Ο απόλυτος οδηγός για τις επίγειες παρατηρήσεις σας

Θυμηθείτε όλες εκείνες τις στιγμές που βρεθήκατε στη φύση απολαμβάνοντάς την. Ίσως να σας περιέβαλε ένα μαγευτικό τοπίο, κατάλευκα βουνά ή μια λίμνη με πολύχρωμες βάρκες. Ίσως να βρεθήκατε σε μια εκδρομή με το αυτοκίνητο, όπου συναντήσατε τοπία με εκπληκτική θέα σε μαγευτικά φαράγγια και καταπράσινα δάση. Απολαμβάνετε αντίστοιχα δραστηριότητες εντός πόλεως, όπως για παράδειγμα, την παρακολούθηση ενός πρωταθλήματος, μιας παράστασης ή μιας συναυλίας; Πολύ πιθανόν σε τέτοιες περιπτώσεις να μην μείνατε ευχαριστημένοι εξαιτίας της απομακρυσμένης από τη σκηνή ή το γήπεδο θέσης σας. Εκείνη τη στιγμή, σίγουρα θα το εκτιμούσατε αν είχατε μαζί σας ένα ζευγάρι κιάλια ή μια διόπτρα.

Παρ’ όλο που η απόκτηση κιαλιών ή διόπτρας δεν περιλαμβάνεται στους στόχους πολλών ανθρώπων, οι περισσότεροι γνωρίζουν για αυτά και τη λειτουργία τους. Πρόκειται για οπτικά όργανα που προσφέρουν μεγεθυμένες εικόνες μακρινών αντικειμένων, έτσι ώστε να μπορούν να παρατηρηθούν με λεπτομέρεια. Ας ρίξουμε μια ματιά στα κιάλια και τις διόπτρες και ας περιηγηθούμε σε μια λίστα από δραστηριότητες τις οποίες μπορούμε να απολαύσουμε ακόμα περισσότερο χάρη σε αυτά τα οπτικά όργανα. Σε αυτόν τον οδηγό θα βρείτε συμβουλές που θα σας βοηθήσουν να ανακαλύψετε όλες τις δυνατότητες των κιαλιών ή της διόπτρας σας. Ας ξεκινήσουμε!

Κιάλια

Τα κιάλια προσφέρουν μεγεθυμένες στερεοσκοπικές (3D) εικόνες μακρινών αντικειμένων και μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε απλώς κρατώντας τα στο χέρι, είτε τοποθετημένα σε τρίποδα. Σκεφτείτε τα σαν να έχετε δύο όμοια τηλεσκόπια τοποθετημένα παράλληλα το ένα δίπλα στο άλλο, ένα για κάθε μάτι. Σε αντίθεση με ένα τηλεσκόπιο, τα κιάλια είναι σχεδιασμένα για να προσφέρουν είδωλα μη κατοπτρικά και με ορθό προσανατολισμό, ακριβώς δηλαδή όπως θα βλέπατε τον παρατηρούμενο στόχο με τα μάτια σας. Η παρατήρηση και με τα δύο μάτια ταυτόχρονα χαρακτηρίζεται από φυσικότητα και άνεση, ενώ λαμβάνετε μια τρισδιάστατη εικόνα. Στην αγορά κυκλοφορούν διάφορες μάρκες και μοντέλα κιαλιών, ωστόσο τα πιο συνηθισμένα είναι τα κιάλια 8×42. Αυτό σημαίνει ότι προσφέρουν μεγέθυνση 8x και οι αντικειμενικοί φακοί έχουν διάμετρο 42 mm, ανεξάρτητα από το αν ο οπτικός σχεδιασμός είναι τύπου Porro ή τύπου Roof. Με ένα ζευγάρι κιάλια 8×42 θα έχετε τη δυνατότητα να βλέπετε 8 φορές πιο κοντά απ’ ότι θα βλέπατε με γυμνό μάτι. Το μέγεθος αυτό είναι το πιο δημοφιλές χάρη στην ισορροπία που προσφέρει ανάμεσα σε παράγοντες όπως οι διαστάσεις των κιαλιών, η ποιότητα μετάδοσης του φωτός, η μεγέθυνση, η φορητότητα και το κόστος.

Διόπτρες

Μια διόπτρα μοιάζει ως οπτικό όργανο με ένα τηλεσκόπιο και συνήθως χρησιμοποιείται προσαρτημένη σε τρίποδα. Τα μικρότερα μοντέλα μπορούν όμως, να χρησιμοποιηθούν και απλώς κρατώντας τα στο χέρι. Σε σύγκριση με τα κιάλια, οι διόπτρες προσφέρουν μεγαλύτερες μεγεθύνσεις και θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και για παρατήρηση ουράνιων αντικειμένων. Σε αντίθεση με ένα τηλεσκόπιο, οι περισσότερες διόπτρες στον οπτικό σχεδιασμό τους περιλαμβάνουν πρίσματα που αποδίδουν ορθά, μη κατοπτρικά είδωλα, με προσανατολισμό σαν αυτό που θα είχαν εάν τα παρατηρούσατε με γυμνό μάτι. Στην αγορά κυκλοφορούν διάφορες μάρκες και μοντέλα, ωστόσο οι πιο συνηθισμένες διόπτρες είναι αυτές με αντικειμενικό φακό διαμέτρου 80 mm. Πολλές από τις διόπτρες της εταιρείας Celestron προσφέρουν μεταβλητή μεγέθυνση και δέχονται προσοφθάλμια 1.25’’ για αστρονομική χρήση, καθιστώντας τες πιο ευέλικτες από τις διόπτρες άλλων κατασκευαστών. Με τον κατάλληλο αντάπτορα, μπορείτε εύκολα να προσαρτήσετε στη διόπτρα σας μια κάμερα DSLR ή το smartphone σας, προκειμένου να καταγράψετε εντυπωσιακές εικόνες μέσα από το προσοφθάλμιο του οργάνου.

Δραστηριότητες στις οποίες χρησιμοποιούνται οπτικά όργανα

Έχοντας στα χέρια σας ένα ζευγάρι κιάλια ή μια διόπτρα, ο κόσμος σας περιμένει να τον εξερευνήσετε! Την επόμενη φορά που θα συμμετέχετε σε μια δραστηριότητα – σε κλειστό ή εξωτερικό χώρο – θυμηθείτε να έχετε μαζί σας τη διόπτρα ή τα κιάλια σας. Δεν χρειάζεται να έχετε στην κατοχή σας το πιο ισχυρό και το πιο ακριβό όργανο. Αντιθέτως, προτιμήστε και χρησιμοποιήστε το όργανο που είναι στα δικά σας μέτρα! Τα κιάλια 8×42 και οι διόπτρες 80 mm είναι οι πιο δημοφιλείς επιλογές που θα σας προσφέρουν ευκρινείς εικόνες και θα σας αποκαλύψουν πλήθος λεπτομερειών. Παρακάτω, θα βρείτε μια λίστα με δραστηριότητες στις οποίες ίσως σας φανεί χρήσιμη η χρήση κιαλιών ή διόπτρας.

• Παρατήρηση της φύσης: Χρησιμοποιήστε ελαφριά, μικρά κιάλια χαμηλής μεγέθυνσης για να κάνετε πτηνοπαρατήρηση καθώς και για παρατήρηση τοπίων στις πεζοπορίες σας, ή ακόμα για να σαρώσετε τον έναστρο ουρανό. Για στόχους που απαιτούν μεγαλύτερη μεγέθυνση, όπως για παράδειγμα η παρατήρηση φωλιών πουλιών μέσα σε πυκνές φυλλωσιές ή η παρατήρηση της άγριας ζωής, προτιμήστε να χρησιμοποιήσετε μια διόπτρα. Επιπλέον, σε συνθήκες περιορισμένου φωτισμού, όπως κατά την αυγή ή το σούρουπο, όσο μεγαλύτερος ο αντικειμενικός φακός του οργάνου παρατήρησης, τόσο καλύτερες εικόνες θα λάβετε. Έχετε κατά νου ότι όσο μεγαλύτερη μεγέθυνση προσφέρει το οπτικό όργανο, τόσο θα μεγεθύνεται και η επίδραση των κραδασμών στην παρατηρούμενη εικόνα. Συνεπώς, μια καλή λύση για σταθερότητα κατά την παρατήρηση είναι η τοποθέτηση της διόπτρας ή των κιαλιών σας σε έναν τρίποδα. Είναι σημαντικό να σημειωθεί εδώ ότι οι περισσότερες διόπτρες είναι αρκετά φορητές ώστε να μπορείτε να τις μεταφέρετε εύκολα μαζί με τον τρίποδα.
• Παρακολούθηση θεαμάτων: Για τους λάτρεις των σπορ, των συναυλιών και του θεάτρου, για όσους απολαμβάνουν τις βαρκάδες, καθώς και για όσους παρακολουθούν την κίνηση των αεροπλάνων, είναι σημαντικό το όργανο παρατήρησης να είναι μικρών διαστάσεων, φορητό και με μέτρια μεγέθυνση (8x) για γρήγορη σάρωση του χώρου. Σε αυτές τις απαιτήσεις ανταποκρίνονται εύκολα τα κιάλια, όχι όμως οι διόπτρες, καθώς δεν θα είναι πρακτική η χρήση τους για παράδειγμα σε έναν χώρο με πλήθος θεατών.
• Κυνήγι/Σκοποβολή: Για όσους ασχολούνται με την τοξοβολία, την σκοποβολή και το κυνήγι, τα κιάλια αποτελούν μια πρακτική επιλογή. Σε τέτοιες περιπτώσεις ο τρίποδας δεν είναι απαραίτητος. Οι πιο δημοφιλείς επιλογές είναι τα κιάλια 8×42 και 10×42, καθώς είναι εύκολα στη μεταφορά και στη χρήση τους και προσφέρουν λαμπρές, ευκρινείς εικόνες κατάλληλες για τον εντοπισμό του στόχου στην σκοποβολή ή μεγάλων θηραμάτων στο κυνήγι. Εάν ο στόχος βρίσκεται σε μεγάλη απόσταση, π.χ. 100 ή 200 μέτρων, τότε θα χρειαστείτε μεγαλύτερη μεγέθυνση και μια σταθερή διόπτρα τοποθετημένη σε τρίποδα.

Συμβουλές και τρικ

1. Πώς να ελαχιστοποιήσετε το τρέμουλο

Τι είναι το τρέμουλο; Κατά τη διάρκεια της παρατήρησης με ένα οπτικό όργανο η παραμικρή κίνηση, ακόμα και αυτή που προκαλείται από το φύσημα του ανέμου μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα της εικόνας. Το πρόβλημα αυτό είναι πιο έντονο ειδικά όταν δεν χρησιμοποιείται τρίποδας, αλλά κρατάτε το όργανο παρατήρησης στο χέρι. Όσο μεγαλύτερη η μεγέθυνση, τόσο μεγαλύτερο και το τρέμουλο. Παρακάτω θα βρείτε μερικά tips που θα σας βοηθήσουν να επιτύχετε μεγαλύτερη σταθερότητα κατά την παρατήρηση.

• Κρατήστε τα κιάλια και με τα δυο σας χέρια. Χαμηλώστε τους ώμους σας. Έτσι, δημιουργείτε μια «βάση» για να σταθεροποιήσετε τα χέρια σας και να στηρίξετε τα κιάλια έτσι ώστε να ελαχιστοποιηθεί το τρέμουλο.
• Χρησιμοποιήστε τρίποδα όποτε αυτό είναι δυνατόν για να σταθεροποιήσετε τις εικόνες που προσφέρουν τα κιάλια ή η διόπτρα σας.
• Γίνετε δημιουργικοί χρησιμοποιώντας ό,τι υπάρχει εκείνη τη στιγμή γύρω σας! Στηρίξτε τα χέρια σας στην οροφή του αυτοκινήτου σας, σε έναν τοίχο ή οπουδήποτε για να σταθεροποιήσετε τόσο τα ίδια τα χέρια σας, όσο και τα κιάλια σας.
• Δοκιμάστε να χρησιμοποιήσετε κιάλια χαμηλής μεγέθυνσης. Όσο μικρότερη η μεγέθυνση, τόσο πιο αμελητέο θα είναι το τρέμουλο και έτσι θα μπορείτε να απολαμβάνετε τις παρατηρήσεις σας για περισσότερο χρόνο.

2. Πώς να στοχεύσετε τα κιάλια ή τη διόπτρα σας σε ένα αντικείμενο

Ορισμένες φορές οι αρχάριοι παρατηρητές βρίσκουν δύσκολη τη στόχευση ενός αντικειμένου, ακόμα και όταν το οπτικό πεδίο είναι ευρύ. Όπως όλα τα πράγματα, χρειάζεται και αυτό εξάσκηση! Ακολουθήστε τα παρακάτω tips που ίσως σας βοηθήσουν να εντοπίσετε και να στοχεύσετε ένα μακρινό αντικείμενο.

• Στρέψτε το σώμα σας προς την κατεύθυνση του αντικειμένου που σας ενδιαφέρει, είτε αυτό είναι πτηνό, είτε τοπίο, είτε ένα κτήριο κ.λπ. και σχεδιάστε μια νοητή γραμμή ανάμεσα σε εσάς και το αντικείμενο αυτό.

• Πάντοτε να χρησιμοποιείτε και τα δύο σας χέρια. Φροντίστε οι αντίχειρές σας να βρίσκονται κάτω από το σώμα των κιαλιών και τα υπόλοιπα δάχτυλά σας στο πάνω μέρους τους. Αυτή η λαβή θα σας βοηθήσει να κρατήσετε σταθερά τα κιάλια σας και θα σας επιτρέπει να ρυθμίσετε εύκολα την εστίαση.

• Για να στοχεύσετε τη διόπτρα σας χρησιμοποιήστε χαμηλή μεγέθυνση, σταθείτε στο πίσω μέρος της και σχεδιάστε μια νοητή γραμμή από την κορυφή της κάννης προς το αντικείμενο που θέλετε να παρατηρήσετε. Ο στόχος θα πρέπει να φαίνεται εντός του οπτικού πεδίου του προσοφθάλμιου φακού ή κοντά σε αυτό.

3. Λουράκια και ιμάντες μεταφοράς

Χρησιμοποιώντας ένα λουράκι λαιμού εξασφαλίζετε ασφαλή μεταφορά των κιαλιών σας. Ταυτόχρονα, η χρήση τους γίνεται ευκολότερη και διατηρείτε τα χέρια σας ελεύθερα, ώστε να μπορείτε παράλληλα να χρησιμοποιήσετε άλλο εξοπλισμό (π.χ. την κάμερά σας).

Εάν μεταφέρετε τα κιάλια σας με ένα συμβατικό λουράκι, μετά από πολύωρη χρήση μπορεί να σας φαίνονται βαριά και να κουράζουν τα χέρια και τον λαιμό σας. Μια εναλλακτική λύση αποτελούν οι ρυθμιζόμενοι ιμάντες, οι οποίοι φοριούνται στην πλάτη και κρατούν τα κιάλια σε τέτοια θέση, ώστε το βάρος τους να κατανέμεται ομοιόμορφα. Αυτό θα σας επιτρέψει πολύωρες και άνετες παρατηρήσεις κατά τη διάρκεια των εξορμήσεων και των πεζοποριών σας στη φύση. Ένας τέτοιος ιμάντας προσφέρει ασφαλή συγκράτηση στα κιάλια σας και ταυτόχρονα ελευθερία κινήσεων στα χέρια σας.

4. Παρατήρηση με κιάλια φορώντας γυαλιά οράσεως

Εάν φοράτε γυαλιά οράσεως, μπορείτε χωρίς να τα αφαιρέσετε να παρατηρείτε με τα κιάλια σας.

• Η θέση των παρεκταμάτων των κιαλιών σας είναι σημαντική. Βεβαιωθείτε ότι τα προσοφθάλμια παρεκτάματα είναι στην κατώτερή τους θέση/διπλωμένα.
• Το χείλος των προσοφθάλμιων παρεκταμάτων πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο κοντά στο ίδιο επίπεδο με τους φακούς. Αυτό θα αποδώσει το κατάλληλο eye relief για ξεκούραστες παρατηρήσεις ολόκληρου του οπτικού πεδίου ενώ φοράτε τα γυαλιά σας.
• Ορισμένα κιάλια δεν διαθέτουν περιστρεφόμενα παρεκτάματα, αλλά αναδιπλούμενα. Για να σας προσφέρουν τα κιάλια σας το κατάλληλο eye relief για παρατήρηση φορώντας τα γυαλιά σας, διπλώστε τα παρεκτάματα και έτσι θα μπορείτε να δείτε ολόκληρο το οπτικό πεδίο.

5. Οδηγίες φροντίδας και αποθήκευσης των οπτικών σας

Τα κιάλια ή η διόπτρα σας θα σας συντροφεύουν για χρόνια με την προϋπόθεση ότι τα φροντίζετε και τα αποθηκεύετε κατάλληλα. Ο καθαρισμός των φακών θα πρέπει να γίνεται μόνο όταν είναι απαραίτητος. Μερικοί κόκκοι σκόνης δεν θα επηρεάσουν την ποιότητα της εικόνας. Υπερβολικά συχνός καθαρισμός όμως, μπορεί να φθείρει ή να καταστρέψει τις επιστρώσεις των οπτικών στοιχείων και να υποβαθμίσει την απόδοσή τους.

Όταν οι φακοί ενός οργάνου παρατήρησης είναι πραγματικά βρώμικοι, επιλέξτε να καθαρίστε μόνο ό,τι χρειάζεται να καθαρίσετε. Ξεκινήστε με απαλό καθαρισμό και προοδευτικά προχωρήστε σε πιο βαθύ καθαρισμό χρησιμοποιώντας μεγαλύτερη δύναμη.

Παρακάτω θα βρείτε μερικές χρήσιμες συμβουλές που θα παρατείνουν τα έτη λειτουργίας του οπτικού σας οργάνου.

• Προστατεύστε τα οπτικά σας από κρούσεις και μην πιέζετε τα κινητά μέρη τους πέραν των ορίων τους.
• Επανατοποθετήστε τα προστατευτικά καπάκια των φακών όταν το όργανο δεν είναι σε χρήση. Προστατεύστε τους φακούς από γρατζουνιές.
• Αποθηκεύστε το οπτικό σας όργανο σε δροσερό και ξηρό μέρος.
• Όταν τα κιάλια ή η διόπτρα σας πρόκειται να μην χρησιμοποιηθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα, τοποθετήστε τα σε μια πλαστική σακούλα, αν είναι δυνατόν να κλείνει και αεροστεγώς, και έπειτα, φυλάξτε τα μέσα στη θήκη τους.
• Μην αφήνετε εκτεθειμένα τα κιάλια σας στο φως του Ήλιου ή σε άλλη πηγή θερμότητας. Ενδέχεται να προκληθεί σοβαρή βλάβη.
• Καθαρίστε το συντομότερο δυνατόν τη βρωμιά ή το νερό που μπορεί να μπει στα κιάλια σας ή στο εσωτερικό των κινούμενων μερών για να αποφύγετε φθορές.
• Για να απομακρύνετε τη σκόνη, χρησιμοποιήστε μια μαλακή βούρτσα φακών ή σπρέι συμπιεσμένου αέρα. Το σπρέι θα πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο σε όρθιο προσανατολισμό, καθώς περιέχει ουσίες που μπορούν να αφήσουν στίγματα και να καταστρέψουν τα οπτικά σας.
• Χρησιμοποιήστε ένα μαλακό, καθαρό πανί για να απομακρύνετε δακτυλικά αποτυπώματα και λεκέδες από τις επιφάνειες των φακών.

6. Οδηγίες για ασφαλή ηλιακή παρατήρηση

Η παρατήρηση με οπτικά όργανα στη φύση είναι διασκεδαστική όμως, θα πρέπει να είστε ενήμεροι για τους κινδύνους που υπάρχουν και να λαμβάνετε κατάλληλες προφυλάξεις όταν χρησιμοποιείτε τα κιάλια ή τη διόπτρα σας.

Εάν δεν ακολουθείτε τις οδηγίες για προφυλάξεις, κινδυνεύετε από σοβαρή βλάβη των οφθαλμών σας ή ακόμα και τύφλωση.

ΠΡΟΣΟΧΗ!

• Μην κοιτάζετε ποτέ απευθείας τον Ήλιο με γυμνό οφθαλμό ή με τα κιάλια ή τη διόπτρα σας, εκτός εάν χρησιμοποιείτε το κατάλληλο ηλιακό φίλτρο. Κινδυνεύετε από μόνιμη και μη αναστρέψιμη βλάβη των οφθαλμών σας.
• Αποφύγετε να στρέψετε τα κιάλια ή τη διόπτρα σας προς τον Ήλιο και μην επιχειρήσετε να παρατηρήσετε επίγειους στόχους που βρίσκονται κοντά του. Μην παρατηρείτε ποτέ τον Ήλιο, ούτε τη στιγμή της ανατολής ή της δύσης.
• Μη χρησιμοποιείτε ποτέ τα κιάλια ή τη διόπτρα σας για να προβάλλετε το είδωλο του Ήλιου σε κάποια επιφάνεια. Η εσωτερική συσσώρευση θερμότητας μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο όργανο, καθώς και στα προσαρτήματά του.
• Μην αφήνετε ποτέ τα κιάλια ή τη διόπτρα σας χωρίς επίβλεψη όταν παρευρίσκονται παιδιά ή ενήλικοι οι οποίοι δεν είναι εξοικειωμένοι με τον σωστό χειρισμό τους.

Ελπίζουμε την επόμενη φορά που θα βρεθείτε στην ύπαιθρο ή που θα παρακολουθείτε το αγαπημένο σας θέαμα, να έχετε μαζί σας τα κιάλι ή τη διόπτρα σας. Και να θυμάστε, δεν χρειάζεται να έχετε τα πιο ακριβά οπτικά για να απολαύσετε τον κόσμο γύρω σας! Ελπίζουμε ότι αυτός ο οδηγός σας προσέφερε όλα όσα θέλατε να γνωρίζετε για τη βελτίωση των επίγειων παρατηρήσεών σας!

Πηγή: Celestron

Επισκεφθείτε το ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης και επιλέξτε ανάμεσα σε μια τεράστια ποικιλία τα κιάλια ή τη διόπτρα που σας ταιριάζει, κάνοντας κλικ εδώ.