Οδηγός Παρατήρησης του Θερινού Έναστρου Ουρανού

Για πολλούς καλοκαίρι σημαίνει ελευθερία και διασκέδαση. Οι μέρες έχουν μεγάλη διάρκεια, η θερμοκρασία είναι αυξημένη, τα σχολεία κλείνουν και οι γονείς προγραμματίζουν τις οικογενειακές διακοπές. Είναι επίσης μια υπέροχη ευκαιρία για να απολαύσετε την παραλία ή ένα BBQ με φίλους ή ακόμα να περάσετε ένα χαλαρό ηλιόλουστο απόγευμα.

Για τους παρατηρητές του ουρανού το καλοκαίρι δυστυχώς φέρνει μικρότερης διάρκειας νύχτες, αλλά ταυτόχρονα επανορθώνει προσφέροντας μια πληθώρα ουράνιων αντικειμένων προς παρατήρηση, όπως εύκολα αναγνωρίσιμοι δια γυμνού οφθαλμού αστερισμοί και αγαπημένα αντικείμενα βαθέος ουρανού.  Οι Περσείδες, μια βροχή διαττόντων αστέρων, προσφέρουν κάθε χρόνο ένα εντυπωσιακό θέαμα κατά τις ζεστές νύχτες του Αυγούστου, ιδιαίτερα όταν η Σελήνη απουσιάζει από τον νυχτερινό ουρανό. Επιπλέον, αυτή η εποχή του έτους είναι η καταλληλότερη για την παρατήρηση του Γαλαξία μας, ο οποίος διασχίζει τον ουρανό, εκτεινόμενος απ’ άκρη σ’ άκρη, σαν ένα ποτάμι από «άπειρα» αστέρια!

Εάν τώρα ξεκινάτε να χρησιμοποιείτε το νέο σας τηλεσκόπιο ή τα νέα σας κιάλια, ο οδηγός αυτός θα σας βοηθήσει να εξοικειωθείτε με τους πιο γνωστούς καλοκαιρινούς αστερισμούς. Εδώ θα βρείτε ακόμα, μερικά από τα πιο εντυπωσιακά παρατηρήσιμα ουράνια αντικείμενα κοντά ή εντός των αστερισμών του καλοκαιρινού ουρανού. Τα αντικείμενα αυτά περιλαμβάνουν διπλά συστήματα αστέρων, νεφελώματα εκπομπής, πλανητικά νεφελώματα και σμήνη αστέρων. Γι’ αυτό εξοπλιστείτε με εντομοαπωθητικά σπρέι και βγείτε έξω για να ανακαλύψετε όσα προσφέρει ο νυχτερινός ουρανός του καλοκαιριού!

Αναζητήστε το τηλεσκόπιο που σας ταιριάζει, κάνοντας κλικ εδώ.

Βρείτε τα ιδανικά για εσάς κιάλια, εδώ.

Διαβάστε εδώ «Πώς να αγοράσετε το πρώτο σας τηλεσκόπιο».

Δημοφιλείς Καλοκαιρινοί Αστερισμοί

Κατά την αρχαιότητα, όταν οι πρόγονοί μας κοίταζαν τον ουρανό, παρατήρησαν ότι κάθε εποχή είναι ορατοί διαφορετικοί αστερισμοί. Η περιοδική εμφάνιση των αστερισμών αυτών επαναλαμβανόταν κάθε χρόνο κατά την περιφορά της Γης γύρω από τον Ήλιο. Με τη ζωηρή τους φαντασία, είδαν σχηματισμούς αποτελούμενους από αστέρια στον ουρανό. Οι σχηματισμοί αυτοί άλλοτε είχαν τη μορφή χαρακτήρων της μυθολογίας, και άλλοτε ζώων και αντικειμένων. Έτσι, τους δόθηκαν και τα αντίστοιχα ονόματα.

Κάθε Ιούνιο, αποχαιρετούμε τους χειμερινούς αστερισμούς καθώς οι Δίδυμοι, Κάστορας και Πολυδεύκης βυθίζονται προς τη δύση, με τον Καρκίνο να τους ακολουθεί. Ο αποχαιρετισμός των αστερισμών αυτών μέχρι τον επόμενο χειμώνα μπορεί να είναι στενάχωρος, αλλά τη θέση τους στον ουρανό παίρνουν νέοι εντυπωσιακοί σχηματισμοί.

Οι πιο δημοφιλείς αστερισμοί του καλοκαιριού είναι ορατοί στο βόρειο ημισφαίριο από τέλη Ιουνίου μέχρι τέλη Σεπτεμβρίου, περίπου. Παρόλο που υπάρχουν 17 θερινοί αστερισμοί που είναι παρατηρήσιμοι, 10 από αυτούς είναι που κυριαρχούν και αποτελούν το σύμβολο του καλοκαιριού. Ο εντοπισμός τους είναι εύκολος ακόμα και για έναν αρχάριο παρατηρητή, αρκεί να ξέρει προς ποια κατεύθυνση να κοιτάξει. Παρακάτω θα βρείτε μερικές προτάσεις αστερισμών για να παρατηρήσετε.

 

Θερινό Τρίγωνο: Το Θερινό Τρίγωνο δεν είναι ένας από τους 88 επίσημα ορισμένους αστερισμούς. Ωστόσο, πρόκειται για έναν ευδιάκριτο σχηματισμό, ορατό κατά τις νύχτες του καλοκαιριού. Αποτελείται από τρεις λαμπρούς αστέρες: τον Ντενέμπ στον αστερισμό του Κύκνου, τον Βέγα στην Λύρα και τον Αλτάιρ στον Αετό. Χρησιμοποιήστε την φαντασία σας και ενώστε νοητά τους τρεις αστέρες για να δείτε το θερινό τρίγωνο να σχηματίζεται στον ουρανό. Δεν απαιτούνται κιάλια ή τηλεσκόπιο!

 

Αετός: Οφείλει το όνομά του στον μυθολογικό αετό που μετέφερε τους κεραυνούς στον θεό Δία. Ο αστερισμός αυτός εντοπίζεται στον ουράνιο ισημερινό και είναι ορατός το καλοκαίρι τόσο από το βόρειο όσο και από το νότιο ημισφαίριο. Στον Αετό ανήκει ο αστέρας Αλτάιρ που σηματοδοτεί μία από τις κορυφές του Θερινού Τριγώνου.

 

 

Στέφανος Βόρειος: Ένας από τους 48 αστερισμούς που κατέγραψε ο αρχαίος Έλληνας αστρονόμος Πτολεμαίος κατά τον 2^ο αιώνα. Πρόκειται για μικρό αστερισμό που όμως είναι εύκολα αναγνωρίσιμος σε σκοτεινούς ουρανούς. Έχει το σχήμα του γράμματος “C”, του οποίου ο προσανατολισμός εξαρτάται από την τοποθεσία παρατήρησης. Στον ουρανό εντοπίζεται μεταξύ των αστερισμών του Βοώτη και του Ηρακλή.

 

Κύκνος: Ο αστερισμός του Κύκνου μοιάζει να πετάει ψηλά πάνω από τον ορίζοντα ανάμεσα στα αστέρια του Γαλαξία μας τις νύχτες του καλοκαιριού. Το χαρακτηριστικό σχήμα του Κύκνου στον ουρανό είναι ένας σταυρός, στο ένα άκρο του οποίου (στην ουρά του Κύκνου) βρίσκεται ο αστέρα Ντενέμπ, ένας μπλε-λευκός υπεργίγαντας αστέρας με φαινόμενο μέγεθος 1.25. Μαζί με τους αστέρες Αλτάιρ και Βέγα, ο Ντενέμπ αποτελεί μία από τις κορυφές του Θερινού Τριγώνου.

 

Δελφίνι: Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Ποσειδώνας, ο περίφημος θεός της θάλασσας, έστειλε ένα δελφίνι να αναζητήσει την Αμφιτρίτη, την Νηρηίδα που επιθυμούσε να παντρευτεί. Πρόκειται για έναν αστερισμό που καταλαμβάνει μικρή περιοχή του ουρανού, ο οποίος καταγράφηκε από τον Πτολεμαίο κατά τον 2^ο αιώνα. Ο εντοπισμός του Δελφινιού είναι εύκολος, καθώς οι λαμπρότεροι από τους αστέρες του μοιάζει να σχηματίζουν ένα διαμάντι στον ουρανό, το οποίο και αποτελεί το κυρίως σώμα του αστερισμού. Στην συγκεκριμένη περιοχή εντοπίζονται πολυάριθμα αντικείμενα βαθέος ουρανού, όπως τα αστρικά σμήνη NGC 6934 και NGC 7006.

 

Ηρακλής: Ο Ηρακλής είναι ένας από τους εξέχοντες αστερισμούς του καλοκαιριού και ο πέμπτος μεγαλύτερος ως προς την έκτασή του αστερισμός. Θα τον δείτε να φαίνεται «ανάποδα» στον ουρανό, ακριβώς νότια του κεφαλιού του αστερισμού του Δράκοντα. Με δεδομένο ότι σχηματίζεται από αμυδρούς αστέρες, ο εντοπισμός του είναι ευκολότερος σε τοποθεσίες με σκοτεινό ουρανό, παρά από το κέντρο μιας πόλης. Ο κορμός του Ηρακλή σχηματίζεται από τέσσερεις αστέρες 3^ου και 4^ου μεγέθους. Στο δυτικό τμήμα του, θα βρείτε το περίφημο σφαιρωτό νέφος M13.

 

Ζυγός: Ο Ζυγός είναι ο 29^ος μεγαλύτερος αστερισμός (από τους 88 επίσημα ορισμένους), καταλαμβάνοντας μέτρια έκταση στον ουρανό. Είναι ένας από τους 13 ζωδιακούς αστερισμούς και καταγράφηκε για πρώτη φορά από τον Πτολεμαίο κατά τον 2^ο αιώνα. Ο σχηματισμός αυτός συμβολίζει τον ζυγό που κρατούσε η θεά της δικαιοσύνης Δίκη ή Αστραία. Στη σύγχρονη εποχή, ο Ζυγός αποτελεί παγκόσμιο σύμβολο ισορροπίας, αρμονίας και δικαιοσύνης. Τρεις αστέρες από αυτούς που σχηματίζουν τον Ζυγό φιλοξενούν γνωστούς εξωπλανήτες.

 

Λύρα: Συμβολίζει την λύρα που δημιούργησε ο θεός Ερμής από το καύκαλο μιας χελώνας και είναι ένας από τους 48 αστερισμούς που κατέγραψε ο Έλληνας αστρονόμος Πτολεμαίος κατά τον 2^ο αιώνα. Αναζητήστε τον αστερισμό αυτό κοντά στον Κύκνο στα δυτικά και τον Ηρακλή στα ανατολικά. Ο αστέρας του, Βέγας, είναι ο 5^ος πιο λαμπρός αστέρας στον νυχτερινό ουρανό, με μέγεθος 0.03 και σηματοδοτεί την μία από τις κορυφές του Θερινού Τριγώνου. Στην Λύρα εντοπίζεται το ακτινοβόλο σημείο της βροχής διαττόντων «Λυρίδες», η οποία παρατηρείται κάθε χρόνο κατά τον Απρίλιο. Χάρη στον λαμπρό Βέγα και στο γεγονός ότι η Λύρα βρίσκεται κοντά στον αστερισμό του Κύκνου, ο εντοπισμός της είναι εύκολος.

 

Βέλος: Ένας από τους πιο αμυδρούς και μικρούς αστερισμούς του νυχτερινού ουρανού. Καταγράφηκε για πρώτη φορά από τον Έλληνα αστρονόμο Πτολεμαίο κατά τον 2^ο αιώνα. Αποτελείται από τέσσερεις αστέρες που σχηματίζουν ένα βέλος βόρεια του λαμπρού αστέρα Αλτάιρ. Στην περιοχή του Βέλους εντοπίζονται μερικά αξιοσημείωτα αντικείμενα βαθέος ουρανού, όπως για παράδειγμα το σφαιρωτό σμήνος M71 (NGC 6838).

 

Τοξότης: Έχοντας τη μορφή Κενταύρου (μισός άλογο, μισός άνθρωπος), φαίνεται στον ουράνιο θόλο σαν να σημαδεύει με το τόξο και το βέλος του. Πρόκειται για έναν από τους πιο δημοφιλείς ζωδιακούς αστερισμούς, ο οποίος βρίσκεται νότια της εκλειπτικής. Ο Τοξότης είναι εύκολα αναγνωρίσιμος χάρη στους λαμπρούς του αστέρες που σχηματίζουν μια τσαγιέρα στον ουρανό. Καθώς ο Τοξότης απλώνεται κατά μήκος του Γαλαξία μας, στην περιοχή του συναντώνται πολυάριθμα γνωστά αντικείμενα βαθέος ουρανού, συμπεριλαμβανομένων νάνων γαλαξιών, νεφελωμάτων, καθώς και σφαιρωτών και ανοικτών αστρικών σμηνών. Μάλιστα, στην κατεύθυνση του Τοξότη εντοπίζεται και το γαλαξιακό κέντρο!

 

Σκορπιός: Ένας από τους πιο σημαντικούς ζωδιακούς αστερισμούς του νυχτερινού ουρανού. Ο Σκορπιός είναι ένας από τους λίγους αστερισμούς που το σχήμα του μοιάζει πράγματι με αυτό που περιγράφει το όνομά του. Μπορούν εύκολα να διακριθούν οι δαγκάνες του, με τη μακριά ουρά του, καθώς και το κεντρί του, έτοιμο να σκοτώσει το θήραμά του στον σκοτεινό ποταμό αστέρων του Γαλαξία μας. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, Σκορπιός και Ωρίωνας θανάτωσαν ο ένας τον άλλον και μετά τον θάνατό τους τοποθετήθηκαν ως αστερισμοί σε τέτοιες θέσεις στον ουράνιο θόλο, ώστε ποτέ να μην είναι ορατοί ταυτόχρονα. Όταν ο Ωρίων ανατέλλει, ο Σκορπιός δύει και το αντίστροφο. Επειδή ο Σκορπιός εντοπίζεται προς την κατεύθυνση του γαλαξιακού κέντρου, στην περιοχή του μπορούν να παρατηρηθούν πολυάριθμα αξιοσημείωτα αντικείμενα βαθέος ουρανού, συμπεριλαμβανομένων πολλών αστρικών σμηνών. Ο ερυθρός υπεργίγαντας αστέρας Αντάρης σηματοδοτεί την καρδιά του Σκορπιού, με το κοκκινωπό του χρώμα να εντυπωσιάζει είτε παρατηρείται δια γυμνού οφθαλμού, είτε μέσω τηλεσκοπίου. Το κεντρί του Σκορπιού σηματοδοτούν οι αστέρες υ ( ή αλλιώς Shaula) και λ (ή αλλιώς Lesath) – Σκορπιού.

 

Αλώπηξ: Ο αστερισμός αυτός, γνωστός και ως Μικρή Αλεπού, καταγράφηκε για πρώτη φορά από τον Πολωνό αστρονόμο Johannes Hevelius. Βρίσκεται εντός της περιοχής του Θερινού Τριγώνου και αποτελείται από πέντε αστέρες όχι λαμπρότερους από 4^ου μεγέθους. Στον αστερισμό αυτό βρίσκεται το γνωστό Νεφέλωμα του Αλτήρα (γνωστό και ως M27), το οποίο ήταν το πρώτο πλανητικό νεφέλωμα που ανακαλύφθηκε ποτέ. Η ανακάλυψη έγινε από τον Charles Messier, το 1764. Εκεί επίσης εντοπίζεται το γνωστό Σμήνος του Brocchi (βλ. λεπτομέρειες παρακάτω).

 

Σμήνος του Brocchi: Σχηματισμός από αστέρες που μοιάζει με κρεμάστρα! Έλαβε το όνομά του προς τιμήν του Αμερικανού ερασιτέχνη αστρονόμου Dalmiro Brocchi, ο οποίος σχεδίασε λεπτομερείς αστρικούς χάρτες για σχετικό πρόγραμμα της Αμερικανικής Εταιρείας Παρατηρητών Μεταβλητών Αστέρων (AAVSO) και συμπεριέλαβε και τον συγκεκριμένο σχηματισμό με λεπτομέρεια. Το σμήνος του Brocchi βρίσκεται στον αστερισμό Αλώπηξ και για τον εντοπισμό του απαιτείται χρήση είτε κιαλιών, είτε τηλεσκοπίου χαμηλής ισχύος με ευρύ πεδίο, σε τοποθεσία με σκοτεινό ουρανό. Για να το εντοπίσετε, ακολουθήστε τη νοητή γραμμή μεταξύ των αστέρων Βέγα και Αλτάιρ. Θα το βρείτε ακριβώς πάνω και δεξιά του αστερισμού του Βέλους (εντός του Θερινού Τριγώνου).

 

Κορυφαία Ουράνια Αντικείμενα του Καλοκαιριού

 

Εφόσον παραπάνω περιηγηθήκαμε στους πιο γνωστούς αστερισμούς του καλοκαιριού, ας ρίξουμε μια ματιά στα κορυφαία ουράνια αντικείμενα που είναι ορατά την εποχή αυτή. Όλοι οι στόχοι που ακολουθούν είναι ορατοί με τα περισσότερα τηλεσκόπια διαμέτρου από 60 mm έως 8’’. Εάν διαθέτετε κιάλια, μη χάσετε την ευκαιρία να τα χρησιμοποιήσετε! Ακόμα, αν έχετε τη δυνατότητα να απομακρυνθείτε από τα φώτα της πόλης, ο σκοτεινός ουρανός θα σας ανταμείψει προσφέροντάς σας σημαντικά βελτιωμένες συνθήκες παρατήρησης. Ο θερινός νυχτερινός ουρανός κοσμείται από σφαιρωτά και ανοικτά σμήνη, νεφελώματα εκπομπής και πλανητικά νεφελώματα, καθώς και διπλούς αστέρες. Δυστυχώς, δεν μπορούν να καλυφθούν όλα αυτά τα αντικείμενα σε έναν οδηγό σαν και αυτόν, όμως παρακάτω θα βρείτε τους πιο δημοφιλείς στόχους για να αποτελέσουν για εσάς σημείο εκκίνησης.

 

Albireo: Στο κεφάλι του αστερισμού του Αετού, υπάρχει ο διπλός αστέρας Albireo. Ο ένας αστέρας-μέλος του είναι μπλε χρώματος και ο άλλος κιτρινωπός. Μπορείτε να διακρίνετε τους δύο αστέρες παρατηρώντας τους μέσω ενός μικρού τηλεσκοπίου ή μεγάλης ισχύος κιάλια. Αρχικά ο Albireo θεωρήθηκε πραγματικά και όχι φαινομενικά διπλός αστέρας. Ωστόσο, δεν υπάρχουν αποδείξεις περιφοράς του ενός αστέρα γύρω από τον άλλο. Σήμερα οι αστρονόμοι υποστηρίζουν ότι οι δύο αστέρες του Albireo αποτελούν οπτικά διπλό σύστημα.

 

Νεφέλωμα του Αλτήρα: Κοιτάξτε προς τον αστερισμό της Αλώπεκος για να εντοπίσετε το πολύχρωμο Νεφέλωμα του Αλτήρα, γνωστό και ως M27. Ένα πλανητικό νεφέλωμα όπως το M27 σχηματίζεται όταν στο τέλος της ζωής του ένας αστέρας εκτοξεύει τα ανώτερα στρώματά του στο διάστημα. Με φαινόμενο μέγεθος 7.5, μοιάζει με δυο θολά λευκά φωτεινά σημεία που, όταν παρατηρούνται από τηλεσκόπιο σε σκοτεινή τοποθεσία, θυμίζουν αλτήρα. Σε αστροφωτογραφίες μακράς έκθεσης, ο πυρήνας του νεφελώματος φαίνεται μπλε-πρασινωπός, ενώ οι εξωτερικές του περιοχές φαίνονται να έχουν κόκκινο χρώμα.

 

Νεφέλωμα του Αετού: Γνωστό και ως M16, το νεφέλωμα του Αετού αποτελεί για τους ερασιτέχνες αστρονόμους έναν από τους πιο γνωστούς στόχους για καλοκαιρινή παρατήρηση. Βρίσκεται στην κατεύθυνση του αστερισμού του Όφεως και είναι ένα από τα πιο δημοφιλή ουράνια αντικείμενα λόγω της μορφής του, που μοιάζει με αετό, αλλά και εξαιτίας του γεγονότος ότι εκεί εντοπίζονται οι «Πυλώνες της Δημιουργίας». Πρόκειται για ενεργή περιοχή όπου λαμβάνει χώρα η γέννηση νέων αστέρων από αέρια και σκόνη. Το Νεφέλωμα του Αετού είναι σχετικά νεαρό σε ηλικία και  σε αυτό εντοπίζονται σκοτεινές περιοχές που δεν εκπέμπουν. Η παρουσία τους όμως μπορεί να διαπιστωθεί, διότι αποτελούν «εμπόδιο» για το φως που προέρχεται από άλλες πηγές. Το 2017, το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble τράβηξε μια εκπληκτική φωτογραφία των «Πυλώνων της Δημιουργίας», η οποία παραμένει μια από τις πιο θεαματικά λεπτομερείς εικόνες ουράνιων αντικειμένων μέχρι σήμερα.

 

ε Λύρας: Πρόκειται για διπλό-διπλό αστέρα, στον αστερισμό της Λύρας. Όταν παρατηρείται με γυμνό μάτι φαίνεται σαν ένας αστέρας. Όμως, η χρήση κιαλιών μπορεί να αποκαλύψει δύο αστέρες. Καθένας από τους αστέρες αυτούς όταν παρατηρηθεί με τηλεσκόπιο μεγάλης ισχύος εμφανίζεται με τη σειρά του σαν διπλός αστέρας! Συνολικά δηλαδή το ε-Λύρας κρύβει τέσσερα μέλη! Ο εντοπισμός του ε-Λύρας είναι εύκολος χάρη στην εγγύτητα του προς τον πολύ λαμπρό Βέγα.

 

Σμήνος του Ηρακλή: Το σφαιρωτό σμήνος του Ηρακλή (M13) αποτελεί κόσμημα για το Βόρειο Ουράνιο Ημισφαίριο, περιλαμβάνοντας μισό εκατομμύριο αστέρες. Όταν παρατηρείται μέσω τηλεσκοπίου διαμέτρου τουλάχιστον 8’’, σε τοποθεσία με σκοτεινό ουρανό, μοιάζει να σχηματίζει μια σφαίρα από… διαμάντια! Για να εντοπίσετε το σμήνος M13, αναζητήστε έναν σχεδόν τετραγωνικό σχηματισμό, το σώμα του Ηρακλή, που δημιουργούν τέσσερεις αστέρες 3^ου και 4^ου μεγέθους. Με φαινόμενο μέγεθος 5.8, το σμήνος M13 είναι δύσκολο να εντοπιστεί με γυμνό μάτι ακόμα και σε σκοτεινό ουρανό. Παρ’ όλα αυτά βρίσκεται σε θέση που προσφέρεται για παρατήρηση από τον Μάιο μέχρι τον Ιούλιο και για τμήμα της νύχτας κατά τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο. Όταν παρατηρείτε το σφαιρωτό σμήνος M13, έχετε κατά νου ότι οι αστέρες που το συνθέτουν είναι ηλικίας 11-13 δισεκατομμυρίων ετών, σχεδόν όσο και η ηλικία του Σύμπαντος!

 

Νεφέλωμα της Λιμνοθάλασσας: Γνωστό και ως M8, έλαβε το όνομά του από μια σκοτεινή λωρίδα σκόνης που περιβάλλει το νεφέλωμα. Πρόκειται για μεγάλων διαστάσεων νέφος αερίων (με έκταση περίπου 130 ετών φωτός), που βρίσκεται κοντά στο κέντρο του Γαλαξία μας. Είναι αρκετά φωτεινό για να γίνει ορατό ακόμα και με γυμνό μάτι σε σκοτεινό ουρανό, όμως η χρήση κιαλιών ή τηλεσκοπίου θα σας προσφέρει μια εκπληκτική εικόνα του νεφελώματος. Στην περιοχή του βρίσκεται και ένα λαμπρό ανοικτό σμήνος, το NGC 6530, αποτελούμενο από νεαρούς, καυτούς αστέρες μπλε χρώματος. Το Νεφέλωμα της Λιμνοθάλασσας είναι ένα νεφέλωμα εκπομπής. Όπως και το χειμωνιάτικο αντίστοιχό του, το νεφέλωμα του Ωρίωνα, αποτελεί αστρικό μαιευτήριο, δηλαδή τόπο γέννησης νέων αστέρων.

 

Γαλαξίας (Milky Way): Χωρίς αμφιβολία, το καλοκαίρι είναι η καλύτερη εποχή για να παρατηρήσετε τον Γαλαξία μας, εντός του οποίου βρίσκεται το Ηλιακό μας Σύστημα. Η παρατήρηση μπορεί να γίνει είτε με τα ίδια σας τα μάτια, είτε με τη χρήση κιαλιών. Δυστυχώς από το κέντρο μιας πόλης δεν είναι δυνατόν να γίνει ορατός ο Γαλαξίας, λόγω της έντονης φωτορύπανσης. Ωστόσο, μην χάσετε την ευκαιρία -ιδίως τις ασέληνες νύχτες- για μια εξόρμηση στη φύση. Θα ανταμειφθείτε με μια εκπληκτική εικόνα του Γαλαξία μας να διασχίζει τον ουράνιο θόλο κατά μήκος, σαν μια γαλακτόχρωμη λωρίδα γεμάτη από αστέρες. Νωρίς το βράδυ ο Γαλαξίας μας εμφανίζεται στον βορειοανατολικό ορίζοντα, και κατά τη διάρκεια της νύχτας ολοένα ανεβαίνει ψηλότερα, μέχρι να φτάσει στο ζενίθ και στη συνέχεια να δύσει. Το γαλαξιακό κέντρο είναι η φωτεινότερη περιοχή και εντοπίζεται στην κατεύθυνση του Τοξότη και του Σκορπιού.

Το 1994 έπληξε το Λος Άντζελες της Καλιφόρνια σεισμός 6.7 ρίχτερ λίγο πριν την αυγή, πυροδοτώντας διακοπή ρεύματος σε ολόκληρη την πόλη. Οι κάτοικοι φοβισμένοι βγήκαν έξω και ανακάλυψαν την πόλη σε απόλυτη συσκότιση. Πολλοί κάτοικοι παρατήρησαν ένα παράξενο, ασημί νέφος στον ουρανό, που έμοιαζε δυσοίωνο σημάδι. Αυτό το νέφος αποδείχθηκε ότι ήταν ο Γαλαξίας μας, τον οποίο πολλοί κάτοικοι δεν είχαν ξαναδεί λόγω της εντονότατης φωτορύπανσης!

 

Νεφέλωμα Ωμέγα: Γνωστό και ως Νεφέλωμα Κύκνος (M17), το Νεφέλωμα Ωμέγα λάμπει με φαινόμενο μέγεθος 6.0. Για την παρατήρησή του συστήνεται η χρήση κιαλιών ή τηλεσκοπίου χαμηλής ισχύος. Εντοπίζεται κοντά στο Νεφέλωμα του Αετού. Και τα δύο νεφελώματα βρίσκονται κοντά στο κέντρο του Γαλαξία μας, όπου υπάρχουν πολλά ακόμα λαμπρά αστρικά σμήνη και νεφελώματα. Αναζητήστε την «τσαγιέρα» που σχηματίζει ο Τοξότης και ενώστε με μια νοητή γραμμή τον αστέρα ε-Τοξότη με τον αστέρα δ-Τοξότη. Περίπου 15° πάνω από τη νοητή αυτή γραμμή, θα βρείτε το νεφέλωμα M17. Και το M17 και το M16 θα τα βρείτε ψηλά στον ουρανό τα βράδια προς το τέλος του Αυγούστου.

 

Δακτυλιοειδές Νεφέλωμα: Γνωστό και ως M57, το Δακτυλιοειδές Νεφέλωμα είναι γνωστός καλοκαιρινός στόχος για τους ερασιτέχνες αστρονόμους, ακόμα και όταν η παρατήρηση γίνεται από το κέντρο μιας πόλης! Πρόκειται για πλανητικό νεφέλωμα που σχηματίστηκε όταν στο τέλος της ζωής του ένας αστέρας εκτόξευσε τα ανώτερα στρώματά του στο διάστημα. Εντοπίζεται στον αστερισμό της Λύρας και το φαινόμενο μέγεθός του είναι 8.8. Είναι αρκετά φωτεινό, επιτρέποντας την παρατήρησή του από τηλεσκόπιο μικρής ή μέτριας διαμέτρου. Η μορφή του μοιάζει με δαχτυλίδι καπνού ή με ένα μικρό γκρι donut στο διάστημα. Ο εντοπισμός του στον ουρανό είναι εύκολος, καθώς βρίσκεται σχεδόν στο μέσον της απόστασης μεταξύ των αστέρων γ και β Λύρας. Για να δείτε το Δακτυλιοειδές Νεφέλωμα χρησιμοποιήστε την περιφερειακή σας όραση, και θα το δείτε να εμφανίζεται. Εάν κοιτάξετε απ’ ευθείας προς αυτό δεν θα καταφέρετε να το δείτε! Τα ραβδία των οφθαλμών μας βρίσκονται μακριά από τον αμφιβληστροειδή (κέντρο του ματιού), είναι πιο ευαίσθητα στο αμυδρό φως και θα σας βοηθήσουν να παρατηρήσετε τη δακτυλιοειδή δομή του νεφελώματος με την περιφερειακή σας όραση.

 

Τρισχιδές Νεφέλωμα: Ανακαλύφθηκε το 1764 από τον Charles Messier. Tο Τρισχιδές Νεφέλωμα, γνωστό και ως M20, αποτελεί περιοχή γέννησης αστέρων. Βρίσκεται κοντά στο κέντρο του Γαλαξία μας και μόλις 2° βορειοδυτικά του Νεφελώματος της Λιμνοθάλασσας. Τα δύο ουράνια αντικείμενα συνήθως φωτογραφίζονται μαζί, στο ίδιο πεδίο. Το M20 έχει φαινόμενο μέγεθος 6.3 και όταν παρατηρείται με κιάλια φαίνεται σαν μια φωτεινή περιοχή με ασαφή όρια. Η παρατήρηση του νεφελώματος M20 είναι εύκολη από περιοχές με σκοτεινό ουρανό.

 

Σμήνος της Αγριόπαπιας: Πρόκειται για ανοικτό σμήνος αστέρων, γνωστό και ως M11. Περιλαμβάνει περίπου 3000 θερμούς, νεαρούς αστέρες και φαίνεται σαν μια χαλαρή σφαιρική δομή όταν παρατηρείται από τηλεσκόπιο. Η ονομασία του προέρχεται από μερικά από τα φωτεινότερα αστέρια του, τα οποία σχηματίζουν ένα τρίγωνο που μοιάζει με μια ομάδα από ιπτάμενες πάπιες. Αφήστε την φαντασία σας ελεύθερη! Το σμήνος M11 βρίσκεται στον αστερισμό της Ασπίδος και έχει φαινόμενο μέγεθος 6.3. Πρόκειται για έναν δημοφιλή καλοκαιρινό στόχο για παρατήρηση, καθώς οι εικόνες που προσφέρει δεν απογοητεύουν ποτέ τους παρατηρητές!

 

Χρήσιμες Συμβουλές Παρατήρησης
 

#1     Χρησιμοποιήστε μια εφαρμογή Αστρονομίας ή ένα χάρτη του ουρανού
Ένας πολύ καλός τρόπος για να εξοικειωθείτε με τον εντοπισμό των ουράνιων αντικειμένων οποιαδήποτε εποχή του έτους είναι η χρήση ενός λεπτομερούς χάρτη του ουρανού. Μπορεί να σας φαίνεται ένα παρωχημένο εργαλείο μάθησης, αλλά είναι αποδοτικό. Τα αντίστοιχα πιο σύγχρονα εκπαιδευτικά εργαλεία, είναι οι διάφορες εφαρμογές κινητών τηλεφώνων όπως η εφαρμογή SkyPortal της Celestron. Αυτή η εφαρμογή πλανηταρίου συνοδεύει κάθε αγορά τηλεσκοπίου της Celestron και είναι διαθέσιμη στο App Store και στο Google Play. To SkyPortal παρέχει στους αρχάριους χειριστές τηλεσκοπίου πληροφορίες για πλήθος ουράνιων αντικειμένων σε ηχητική και γραπτή μορφή. Επίσης, μπορείτε να το συμβουλευτείτε για την εύρεση των ουράνιων συντεταγμένων των αντικειμένων που σας ενδιαφέρουν. Προσφέρει ακόμα, έναν χάρτη του ουρανού σε πραγματικό χρόνο, δίνει πληροφορίες για την ώρα ανατολής και δύσης των αντικειμένων, καθώς και για τα φυσικά και τροχιακά τους χαρακτηριστικά.

#2     Ατμοσφαιρικές συνθήκες seeing
Οι σταθερές συνθήκες seeing είναι σημαντικές για την ποιοτική παρατήρηση αντικειμένων όπως οι πλανήτες, η Σελήνη ή οι διπλοί αστέρες. Αντίθετα, η παρατήρηση των αντικειμένων βαθέος ουρανού επηρεάζεται αμελητέα από τις κακές συνθήκες seeing. Αποφύγετε τις νύχτες με κακές συνθήκες παρατήρησης, τις νύχτες δηλαδή που η ατμόσφαιρα δεν είναι καθαρή και ως αποτέλεσμα τα ουράνια αντικείμενα φαίνονται σαν θολές κηλίδες στο προσοφθάλμιο των τηλεσκοπίων. Ξεκινήστε με ένα προσοφθάλμιο χαμηλής μεγέθυνσης και αυξήστε σταδιακά ανάλογα με την ποιότητα των ειδώλων. Κατά τη διάρκεια μιας βραδιάς με καλές συνθήκες seeing, θα εκπλαγείτε από τις λεπτομέρειες που φανερώνουν τα διάφορα παρατηρούμενα ουράνια αντικείμενα.

#3     Θερμοκρασία τηλεσκοπίου
Φροντίστε να ψύχετε το τηλεσκόπιό σας. Βεβαιωθείτε ότι στήσατε το τηλεσκόπιό σας τουλάχιστον μια ώρα πριν την παρατήρηση, ώστε να υπάρχει καλή προσαρμογή στη θερμοκρασία περιβάλλοντος. Είναι σημαντικό το τηλεσκόπιο να έχει σταθερή θερμοκρασία και μάλιστα ίση με αυτή του περιβάλλοντος χώρου ώστε να αποφευχθούν οι παραμορφώσεις των ειδώλων. Έχετε κατά νου ότι τα τηλεσκόπια που διαθέτουν μεγάλους φακούς ή κάτοπτρα θα χρειαστούν περισσότερο χρόνο για να ψυχθούν κατάλληλα και συνεπώς, να αποδώσουν ευκρινή είδωλα.

#4     Ευθυγράμμιση
Εάν διαθέτετε Νευτώνειο τηλεσκόπιο ή Schmidt-Cassegrain, βεβαιωθείτε ότι όλα τα οπτικά του τηλεσκοπίου σας είναι ευθυγραμμισμένα. Αυτό μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο όταν θέλετε να παρατηρήσετε λεπτομέρειες των ουράνιων αντικειμένων. Εάν τα οπτικά δεν είναι ευθυγραμμισμένα, ίσως να έχετε απώλειες ευκρίνειας και λεπτομερειών. Κάντε την ευθυγράμμιση συνήθεια και προσαρμόστε τη ρύθμιση αυτής όταν απαιτείται. Τα περισσότερα διοπτρικά τηλεσκόπια δεν απαιτούν ευθυγράμμιση.

#5     Ντυθείτε κατάλληλα
Φροντίστε να έχετε μαζί σας ένα ελαφρύ πανωφόρι, καθώς η θερμοκρασία τη νύχτα πέφτει. Επίσης, οι καλοκαιρινές νύχτες συνοδεύονται συνήθως από κουνούπια και άλλα έντομα, οπότε ίσως είναι καλή ιδέα να φορέσετε ρούχα που καλύπτουν το σώμα σας ή να προμηθευτείτε ένα εντομοαπωθητικό σπρέι. Διαφορετικά, είναι πιθανό η νύχτα παρατηρήσεων να σας φανεί δυσάρεστη.

 

Τελικές Σκέψεις

 

Το καλοκαίρι προσφέρει σε εσάς και την οικογένειά σας την ευκαιρία να ξεκινήσετε νέα χόμπι και να λάβετε μέρος σε διασκεδαστικές και αξέχαστες δραστηριότητες, όπως για παράδειγμα η αστροπαρατήρηση. Πολλοί ανυπομονούν να βγουν έξω ξανά, και μια ωραία αφορμή που θα ενισχύει την φυσική περιέργεια της οικογένειάς σας σχετικά με το Σύμπαν, είναι η παρατήρηση μέσω τηλεσκοπίου. Τους καλοκαιρινούς μήνες υπάρχουν πολυάριθμα ουράνια αντικείμενα για να παρατηρήσετε. Φυσικά, μην ξεχάσετε να στοχεύσετε το τηλεσκόπιό σας στη Σελήνη, η οποία είναι ορατή κάθε μήνα, καθώς και στους λαμπρούς πλανήτες του Ηλιακού Συστήματος, όταν αυτοί είναι ορατοί. Εάν έχετε τη δυνατότητα να κάνετε μια μικρή εκδρομή σε περιοχή με σκοτεινό ουρανό, κάντε το χωρίς δεύτερη σκέψη! Θα εκπλαγείτε από όσα μπορεί να αποκαλύψει ένα μικρής διαμέτρου ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο, όταν οι συνθήκες είναι κατάλληλες. Θυμηθείτε, η μισή απόλαυση έρχεται μετά το σκοτάδι.

Στο ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ θα βρείτε μια τεράστια ποικιλία από κιάλια, τηλεσκόπια, αξεσουάρ τηλεσκοπίων και όλα όσα χρειάζεται ένας αρχάριος ή προχωρημένος ερασιτέχνης αστρονόμος. Δείτε εδώ.

Ευχόμαστε καθαρούς ουρανούς και χαρούμενες παρατηρήσεις!

 

Πηγή: Celestron