαιρίες για εξορμήσεις στη φύση

Μόλις 10 χλμ. από το κέντρο της Θεσσαλονίκης συναντάμε τη Λιμνοθάλασσα Καλοχωρίου, τόπο φωλιάσματος και πολύτιμο σταθμό ανάπαυσης για μεταναστευτικά πτηνά. Η λιμνοθάλασσα αυτή προσφέρει μια ιδιαίτερη και εντυπωσιακή εικόνα: φλαμίνγκο, κύκνοι, και πελεκάνοι τρέφονται στα νερά της, με φόντο το αστικό τοπίο και τους γερανούς στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης.

Δυτικά της λιμνοθάλασσας Καλοχωρίου, ξεκινούν οι εκβολές του Γαλλικού ποταμού, όπου είναι πολύ πιθανό να συναντήσουμε ένα από τα τελευταία κοπάδια από νεροβούβαλους της χώρας μας. Στις πλημμυρισμένες εκτάσεις γύρω από το ποτάμι, συγκεντρώνονται το καλοκαίρι μεγάλα σμήνη από παρυδάτια πουλιά όπως η αβοκέτα, ο καλαμοκανάς και η λιμόζα, ενώ στις παράκτιες νησίδες φωλιάζει ο προστατευόμενος μαυροκέφαλος γλάρος.

Αν επιλέξουμε ως αφετηρία τη Χαλάστρα, θα διασχίσουμε τους ορυζώνες για να φτάσουμε στο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, και στη συνέχεια στις ξύλινες καλύβες των μυδοκαλλιεργητών. Από εκεί μπορούμε να συνεχίσουμε μέχρι το ξύλινο παρατηρητήριο όπου θα απολαύσουμε τη θέα σε ολόκληρο το Δέλτα του Αξιού. Οι καλαμώνες του φιλοξενούν χαλκόκοτες, χουλιαρομύτες, ερωδιούς και πάπιες, και στα κανάλια του ζουν μυοκάστορες και νεροχελώνες. Αν είμαστε τυχεροί είναι πιθανό να συναντήσουμε και τα άγρια άλογα του Αξιού.

Κατά μήκος της κοίτης του Αξιού, και προς τα βόρεια, μπορούμε να επισκεφτούμε το Φράγμα της Έλλης. Με την κατασκευή του, δημιουργήθηκε μια αρκετά μεγάλη λίμνη γλυκού νερού με εκτεταμένο καλαμώνα. Εκεί μπορούμε να παρατηρήσουμε ερωδιούς, πάπιες, βουτηχτάρια, αλλά και πολλά αρπακτικά πουλιά.

Στα νότια του φράγματος, βρίσκεται το παραποτάμιο δάσος του Αξιού με τις ιτιές, τα σκλήθρα, τις λεύκες, τις φτελιές και τα καραγάτσια. Το δάσος αυτό προσφέρει τους φυσικούς διαδρόμους που διευκολύνουν την περιπλάνηση της αγριόγατας και του λύκου, ενώ κοντά στις όχθες, ξεκουράζεται και φωλιάζει η βίδρα. Στο παρόχθιο δάσος του Αξιού υπάρχει μία από τις σπουδαιότερες μικτές αποικίες πουλιών στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη.

Από τη Μεθώνη του νομού Πιερίας, μπορούμε εύκολα να επισκεφτούμε τον υγρότοπο της Νέας Αγαθούπολης, σημαντικό βιότοπο όπου ξεχειμωνιάζουν χιλιάδες πάπιες, αλλά και ερωδιοί, πελεκάνοι και αρπακτικά. Στην περιοχή φωλιάζει επίσης ένα από τα ελάχιστα ζευγάρια θαλασσαετών της Ελλάδας.

Στο νοτιότερο τμήμα της προστατευόμενης περιοχής, βρίσκονται οι υγρότοποι και η Λιμνοθάλασσα Αλυκής Κίτρους. Εκεί, ανάλογα με τη εποχή του έτους, θα θαυμάσουμε σμήνη από φλαμίνγκο με το ιδιαίτερο ροζ χρώμα τους, αλλά και σημαντικούς αριθμούς από ερωδιούς και μικρά παρυδάτια πουλιά, όπως τρύγγες και σκαλίδρες, να αναζητούν την τροφή τους. Μικρά αρπακτικά πουλιά όπως το σαΐνι και το βραχοκιρκίνεζο, αλλά και μεγάλα, όπως ο καλαμόκιρκος και ο φιδαετός, κυνηγούν στα ανοίγματα των καλαμώνων. Τα νεροχελίδονα, οι καλαμοκανάδες και οι καλημάνες φωλιάζουν στις μικρές νησίδες των αλμυρόβαλτων.

Στα όρια των υγροτόπων με τη θάλασσα σχηματίζονται εκτεταμένοι παράκτιοι αμμόλοφοι, που λειτουργούν σαν φράγμα προστασίας από τις πλημμύρες και τους δυνατούς ανέμους, και προφυλάσσουν τις καλλιέργειες από το αλμυρό νερό. Αποτελούν επιπλέον σημαντικό βιότοπο για πουλιά, όπως ο θαλασσοσφυριχτής, αλλά και για ερπετά, όπως η μεσογειακή χελώνα.

Οι εναλλαγές του τοπίου, η ποικιλία των οικοσυστημάτων, και τα πολυάριθμα είδη φυτών και ζώων, αποτελούν τα εντυπωσιακότερα χαρακτηριστικά της περιοχής και προσφέρουν ευκαιρίες για υπέροχες φωτογραφίες.
Εκτός όμως από τα οικοσυστήματα και την άγρια ζωή, η φωτογραφία τοπίου μπορεί να απαθανατίσει τα πολιτισμικά στοιχεία μιας περιοχής, να καταγράψει ενδιαφέροντα στοιχεία της ιστορίας ενός τόπου, και να αναδείξει την αλληλεπίδραση ανθρώπου και φύσης.
Οι επιλογές για την οργάνωση μιας σύντομης απόδρασης στο Δέλτα Αξιού – Λουδία – Αλιάκμονα είναι πολλές, και κάθε μία προσφέρει κάτι ξεχωριστό!

Κείμενο: Βασιλική Ορφανού, συνεργάτις κατάρτισης και συμμετοχικών δράσεων για το φυσικό περιβάλλον WWF Ελλάς
Φωτογραφίες: © Andrea Bonetti/ WWF Ελλάς

Πηγή: Περιοδικό Φωτογράφος