Ψηλαφίζοντας τα βάθη: Γαλαξίες
Υπάρχουν δύο κατηγορίες γαλαξιών που μπορούν να δουν οι ερασιτέχνες αστρονόμοι: οι σπειροειδείς και οι ελλειπτικοί.
Οι σπειροειδείς γαλαξίες είναι όμοιοι με τον δικό μας. Σε μερικούς γαλαξίες οι σπειροειδείς βραχίονες είναι σφιχτά περιελιγμένοι, σχηματίζοντας σχεδόν ενιαίους δίσκους, ενώ σε άλλους έχουν πιο ανοιχτή και διαχωρισμένη διάταξη. Οι σπειροειδείς γαλαξίες έχουν περιορισμένη διασπορά μεγεθών, από συστήματα μερικών δεκάδων δισεκατομμυρίων αστέρων έως γίγαντες με αρκετά τρισεκατομμύρια ήλιους. Πολλοί από αυτούς έχουν περίπου το μέγεθος του δικού μας Γαλαξία, ο οποίος φαίνεται να είναι κάπου στον μέσο όρο.
Οι ελλειπτικοί γαλαξίες, ελλειψοειδή συστήματα αστέρων χωρίς ιδιαίτερα γνωρίσματα, παρουσιάζουν πολύ μεγαλύτερη διασπορά μαζών: από νάνους ελλειπτικούς, με μερικά εκατομμύρια αστέρες, έως τους κολοσσιαίους υπεργίγαντες ελλειπτικούς που περιέχουν μέχρι και 100 τρισεκατομμύρια αστέρες. Αυτοί είναι τα μεγαλύτερα αντικείμενα που μπορούν να διακρίνουν τα ερασιτεχνικά τηλεσκόπια. Μερικοί φαίνονται ακόμα και σε αποστάσεις 100 εκατομμυρίων ετών φωτός ή παραπάνω.
Όπως και στα νεφελώματα, οι λεπτομέρειες που αποκαλύπτουν οι φωτογραφίες μεγάλης έκθεσης στους γαλαξίες δε θα μπορούσαν ποτέ να γίνουν αντιληπτές με το μάτι. Ωστόσο, το σχήμα ενός σπειροειδή γαλαξία είναι συχνά εμφανές. Γενικά, αυτό που φαίνεται είναι ένας λαμπρός πυρήνας που περιβάλλεται από έναν πιο αμυδρό θύλακα φωτός, σαν αστέρας τυλιγμένος σε μια μικρή ομιχλώδη άλω. Ενίοτε οι σπείρες διακρίνονται κάπως, αλλά τις πιο πολλές φορές φαίνονται σαν μια άμορφη νέφωση γύρω από τον λαμπρό πυρήνα. Σπειροειδείς που παρατηρούνται σε πλάγια όψη φαίνονται σαν λεπτές σκλήθρες φωτός.
Οι συνοδοί γαλαξίες του Γαλαξία μας, το Μεγάλο και το Μικρό Μαγγελανικό Νέφος, είναι ψηλά στον νότιο ουρανό και, συνεπώς, αφανείς στις Ηνωμένες Πολιτείες, τον Καναδά και την Ευρώπη.
Ο κοντινότερος όμοιος με τον δικό μας Γαλαξία είναι ο γαλαξίας της Ανδρομέδας, ένα θαμπό αντικείμενο τέταρτου μεγέθους κοντά στον αστέρα ν Ανδρομέδας. Απέχει 2,4 εκατομμύρια έτη φωτός και είναι το πιο μακρινό αντικείμενο που μπορεί να διακρίνει ο γυμνός οφθαλμός. Τα κιάλια φανερώνουν το ελλειπτικό σχήμα του, τρεις ή τέσσερις μοίρες μήκος επί μία μοίρα πλάτος. Επειδή το επίπεδο του γαλαξία σχηματίζει με την ευθεία παρατήρησης γωνία 18 μοιρών μόνο, το σχήμα του φαίνεται ιδιαίτερα ελλειπτικό. Οι δύο μικροί ελλειπτικοί συνοδοί του γαλαξία, ο Μ32 και ο NGC205, φαίνονται με τα κιάλια, αλλά όχι εύκολα.
*Οι φωτογραφίες αυτού του άρθρου έχουν ληφθεί από ερασιτέχνες αστρονόμους. Στείλτε μας κι εσείς τις δικές σας αστροφωτογραφίες, συμπληρώνοντας τη φόρμα που θα βρείτε εδώ.
Απόσπασμα από το βιβλίο:
«NIGHTWATCH – Ένας Πρακτικός Οδηγός για να Δείτε το Σύμπαν»
Το πιο κοσµαγάπητο βιβλίο αστρονομίας, ανανεωμένο και συμπληρωμένο,
για να σας καλύπτει μέχρι το 2025!
εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, 4η έκδοση
Βρείτε το βιβλίο NightWatch εδώ.
