Οδηγός Παρατήρησης του Εαρινού Έναστρου Ουρανού

Η Άνοιξη στο βόρειο ημισφαίριο, φέρνει πολυάριθμες αλλαγές. Προς ευχαρίστηση πολλών, ο καιρός γίνεται ολοένα θερμότερος, η διάρκεια της ημέρας αυξάνεται, τα λουλούδια ανθίζουν, κάτοικοι πολλών χωρών -μεταξύ τους και η Ελλάδα- γυρνάνε τα ρολόγια τους μία ή περισσότερες ώρες μπροστά, και τα ζώα ξυπνούν από τη χειμέρια νάρκη τους, ενώ οι νεότεροι απόγονοι αυτών ξεκινούν την εξερεύνηση της φύσης. Με τις δυσκολότερες μέρες του χειμώνα να αποτελούν παρελθόν, η ζωή στη Γη αρχίζει να αναζωογονείται.

Η Άνοιξη φέρνει επίσης αλλαγές και στον νυχτερινό ουρανό. Καθώς οι γνωστοί χειμερινοί αστερισμοί όπως ο Ηνίοχος, ο Ταύρος, ο Ωρίων, ο Μέγας Κύων και οι Δίδυμοι βαίνουν προς τη δύση τους, λαμβάνουν τις θέσεις τους στον ουράνιο θόλο οι ανοιξιάτικοι αστερισμοί.

Εάν η αστροπαρατήρηση αποτελεί νέα δραστηριότητα για εσάς, και ξεκινάτε μόλις τώρα να χρησιμοποιείτε κιάλια ή τηλεσκόπια, αυτός ο οδηγός θα σας βοηθήσει να εξοικειωθείτε με μερικούς από τους πιο γνωστούς εαρινούς αστερισμούς. Επίσης, στον οδηγό αυτό θα βρείτε πληροφορίες για μερικά από τα πιο όμορφα παρατηρήσιμα ουράνια αντικείμενα -που εντοπίζονται κοντά ή μέσα στους αστερισμούς- όπως γαλαξίες, αστρικά σμήνη και διπλοί αστέρες. Η Άνοιξη θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως «Εποχή των Γαλαξιών», αφού τότε στον ουράνιο θόλο μπορούν να παρατηρηθούν πολυάριθμοι γαλαξίες, ειδικά αυτοί που βρίσκονται στο Σμήνος Γαλαξιών της Παρθένου. Ωστόσο, επειδή οι γαλαξίες αποτελούν αμυδρά αντικείμενα, η παρατήρησή τους από τόπους με σκοτεινό ουρανό, θα είναι ακόμα πιο ικανοποιητική. Συνεπώς, φορέστε το σακάκι σας, ντυθείτε ζεστά και εξερευνήστε τον ανοιξιάτικο νυχτερινό ουρανό! 

Δημοφιλείς Αστερισμοί στον Νυχτερινό Ουρανό

Κατά την αρχαιότητα, όταν οι πρόγονοί μας κοίταζαν τον ουρανό, παρατήρησαν ότι κάθε εποχή είναι ορατοί διαφορετικοί αστερισμοί. Η περιοδική εμφάνιση των αστερισμών αυτών επαναλαμβανόταν κάθε χρόνο κατά την περιφορά της Γύρω από τον Ήλιο. Με τη ζωηρή τους φαντασία, είδαν σχηματισμούς αποτελούμενους από αστέρια στον ουρανό. Οι σχηματισμοί αυτοί άλλοτε είχαν τη μορφή χαρακτήρων της μυθολογίας, και άλλοτε ζώων και αντικειμένων. Έτσι, τους δόθηκαν και τα αντίστοιχα ονόματα.

Οι πιο δημοφιλείς αστερισμοί της Άνοιξης είναι ορατοί στον νυχτερινό ουρανό από τέλη Μαρτίου μέχρι τέλη Ιουνίου. Παρ’ όλο που υπάρχουν περίπου 15 ανοιξιάτικοι αστερισμοί οι οποίοι είναι ορατοί από το βόρειο ημισφαίριο, 7 από αυτούς ξεχωρίζουν και είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με την Άνοιξη. Αυτοί οι αστερισμοί είναι οι εξής: Μεγάλη Άρκτος, Βοώτης, Καρκίνος, Λέων, Κόμη της Βερενίκης, Παρθένος και Ύδρα.

Μεγάλη Άρκτος: Η Μεγάλη Άρκτος σημειώθηκε για πρώτη φορά από τον αστρονόμο Πτολεμαίο, τον 2^ο αιώνα.  Πρόκειται για έναν από τους πιο δημοφιλείς και εύκολα αναγνωρίσιμους αστερισμούς του νυχτερινού ουρανού. Σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες, τα αστέρια της Μεγάλης Άρκτου σχηματίζουν μια αρκούδα, με τα τρία τελευταία αστέρια να αντιστοιχούν στην ουρά της ή τρία νεογνά της ή ακόμα τρεις κυνηγούς που αναζητούν την αρκούδα. Ο αστερισμός αυτός -όπως και όλοι οι υπόλοιποι-περιστρέφεται εξ αιτίας της περιστροφής της Γης γύρω από τον βόρειο ουράνιο πόλο, όπου βρίσκεται ο Πολικός αστέρας. Η πιο γνωστή βέβαια μορφή του συγκεκριμένου αστερισμού, είναι αυτή της κατσαρόλας. Αυτή αποτελείται από επτά λαμπρά αστέρια, με τρία από αυτά να σχηματίζουν τη λαβή της κατσαρόλας. Αν και είναι ορατή καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, την Άνοιξη, η Μεγάλη Άρκτος εντοπίζεται ψηλά στον ουρανό, αποτελώντας πάντοτε καλό οδηγό για τον εντοπισμό του Βορρά. Αντίθετα, το φθινόπωρο, και τον χειμώνα βρίσκεται χαμηλότερα, κοντά στον ορίζοντα.

Βοώτης: Ο αστερισμός του Βοώτη σημειώθηκε για πρώτη φορά από τον Πτολεμαίο, τον 2^ο αιώνα. Ο εντοπισμός του είναι εύκολος: αν ακολουθήσει κανείς την προέκταση της λαβής της κατσαρόλας της Μεγάλης Άρκτου, φτάνει στον πορτοκαλί αστέρα Αρκτούρο, τον τέταρτο λαμπρότερο του ουρανού. Ο Βοώτης έχει ρομβοειδές σχήμα και μοιάζει με χαρταετό. Παραδοσιακά, ο Βοώτης λέγεται πως είναι ο βοσκός που κρατά δύο σκυλιά με λουριά στο ένα του χέρι, και στο άλλο ένα ρόπαλο. Σήμερα, είναι γνωστό ότι ο Βοώτης διαθέτει εντός των ορίων του αστέρες που φιλοξενούν σημαντικό αριθμό εξωπλανητών.

Καρκίνος: Ο Καρκίνος, το ουράνιο καβούρι, είναι ένας από τους 13 ζωδιακούς αστερισμούς και εντοπίζεται στο επίπεδο της εκλειπτικής. Στα δυτικά του, συνορεύει με τον αστερισμό των Διδύμων, ενώ ανατολικά του με τον Λέοντα και νότια με την Ύδρα. Παρ’ όλο που είναι αμυδρός αστερισμός, ο Καρκίνος διαθέτει πολλά αστρικά σμήνη. Στην ελληνική μυθολογία, ο Καρκίνος αντιπροσωπεύει το καβούρι που επιτέθηκε στον Ηρακλή κατά τη μονομαχία του με τη Λερναία Ύδρα. Ο Καρκίνος στον ουράνιο θόλο φαίνεται να έχει το σχήμα ανάποδου «Υ».

Λέων: Ο Λέων είναι ένας από τους γνωστότερους ζωδιακούς αστερισμούς. Έλαβε το όνομά του από το ατρόμητο λιοντάρι της Νεμέας, της ελληνικής μυθολογίας. Οι αστέρες που τον απαρτίζουν σχηματίζουν ένα λιοντάρι στον ουρανό. Ο Βασιλίσκος, ένας μπλε-λευκός αστέρας πρώτου μεγέθους σηματοδοτεί τα μπροστινά πόδια του λιονταριού. Χρησιμοποιήστε τη φαντασία σας! Ο Λέων βρίσκεται μεταξύ των αστερισμών του Καρκίνου στα δυτικά, και της Παρθένου στα ανατολικά, καθιστώντας εύκολο τον εντοπισμό του στον νυχτερινό ουρανό της Άνοιξης. 19 από τους αστέρες του αστερισμού αυτού, είναι γνωστό ότι φιλοξενούν εξωπλανήτες σε τροχιά γύρω τους.

Κόμη της Βερενίκης: Η Κόμη της Βερενίκης έλαβε το όνομά της προς τιμής της Βασίλισσας Βερενίκης Β’ της Αιγύπτου. Ο αστερισμός αυτός συνορεύει με τον αστερισμό του Βοώτη στα ανατολικά και με τον Λέοντα στα δυτικά. Επίσης, εντός των ορίων της Κόμης της Βερενίκης εντοπίζεται ο βόρειος γαλαξιακός πόλος. Σε σκοτεινή τοποθεσία και με γυμνό οφθαλμό, ο αστερισμός αυτός φαίνεται σαν θολή φωτεινή περιοχή στον ουρανό. Εντός των ορίων της περιοχής βρίσκονται πολλά αξιοσημείωτα αντικείμενα βαθέως ουρανού, συμπεριλαμβανομένων αρκετών γαλαξιών του καταλόγου Messier, καθώς και ένα σφαιρωτό αστρικό σμήνος. Δύο από τα αστέρια του αστερισμού διαθέτουν σε τροχιά γύρω τους εξωηλιακούς πλανήτες. Στοχεύστε το τηλεσκόπιό σας στην Κόμη της Βερενίκης και μετακινήστε το ελαφρώς για να εξερευνήσετε την γύρω περιοχή και να εντοπίσετε τα αντικείμενα αυτά.

Παρθένος: Ο αστερισμός της Παρθένου ανήκει στους ζωδιακούς και είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος αστερισμός του νυχτερινού ουρανού, δίπλα στον αστερισμό της Ύδρας. Η Παρθένος βρίσκεται μεταξύ του Λέοντα στα δυτικά της και του Ζυγού στα ανατολικά της. Μάλιστα, εντοπίζεται στο σημείο όπου η εκλειπτική συναντά τον ουράνιο ισημερινό. Η Παρθένος απεικονίζεται με φτερά αγγέλου κρατώντας σιτάρι στο δεξί της χέρι. Σχετίζεται ακόμα, και με την θεά της δικαιοσύνης, Δίκη, της ελληνικής μυθολογίας. Αυτό είναι σε συμφωνία με τη θέση της δίπλα στον αστερισμό του Ζυγού, ο οποίος αντιπροσωπεύει τον ζυγό της δικαιοσύνης. Το σώμα της Παρθένου σχηματίζει ένα ανάποδο «Υ». Το πιο λαμπρό και χαρακτηριστικό της αστέρι είναι ο Στάχυς, ένας κυανός γίγαντας πρώτου μεγέθους. Η Παρθένος διαθέτει αστέρες που φιλοξενούν εξωπλανήτες, καθώς και πολλά αντικείμενα Messier.

Ύδρα: Το θαλάσσιο φίδι, η Ύδρα, αποτελεί τον πιο μεγάλο σε έκταση αστερισμό του ουρανού. Το σχήμα του μοιάζει με φίδι και το όνομά του προέρχεται από τη Λερναία Ύδρα της ελληνικής μυθολογίας. Το κεφάλι της Ύδρας βρίσκεται ακριβώς νότια του Καρκίνου, ενώ η ουρά της εντοπίζεται κοντά στον Ζυγό. Η Ύδρα διασχίζει τον ουράνιο ισημερινό, με τμήματά της να βρίσκονται τόσο στο βόρειο όσο και στο νότιο ημισφαίριο της ουράνιας σφαίρας. Παρ’ όλο που η Ύδρα είναι ο πιο εκτεταμένος αστερισμός, διαθέτει μόνο έναν λαμπρό αστέρα, τον Alphard. Το κεφάλι της αποτελείται από μια ομάδα πέντε αστέρων. Όλοι οι υπόλοιποι αστέρες της Ύδρας είναι αμυδροί και συνεπώς, αποτελεί πρόσκληση ο εντοπισμός και η παρατήρησή τους.

Εαρινό Τρίγωνο: Το εαρινό τρίγωνο όπως προδίδει και η ονομασία του είναι ορατό την Άνοιξη και δεν είναι επίσημα ορισμένος αστερισμός, αλλά ένας σχηματισμός τριών λαμπρών αστέρων: του Βασιλίσκου, στον αστερισμό του Λέοντα, του Αρκτούρου, στον Βοώτη και του Στάχυ στην Παρθένο. Χρησιμοποιήστε τη φαντασία σας και ενώστε με νοητές γραμμές τους λαμπρούς αστέρες αυτούς για να δείτε το εαρινό τρίγωνο που σχηματίζουν. Δεν απαιτείται τηλεσκόπιο ή κιάλια.

Τα Κορυφαία Ουράνια Αντικείμενα της Άνοιξης

Τώρα που έχετε εντοπίσει μερικούς από τους πιο γνωστούς αστερισμούς της Άνοιξης, ας ρίξουμε μια ματιά σε μερικά άλλα γνωστά ουράνια αντικείμενα, τα οποία είναι ορατά από μικρά ή μεσαίας διαμέτρου τηλεσκόπια (60 mm έως 8’’). Η Άνοιξη είναι η εποχή των γαλαξιών, καθώς τότε είναι παρατηρήσιμοι στον ουρανό πολλοί γαλαξίες, καθώς και ανοικτά και σφαιρωτά αστρικά σμήνη και διπλοί αστέρες. Δυστυχώς, δεν μπορούμε να καλύψουμε όλα τα αντικείμενα σε αυτόν τον οδηγό παρατήρησης, αλλά αυτός θα αποτελέσει ένα καλό σημείο εκκίνησης.

Mizar: Ο αστέρας στη μέση της λαβής της κατσαρόλας της Μεγάλης Άρκτου είναι στην πραγματικότητα ένας διπλός αστέρας, ορατός δια γυμνού οφθαλμού. Αν παρατηρήσετε προσεκτικά, θα δείτε δύο αστέρες, τον Mizar και τον Alcor. Και οι δύο είναι ορατοί ακόμα και από αστικές τοποθεσίες και αποτελούν ένα καλό τεστ όρασης. Ο Mizar είναι δευτέρου μεγέθους, ενώ ο Alcor τετάρτου. Μπορείτε να τους παρατηρήσετε πολύ καλά με ένα ζευγάρι κιάλια. Ωστόσο, όταν τους δείτε με τη χρήση τηλεσκοπίου, θα δείτε ότι ο Mizar είναι από μόνος του διπλός αστέρας, και θα διακρίνετε δύο μέλη: τον Mizar A και τον Mizar B που είναι πιο αμυδρός. Και οι δύο είναι λευκού χρώματος.

Γαλαξίας του Μπόντε (M81) και γαλαξίας M82:

Οι γαλαξίες Μ81 και Μ82 είναι γειτονικοί και εντοπίζονται στον αστερισμό της Μεγάλης Άρκτου. Και οι δύο έχουν θέση ευνοϊκή για παρατήρηση και παρατηρώντας τους από τηλεσκόπιο είναι συνήθως ορατοί στο ίδιο οπτικό πεδίο. Ο Μ81 είναι μεγάλος σπειροειδής γαλαξίας, με δύο ευδιάκριτες σπείρες που φαίνονται εκατέρωθεν του πυρήνα του.

Με φαινόμενο μέγεθος ίσο με 6.94, μπορεί να γίνει ορατός με τηλεσκόπιο ή κιάλια τις νύχτες που απουσιάζει το φως της Σελήνης, από περιοχές μακριά από τα φώτα των πόλεων. Κοντά στον Μ81, εύκολα μπορεί κανείς να εντοπίσει τον αστρογόνο γαλαξία Μ82. Η κλίση του γαλαξία αυτού κάνει να είναι παρατηρήσιμη η πλαϊνή του όψη, και κατά συνέπεια, δεν είναι ορατές οι σπείρες του. Το σχήμα του οφείλεται στις αλληλεπιδράσεις του με τον γαλαξία Μ81. Με φαινόμενο μέγεθος ίσο με 8.41, αποτελεί έναν καλό στόχο για παρατήρηση με κιάλια ή μικρό τηλεσκόπιο τις νύχτες που απουσιάζει το φως της Σελήνης, σε περιοχές απομακρυσμένες από τα αστικά φώτα. Από έναν τόπο με σκοτεινό ουρανό, οι δύο γαλαξίες είναι ορατοί με ένα ζευγάρι κιάλια 15×70, καθώς επίσης, θα φαίνονται σαν δύο αμυδρές φωτεινές δομές από ένα μικρό τηλεσκόπιο. Εντοπίστε τους γαλαξίες Μ81 και Μ82 σχεδιάζοντας μια νοητή γραμμή από τον αστέρα Phecda (γάμμα της Μεγάλης Άρκτου) έως τον αστέρα Dubhe (άλφα της Μεγάλης Άρκτου) και προεκτείνοντας την γραμμή αυτή μία φορά όσο η απόσταση μεταξύ των αστέρων αυτών και προς βορρά (από το άνοιγμα της κατσαρόλας και προς τα έξω).

Σφαιρωτό αστρικό σμήνος (M3): Το σμήνος Μ3 παρατηρήθηκε για πρώτη φορά από τον Charles Messier το 1764, ο οποίος και εισήγαγε τον Μ3 στον κατάλογό του με τα αντικείμενα βαθέως ουρανού. Πρόκειται για ένα λαμπρό σφαιρωτό σμήνος στον αστερισμό των Θηρευτικών Κυνών, κοντά στον Βοώτη. Μάλιστα, το Μ3 αποτελεί το λαμπρότερο σφαιρωτό αστρικό σμήνος στον νυχτερινό ουρανό. Η θέση του σμήνους Μ3 κατά την Άνοιξη είναι ευνοϊκή για παρατήρηση. Με φαινόμενο μέγεθος ίσο με 6.2, και περιέχοντας περίπου μισό εκατομμύριο αστέρες, το σμήνος Μ3 είναι στόχος πολύ δημοφιλής ανάμεσα στους ερασιτέχνες αστρονόμους. Μπορεί επίσης να γίνει ορατό ως ένα φωτεινό νέφος με ένα καλό ζευγάρι κιάλια. Όταν το σμήνος Μ3 παρατηρείται από τηλεσκόπιο 4’’ ή μεγαλύτερο, θα μπορείτε να διακρίνετε μεμονωμένα αστέρια. Βέβαια, η εικόνα οποιουδήποτε αντικειμένου βαθέως ουρανού, έτσι και του Μ3, θα είναι πολύ πιο ικανοποιητική όταν η παρατήρηση γίνεται μακριά από τα φώτα των πόλεων.

Σμήνος της κυψέλης (Μ44): Το σμήνος της Κυψέλης, γνωστό και ως M44 είναι ένα από τα πιο γνωστά ανοικτά σμήνη της Άνοιξης. Με φαινόμενο μέγεθος ίσο με 3.7, μπορεί να γίνει ορατό ακόμα και δια γυμνού οφθαλμού ως ένα μικρό και θολό νέφος φωτός στον ουρανό σκοτεινών τόπων. Παρατηρήστε το ανοικτό αυτό σμήνος με ένα ζευγάρι κιάλια ή ένα μικρό τηλεσκόπιο. Αρχικά, χρησιμοποιήστε προσοφθάλμιο φακό χαμηλής ισχύος και σταδιακά αυξήστε τη μεγέθυνση ώστε να δείτε να αποκαλύπτεται το σμήνος αστεριών. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, το 2012 οι επιστήμονες ανακάλυψαν δύο εξωπλανήτες σε τροχιά γύρω από τους αστέρες pr0201b και pr0211b του σμήνους της Κυψέλης. Αυτοί ήταν οι πρώτοι εξωπλανήτες που ανακαλύφθηκαν σε τροχιά γύρω από αστέρες όμοιους με τον Ήλιο που ανήκουν σε σμήνος. Παρ’ όλο που οι πλανήτες αυτοί δεν είναι δυνατόν να παρατηρηθούν με τηλεσκόπιο, είναι συναρπαστικό να γνωρίζετε την ύπαρξή τους!

Algieba: Γνωστός και ως γάμμα του Λέοντος, ο αστέρας Algieba είναι διπλός αστέρας που ανακαλύφθηκε από τον William Herschel το 1782, ο οποίος την προηγούμενη χρονιά, ανακάλυψε τον πλανήτη Ουρανό. Το όνομα του αστέρα αυτού προέρχεται από την αραβική γλώσσα και σημαίνει «Χαίτη του Λιονταριού». Ο Algieba αποτελείται από έναν κόκκινο-πορτοκαλί και έναν κίτρινο αστέρα, μεγέθους 2.2 και 4.5, αντίστοιχα. Αποτελώντας έναν καλό στόχο για ερασιτεχνικά τηλεσκόπια, ο Algieba μπορεί να γίνει ορατός σε σταθερές ατμοσφαιρικές συνθήκες seeing από τηλεσκόπιο μικρής διαμέτρου με προσοφθάλμιο μέτριας ή μεγάλης ισχύος.

Τριάδα του Λέοντος (M65, M66, NGC3628): Πρόκειται για ομάδα τριών γαλαξιών στον αστερισμό του Λέοντα. Οι γαλαξίες αυτοί είναι οι Μ65, Μ66 και NGC3628. Με φαινόμενα μεγέθη 10.3, 8.9 και 10.2, αντίστοιχα, οι τρεις αυτοί γαλαξίες μπορούν να γίνουν ορατοί από έναν τόπο με σκοτεινό ουρανό στο ίδιο οπτικό πεδίο ακόμα και ενός μικρής διαμέτρου τηλεσκοπίου. Φυσικά, όσο μεγαλύτερη η διάμετρος του τηλεσκοπίου, τόσο λαμπρότερους θα δείτε τους γαλαξίες. Ο NGC3628 μπορεί να εντοπιστεί περίπου μισή μοίρα βόρεια των γαλαξιών Μ65 και Μ66. Η κλίση του κάθε γαλαξιακού δίσκου είναι διαφορετική, προσφέροντάς σας μια μοναδική εμπειρία παρατήρησης. Συγκεκριμένα, οι Μ65 και Μ66 έχουν κλίση τέτοια ώστε να είναι ορατές οι σπείρες τους, ενώ ο NGC3628 είναι ορατός από το πλάι (edge-on) και ως αποτέλεσμα, δεν φαίνονται οι σπείρες του.

Γαλαξίας Μαύρο Μάτι (M64): Ο γαλαξίας Μ64 βρίσκεται στον αστερισμό της Κόμης της Βερενίκης και ανακαλύφθηκε από τον Άγγλο αστρονόμο Edward Pigott, τον Μάρτιο του 1779. Στον δίσκο του ο γαλαξίας Μ64 διαθέτει μια εντυπωσιακή σκοτεινή περιοχή σκόνης, δίνοντάς του ακανόνιστο σχήμα με ανομοιόμορφη φωτεινότητα και υφή. Αυτή η σκοτεινή περιοχή μοιάζει με «μαύρο μάτι», εξ ου και το όνομα του γαλαξία. Με φαινόμενο μέγεθος 9.36, ο Μ64 είναι αγαπημένος στόχος των ερασιτεχνών αστρονόμων, καθώς ο λαμπρός του πυρήνας μπορεί να παρατηρηθεί από μικρά τηλεσκόπια σε περιοχές με σκοτεινό ουρανό και απουσία φωτορύπανσης.

Γαλαξίας Μ49: Πρόκειται για ελλειπτικό γαλαξία, ο οποίος είναι το λαμπρότερο μέλος του Σμήνους Γαλαξιών της Παρθένου και αποτελεί δημοφιλή στόχο παρατήρησης. Με μέγεθος 9.4, ο Μ49 είναι ορατός με ένα ζευγάρι κιάλια ως ένα θολό νέφος φωτός στον ουρανό τόπων χωρίς ιδιαίτερη φωτορύπανση. Τα περισσότερα ερασιτεχνικά τηλεσκόπια μπορούν εύκολα να αποκαλύψουν τον λαμπρό πυρήνα του Μ49, αλλά μην περιμένετε να παρατηρήσετε μεμονωμένους αστέρες – ακόμα και από μεγάλης διαμέτρου τηλεσκόπια. Οι αστρονόμοι πιστεύουν ότι ο Μ49 είναι πέντε φορές μεγαλύτερος από τον Γαλαξία μας.

Γαλαξίας Σομπρέρο (Μ104): Ο γαλαξίας Μ104 βρίσκεται στον αστερισμό της Παρθένου και είναι σπειροειδής, όμως η όψη του από τη Γη (edge-on) δεν επιτρέπει την παρατήρηση των σπειρών του. Διαθέτει έναν λαμπρό πυρήνα και ένα ασυνήθιστα μεγάλο κεντρικό εξόγκωμα με μια έντονη σκοτεινή ζώνη σκόνης, που του δίνει τη μορφή μεξικάνικου καπέλου (σομπρέρο). Ο Μ104 εντοπίζεται στο νότιο όριο της Παρθένου και έχει φαινόμενο μέγεθος 8.98. Μπορείτε να παρατηρήσετε τον Μ104 με ένα καλό ζευγάρι κιάλια ή με ένα ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο, από τοποθεσίες μακριά από τα φώτα των πόλεων. Για να διακρίνετε όμως το κεντρικό εξόγκωμα και τον δίσκο, απαιτείται τηλεσκόπιο διαμέτρου τουλάχιστον 8’’.

 Χρήσιμες Συμβουλές Παρατήρησης

#1     Χρησιμοποιήστε μια εφαρμογή Αστρονομίας ή ένα χάρτη του ουρανού

Ένας πολύ καλός τρόπος για να εξοικειωθείτε με τον εντοπισμό των ουράνιων αντικειμένων οποιαδήποτε εποχή του έτους είναι η χρήση ενός λεπτομερούς χάρτη του ουρανού. Μπορεί να σας φαίνεται ένα παρωχημένο εργαλείο μάθησης, αλλά είναι αποδοτικό. Τα αντίστοιχα πιο σύγχρονα εκπαιδευτικά εργαλεία, είναι οι διάφορες εφαρμογές κινητών τηλεφώνων όπως η εφαρμογή SkyPortal της Celestron. Αυτή η εφαρμογή πλανηταρίου συνοδεύει κάθε αγορά τηλεσκοπίου της Celestron και είναι διαθέσιμη στο App Store και στο Google Play. To SkyPortal παρέχει στους αρχάριους χειριστές τηλεσκοπίου πληροφορίες για πλήθος ουράνιων αντικειμένων σε ηχητική και γραπτή μορφή. Επίσης, μπορείτε να το συμβουλευτείτε για την εύρεση των ουράνιων συντεταγμένων των αντικειμένων που σας ενδιαφέρουν. Προσφέρει ακόμα, έναν χάρτη του ουρανού σε πραγματικό χρόνο, δίνει πληροφορίες για την ώρα ανατολής και δύσης των αντικειμένων, καθώς και για τα φυσικά και τροχιακά τους χαρακτηριστικά. 

#2     Ατμοσφαιρικές συνθήκες seeing

Οι σταθερές συνθήκες seeing είναι σημαντικές για την ποιοτική παρατήρηση αντικειμένων όπως οι πλανήτες, η Σελήνη ή οι διπλοί αστέρες. Αντίθετα, η παρατήρηση των αντικειμένων βαθέως ουρανού επηρεάζεται αμελητέα από τις κακές συνθήκες seeing. Αποφύγετε τις νύχτες με κακές συνθήκες παρατήρησης, τις νύχτες δηλαδή που η ατμόσφαιρα δεν είναι καθαρή και ως αποτέλεσμα τα ουράνια αντικείμενα φαίνονται σαν θολές κηλίδες στο προσοφθάλμιο των τηλεσκοπίων. Ξεκινήστε με ένα προσοφθάλμιο χαμηλής μεγέθυνσης και αυξήστε σταδιακά ανάλογα με την ποιότητα των ειδώλων. Κατά τη διάρκεια μιας βραδιάς με καλές συνθήκες seeing, θα εκπλαγείτε από τις λεπτομέρειες που φανερώνουν τα διάφορα παρατηρούμενα ουράνια αντικείμενα.

 #3     Θερμοκρασία τηλεσκοπίου

Φροντίστε να ψύχετε το τηλεσκόπιό σας. Βεβαιωθείτε ότι στήσατε το τηλεσκόπιό σας τουλάχιστον μια ώρα πριν την παρατήρηση, ώστε να υπάρχει καλή προσαρμογή στη θερμοκρασία περιβάλλοντος. Είναι σημαντικό το τηλεσκόπιο να έχει σταθερή θερμοκρασία και μάλιστα ίση με αυτή του περιβάλλοντος χώρου ώστε να αποφευχθούν οι παραμορφώσεις των ειδώλων. Έχετε κατά νου ότι τα τηλεσκόπια που διαθέτουν μεγάλους φακούς ή κάτοπτρα θα χρειαστούν περισσότερο χρόνο για να ψυχθούν κατάλληλα και συνεπώς, να αποδώσουν ευκρινή είδωλα. 

#4     Ευθυγράμμιση

Εάν διαθέτετε Νευτώνειο τηλεσκόπιο ή Schmidt-Cassegrain, βεβαιωθείτε ότι όλα τα οπτικά του τηλεσκοπίου σας είναι ευθυγραμμισμένα. Αυτό μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο όταν θέλετε να παρατηρήσετε λεπτομέρειες των ουράνιων αντικειμένων. Εάν τα οπτικά δεν είναι ευθυγραμμισμένα, ίσως να έχετε απώλειες ευκρίνειας και λεπτομερειών. Κάντε την ευθυγράμμιση συνήθεια και προσαρμόστε τη ρύθμιση αυτής όταν απαιτείται. Τα περισσότερα διοπτρικά τηλεσκόπια δεν απαιτούν ευθυγράμμιση. 

#5     Ντυθείτε ζεστά

Η Άνοιξη προσφέρει εκπληκτική εμπειρία παρατήρησης άφθονων ουράνιων αντικειμένων, και η σταδιακή αύξηση της θερμοκρασίας αποτελεί παρακίνηση για εξόδους σε σκοτεινές τοποθεσίες και παρατήρηση με χρήση κιαλιών ή τηλεσκοπίου. Φροντίστε όμως να ντυθείτε ζεστά, με πολλαπλά επίπεδα ρούχων, ώστε να μπορέσετε να αφαιρέσετε κάποια από αυτά στην περίπτωση που νιώσετε να ζεσταίνεστε κατά τη διάρκεια της νύχτας. Καλό είναι να φορέσετε σκούφο και κασκόλ ώστε να διατηρήσετε το κεφάλι, τα αυτιά και το λαιμό σας ζεστά. Τα γάντια είναι επίσης χρήσιμα, όμως ενδέχεται να σας δυσκολέψουν σε περίπτωση που θέλετε να αλλάξετε προσοφθάλμιο. Συστήνεται ακόμη, να φορέσετε διπλές κάλτσες και μπότες με μόνωση, ώστε τα πόδια σας να είναι ζεστά. Εάν έχετε θερμαντήρες χεριών/ποδιών, χρησιμοποιήστε τους!

Τελικές σκέψεις

Η Άνοιξη προσφέρει σε εσάς και την οικογένειά σας μια εξαιρετική ευκαιρία να παρατηρήσετε πολλά ουράνια αντικείμενα καθώς αυτά αρχίζουν να γίνονται ορατά στον ουράνιο θόλο. Καθώς η θερμοκρασία αυξάνεται, είναι ολοένα πιο εύκολο να βγείτε έξω και να ανακαλύψετε τον νυχτερινό ουρανό με ασφάλεια. Η παρατήρηση μέσω τηλεσκοπίων αποτελεί πολύ καλό τρόπο για να ικανοποιηθεί η φυσική περιέργεια του ανθρώπου για το υπέροχο Σύμπαν μας!

Μην ξεχάσετε φυσικά, να εξερευνήσετε τη Σελήνη, η οποία είναι ορατή κάθε μήνα, καθώς και τους πλανήτες που είναι ορατοί κάθε εποχή του έτους. Εάν πάλι, έχετε την δυνατότητα να μεταβείτε σε κάποιο τόπο με σκοτεινό ουρανό, μακριά από τα φώτα της πόλης, μην χάσετε την ευκαιρία να το κάνετε! Θα εντυπωσιαστείτε από τα όσα μπορεί να αποκαλύψει ένα μικρό ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο όταν οι συνθήκες παρατήρησης είναι κατάλληλες!

Ευχόμαστε καθαρούς ουρανούς και χαρούμενες παρατηρήσεις!

 

Πηγή: www.celestron.com

Παρακάτω, θα βρείτε προτάσεις εξοπλισμού προκειμένου να ξεκινήσετε το ταξίδι σας στον έναστρο ουρανό!

• Τηλεσκόπια

StarSense Explorer LT 70 AZ, StarSense Explorer DX 102 AZ και StarSense Explorer DX 130 AZ: Τα τηλεσκόπια της σειράς StarSense Explorer είναι ιδανικά για αρχάριους ερασιτέχνες αστρονόμους, καθώς η εφαρμογή που τα συνοδεύει είναι φιλική προς τον χρήστη και διαθέτει λεπτομερές εκπαιδευτικό υλικό (tutorials). Θα νιώσετε σαν να έχετε τον δικό σας προσωπικό ξεναγό για τον νυχτερινό ουρανό!

PowerSeeker 127 EQ: Εξερευνήστε τη Σελήνη, τον Ήλιο και τους πλανήτες καθώς και αντικείμενα του βαθέως ουρανού ή χρησιμοποιήστε το οικονομικό αυτό μοντέλο για επίγειες παρατηρήσεις!

TravelScope 70, TravelScope 70 DX και AstroMaster 70AZ: Εάν ψάχνετε ένα τηλεσκόπιο κατάλληλο για επίγεια αλλά και για αστρονομική παρατήρηση, τότε τα τηλεσκόπια αυτά είναι αυτό που ζητάτε. Δείτε καθαρές εικόνες της Σελήνης, τους δορυφόρους του Δία και τους δακτυλίους του Κρόνου ή απλά στρέψτε το σε επίγειους στόχους και απολαύστε τη θέα.

• Κιάλια

UpClose G2 10×50:  Κλασικός και λειτουργικός σχεδιασμός σε ένα ζευγάρι κιάλια με καλή απόδοση και πολύ προσιτή τιμή. Με ελαστική εξωτερική επένδυση, που τα καθιστά ανθεκτικά σε σκληρή μεταχείριση. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν από όλη την οικογένεια στις εξορμήσεις στη φύση!

SkyMaster 12×60 και SkyMaster 15×70: Κιάλια με εκπληκτικές επιδόσεις για αστρονομικές και επίγειες παρατηρήσεις! Ελαφριά και με άριστα οπτικά και eye relief, είναι απόλαυση να τα χρησιμοποιεί κανείς!

• Βιβλία

Nightwatch: Το πιο κοσµαγάπητο βιβλίο αστρονομίας, ανανεωμένο και συμπληρωμένο, για να σας καλύπτει µέχρι το 2025!