Θα διαλυθεί η κουτάλα της Μεγάλης Άρκτου;

Το Σμήνος της Μεγάλης Άρκτου

Μελέτες των κινήσεων των επτά αστέρων της Κουτάλας της Μεγάλης Άρκτου σε διάστημα αρκετών δεκαετιών έχουν φανερώσει ότι όλοι εκτός από δύο είναι μέλη ενός αστρικού σμήνους. Οι δύο που εξαιρούνται είναι ο Dubhe κι ο Alkaid, στα δύο αντιδιαμετρικά άκρα του σχηματισμού. Οι υπόλοιποι πέντε συνδέονται. Οι αστρονόμοι εκτιμούν ότι γεννήθηκαν στην ίδια περιοχή του διαστήματος πριν από 200 εκατομμύρια χρόνια περίπου.

Αυτή η ομάδα μαζί με 30 ακόμα αστέρες, διασκορπισμένους στον ουρανό, συνιστούν το κοντινότερο αστρικό σμήνος. Ο λόγος που δεν μοιάζει με σμήνος είναι ότι βρισκόμαστε στο εσωτερικό του, αν και ο Ήλιος δεν είναι μέλος του. Το σμήνος της Μεγάλης Άρκτου προσπερνάει αργά τον Ήλιο, όπως μία ομάδα δρομέων που τρέχουν με συγκεκριμένο τέμπο σταδιακά προσπερνάει κι αφήνει πίσω έναν λίγο πιο αργό δρομέα. Μετά από εκατομμύρια χρόνια το σμήνος θα είναι μια αδιόρατη συστάδα στην κατεύθυνση του αστέρα Deneb.

Οι μακρινοί μας απόγονοι θα γίνουν μάρτυρες της βαθμιαίας διάλυσης της Κουτάλας της Μεγάλης Άρκτου. Οι πέντε αστέρες του σμήνους κινούνται σε σχηματισμό προς την κατεύθυνση της λαβής της Κουτάλας, ενώ ο Dubhe κι ο Alkaid φεύγουν προς την αντίθετη κατεύθυνση. Με τις κινήσεις αυτές η λαβή της Κουτάλας θα λυγίσει στην άκρη, ενώ το δοχείο θα ανοίξει, αλλά θα χρειαστούν πολλές χιλιάδες χρόνια. Τα δισέγγονα των δισέγγονών μας θα βλέπουν ακόμα την ίδια Μεγάλη Άρκτο, όπως την ξέρουμε σήμερα.

Για τα δεδομένα των αστρικών σμηνών το σμήνος της Μεγάλης Άρκτου είναι αραιή συνάθροιση. Μπορεί κάποτε οι αστέρες να ήταν δέσμιοι της βαρύτητας σε έναν συμπαγή σχηματισμό όπως οι Πλειάδες, αλλά οι δεσμοί χαλάρωσαν με τον χρόνο. Σήμερα απλά πλέουν στο διάστημα ο ένας πλάι στον άλλον. Σε μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια θα έχουν διασκορπιστεί εντελώς, ακριβώς όπως το σμήνος από το οποίο προήλθε ο Ήλιος μας έχασε τη συνοχή του κάποτε, στο μακρινό παρελθόν.

Πηγή: NIGHTWATCH, Εκδόσεις Πλανητάριο Θεσσαλονίκης