Θεματικές ομιλίες στο Κέντρο Επισκεπτών Θησείου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών

Οι θεματικές ομιλίες για το ευρύ κοινό ξεκινούν στο Κέντρο Επισκεπτών Θησείου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών για την θερινή περίοδο.

Καθώς ο καιρός πλέον το επιτρέπει, ο κήπος του Αστεροσκοπείου στο Θησείο φιλοξενεί καταξιωμένους ερευνητές οι οποίοι παρουσιάζουν το ερευνητικό τους έργο προς το ευρύ κοινό με τρόπο κατανοητό για όλους. Για το προσεχές διάστημα έχουν σχεδιαστεί οι ακόλουθες παρουσιάσεις:

Σάββατο 31/5/2025, ώρα 21:00

“Lucy is the sky with Trojan asteroids”

Dr. Simone Marchi, ερευνητής στο Solar System Science and Exploration Division of the Southwest Research Institute in Boulder, Colorado, USA.

O διακεκριμένος αστροφυσικός Dr. Simone Marchi, θα μας μιλήσει για τις αποστολές της ESA και NASA στις οποίες συμμετέχει για την μελέτη αστεροειδών, καθώς τα κύρια ερευνητικά ενδιαφέροντα του Simone Marchi είναι ο σχηματισμός και η εξέλιξη του Ηλιακού Συστήματος, και ειδικότερα οι αστεροειδείς και οι γήινοι πλανήτες.

Οι λεγόμενοι Τρωικοί αστεροειδείς αποτελούν δύο μεγάλους πληθυσμοί αστεροειδών που εκτιμάται ότι περιλαμβάνουν περισσότερα από ένα εκατομμύριο αντικείμενα- που δεν έχουν ακόμη εξερευνηθεί από κοντά. Αυτοί οι μυστηριώδεις αστεροειδείς οδηγούν και ακολουθούν τον Δία κατά μήκος της τροχιάς του γύρω από τον Ήλιο, όπου και παραμένουν από την αρχή του ηλιακού συστήματος.

Η αποστολή Lucy της NASA θα πραγματοποιήσει την πρώτη αναγνώριση αυτών των μακρινών σωμάτων. Η αποστολή Lucy ξεκίνησε το 12ετές ταξίδι της στις 16 Οκτωβρίου 2021, αναχωρώντας από τη Γη από το ακρωτήριο Κανάβεραλ. Η διαδρομή της Lucy στον ουρανό έχει σχεδιαστεί προσεκτικά ώστε να επιτρέπει την πλοήγηση μέσα και από τους δύο πληθυσμούς των Τρωικών.

Στο δρόμο της προς τους Τρωικούς αστεροειδείς, η Lucy πέρασε από δύο μικρούς αστεροειδείς μεταξύ των τροχιών του Άρη και του Δία αποκαλύπτοντας συναρπαστικές λεπτομέρειες που θα παρουσιαστούν σε αυτή την ομιλία για το τι μπορεί να μας περιμένει όταν τελικά φτάσουμε στους Τρωικούς αστεροειδείς.

Ο S. Marchi είναι συγγραφέας (ή συν-συγγραφέας) περισσότερων από 200 δημοσιεύσεων με κριτές. Έχει κερδίσει το διεθνές βραβείο Farinella Prize Prize και το βραβείο Early Career Award της NASA Susan Mahan Niebur. Ο αστεροειδής 72543 Simonemarchi πήρε το όνομα του Simone Marchi από τη Διεθνή Αστρονομική Ένωση.

Τον ομιλητή θα προλογίσει ο εξαιρετικός συνάδελφός του Δρ. Κλεομένης Τσιγάνης, καθηγητής του Τομέα Αστροφυσικής, Αστρονομίας και Μηχανικής του Τμήματος Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

* Η ομιλία θα πραγματοποιηθεί στην αγγλική γλώσσα.

Δευτέρα, 2 Ιουνίου 2025, ώρα 21:00

“Κοσμικοί διάλογοι: όταν η τεχνητή νοημοσύνη μιλάει με τ’ αστέρια”

Δρ. Γεωργία Κούτρικα, Διευθύντρια Έρευνας στο Ερευνητικό Κέντρο “Αθηνά”

Πώς μπορεί ένας υπολογιστής να συνομιλεί με έναν αστροφυσικό και να τον βοηθά να ανακαλύψει τα μυστικά του σύμπαντος; Στην ομιλία αυτή, θα δούμε πώς η τεχνητή νοημοσύνη και τα διαλογικά συστήματα – πως τα έξυπνα chatbots – αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο οι επιστήμονες εξερευνούν το διάστημα. Μέσα από παραδείγματα και απλές εξηγήσεις, θα γνωρίσουμε πώς η τεχνολογία βοηθά στην ανάλυση τεράστιων ποσοτήτων δεδομένων, στην κατανόηση πολύπλοκων φαινομένων και στη λήψη αποφάσεων με μεγαλύτερη ακρίβεια αλλά και τις προκλήσεις που υπάρχουν. Μια συναρπαστική συνάντηση ανάμεσα στην επιστήμη των υπολογιστών και την επιστήμη του σύμπαντος.

Η Δρ. Γεωργία Κούτρικα είναι Διευθύντρια Έρευνας στο Ερευνητικό Κέντρο “Αθηνά”. Στο παρελθόν έχει εργαστεί σε μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας όπως η HP και η IBM, ενώ έχει κάνει μεταδιδακτορική έρευνα στο Πανεπιστήμιο Stanford στις ΗΠΑ. Η δουλειά της συνδυάζει την τεχνητή νοημοσύνη με τη διαχείριση δεδομένων, με στόχο να κάνει την αναζήτηση και κατανόηση των δεδομένων πιο εύκολη και δίκαιη για όλους. Οι ιδέες της έχουν χρησιμοποιηθεί σε εμπορικά προϊόντα και έχουν κατοχυρωθεί με δεκάδες πατέντες σε όλο τον κόσμο. Έχει γράψει πάνω από 140 επιστημονικά άρθρα και έχει βραβευτεί για τη συνεισφορά της. Είναι ενεργό μέλος σε διεθνείς επιστημονικές επιτροπές και έχει αναλάβει σημαντικούς ρόλους σε μεγάλα συνέδρια πληροφορικής. Παράλληλα, βοηθά στη διοργάνωση εκπαιδευτικών δράσεων για νέους επιστήμονες στην Ευρώπη.

Τετάρτη 4 Ιουνίου 2025, ώρα 21:00

“Πως να δεις τα αόρατα; Ψάχνοντας για μαύρες τρύπες με οπτική πόλωση και μηχανική μάθηση”

Δρ. Γιάννηs Λιοδάκης, ερευνητής στο Ινστιτούτο Αστροφυσικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας στην Κρήτη.

Ο Δρ. Λιοδάκης θα μας μιλήσει για τις μελανές οπές, τα μυστηριώδη αντικείμενα που έχουν τόσο ισχυρή βαρύτητα που τίποτα δεν μπορεί να τους ξεφύγει, ούτε καν το φως. Μπορούμε να τις ανιχνεύσουμε από τις επιδράσεις που έχουν στο περιβάλλον τους, όπως πίδακες ύλης που εκτοξεύονται από τους πόλους τους σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός. Η πόλωση είναι μια αόρατη ιδιότητα του φωτός για τον άνθρωπο, η οποία μας λέει πώς προσανατολίζονται τα φωτεινά κύματα. Σε αυτήν την ομιλία, θα σας παρουσιάσω πως μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το ένα αόρατο (οπτική πόλωση) για να βρούμε τεράστιες μαύρες τρύπες – το άλλο αόρατο.

Ο Γιάννης Λιοδάκης έλαβε το διδακτορικό του στην Αστροφυσική από το Πανεπιστήμιο Κρήτης το 2017. Έχει υπάρξει μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Stanford, στο Φινλανδικό Kέντρο Αστρονομίας, και πιο πρόσφατα στο Κέντρο Διαστημικών Πτήσεων Marshall της NASA.

Η έρευνα του πάνω στην μαύρες τρύπες έχει βραβευτεί από διεθνή ιδρύματα και οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένων και της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης (IAU) και της Ακαδημίας Αθηνών.

Το 2024 έλαβε χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας για την δημιουργία ερευνητικής ομάδας στο Ινστιτούτο Αστροφυσικής και Αστεροσκοπείο του Σκίνακα στην Κρήτη.

* Οι ομιλίες της κ. Κούτρικα και του κ. Λιοδάκη πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του συνεδρίου της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης (IAU) “Exploring the Universe with Artificial Intelligence” (UniversAI) που θα διεξαχθεί στην Αθήνα 2-6 Ιουνίου 2025. https://universai2025.hua.gr/. Υποστηρίζονται από Office for Astronomy Outreach της IAU στην Ελλάδα.

* Η είσοδος είναι ελεύθερη για όλες τις θεματικές ομιλίες, οι οποίες πραγματοποιούνται στον κήπο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, στο λόφο των Νυμφών, στο Θησείο. Κατά την είσοδο τηρείται σειρά προτεραιότητας, έως την κάλυψη των διαθέσιμων θέσεων.