Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 4-10 έως και 10-10

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

από 4-10 έως και 10-10 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 4 Οκτωβρίου

Το Τρισχιδές νεφέλωμα (Messier 20, NGC 6514 ή Trifid Nebula), είναι μια φωτεινή νεφελώδης περιοχή στο δυτικό μέρος του Τοξότη, περίπου 1,3 μοίρα βόρεια από το περίφημο Lagoon Nebula. Αυτό το θεαματικό αντικείμενο είναι ένας σπάνιος συνδυασμός πολύ φωτεινών νεφελωμάτων εκπομπής και αντανάκλασης.  Σε μέρη του νεφελώματος υπάρχει τόσο πολλή σκόνη που κρύβει το νεφέλωμα,  με αποτέλεσμα να σχηματίζονται τις τρείς σκοτεινές γραμμές που έκαναν τον William Herschel να δώσει το όνομα «τρισχιδές» στο νεφέλωμα. Εκτείνεται 40 έτη φωτός κατά μήκος και απέχει περίπου 5.200 έτη φωτός από τη Γη.  Φωτογραφία: Γιάννης Ροζάκης.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 2:20 πμ. της Τρίτης.

Τρίτη,  5 Οκτωβρίου

Με τον ουρανό να είναι ασέληνος, προσπαθήστε να εντοπίσετε ένα διάσημο αντικείμενο από τον βαθύ ουρανό: το Μ1, γνωστό και ως το «νεφέλωμα του καρκίνου» (Crab Nebula).

Ανατέλλοντας αργά το βράδυ, αυτός ο στόχος είναι καλύτερα να αναζητηθεί λίγες ώρες πριν από την ανατολή του ηλίου, όταν ο ουρανός είναι πιο σκοτεινός. Ο Ταύρος είναι ο αστερισμός ο οποίος φιλοξενεί αυτό το κατάλοιπο ενός άλλοτε τεράστιου αστεριού, ψηλά στα νοτιοανατολικά. Το M1 βρίσκεται μόλις 1,1 ° βορειοδυτικά από το κέρατο του Ταύρου (αριστερά στον ουρανό), σημαδεμένο από το λαμπερό αστέρι Alheka (ζ του Ταύρου). Μπορείτε να βρείτε αυτό το αντικείμενο, 8^ου μεγέθους, με κιάλια, αλλά ένα τηλεσκόπιο θα συλλέξει ακόμα περισσότερα φωτόνια, έτσι ώστε να έχετε μια καλύτερη θέαση. Πιθανότατα θα μοιάζει με μια μικρή γκρίζα μουτζούρα μέσα από ένα προσοφθάλμιο ακόμη και ενός μεσαίου μεγέθους τηλεσκοπίου. Όμως, όταν φωτογραφίζεται, θα αρχίσει να δείχνει κάποια από την περίπλοκη δομή του. Οι αστρονόμοι γνωρίζουν τώρα ότι αυτό το σύννεφο αστρικών συντριμμιών προήλθε όταν ένα τεράστιο αστέρι εξερράγη σε μια λαμπρή σουπερνόβα. Το γεγονός καταγράφηκε από τους αρχαίους αστρονόμους το 1054 μ.Χ. Ήταν ορατό ακόμα και κατά τη διάρκεια της ημέρας. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι μπορεί να είναι ένα μοναδικό είδος σουπερνόβα που ονομάζεται «σουπερνόβα πρόσληψης ηλεκτρονίων» (electron-capture supernova), μια κατηγορία αστρικών εκρήξεων που διατυπώθηκε ως θεωρία πριν από δεκαετίες αλλά επιβεβαιώθηκε μόλις στην αρχή αυτού του έτους.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 10:12 μμ.

Τετάρτη, 6 Οκτωβρίου

Τώρα που είναι Οκτώβριος, ο Ντενέμπ αντικατέστησε τον Βέγα ως το αστέρι στο ζενίθ νωρίς το βράδυ (για παρατηρητές στα μεσαία βόρεια γεωγραφικά πλάτη). Κατά συνέπεια, ο Αιγόκερως αντικατέστησε τον Τοξότη ως τον ζωδιακό αστερισμό χαμηλά στο νότο. Φέτος, φυσικά, ο Αιγόκερως φωτίζεται από τους δύο λαμπρούς πλανήτες: τον Δία και τον Κρόνο.

Νέα Σελήνη στις 2:06 μμ. Αυτό σημαίνει ότι ο νυχτερινός μας ουρανός θα είναι εντελώς σκοτεινός και χωρίς Σελήνη. Η Σελήνη φτάνει σε αυτή τη φάση όταν βρεθεί μεταξύ της Γης και του Ήλιου, οπότε μόνο το εξωτερικό της μέρος φωτίζεται, αφήνοντας ολόκληρο το πλησιέστερο πρόσωπό της στη σκιά και κρυμμένο από τη θέα μας. Αυτή ακριβώς είναι η κατάσταση που απαιτείται για να συμβεί μια έκλειψη Ηλίου, και μερικές φορές όντως συμβαίνει. Ωστόσο, επειδή η τροχιά της Σελήνης δεν ευθυγραμμίζεται ακριβώς με τη θέση του Ήλιου στον ουρανό, δεν προκαλεί κάθε Νέα Σελήνη ηλιακή έκλειψη. ( Η επόμενη θα είναι πριν από το τέλος του έτους, στις 4 Δεκεμβρίου. Θα είναι ορατή μόνο στην Ανταρκτική.)

Πέμπτη, 7 Οκτωβρίου

Η Αφροδίτη σήμερα περνάει από τον Ζυγό στον Σκορπιό. Ο Αποσπερίτης έχει μέγεθος –4,3 και βρίσκεται 2,3° δυτικά του δέλτα του (2^ου μεγέθους). Αυτό το αστέρι είναι ένα από τα τρία που αποτελούν το κεφάλι του Σκορπιού και το όνομά του σημαίνει «το μέτωπο».

Η Αφροδίτη είναι τώρα 59% φωτισμένη και φτάνει τα 20″ Δύει περίπου στις 8:30 μμ. Κοιτάζοντας πιο ανατολικά του πλανήτη θα βρείτε τον 1^ου μεγέθους Αντάρη, το άλφα αστέρι του Σκορπιού, του οποίου η κόκκινη απόχρωση αποκαλύπτει ότι πρόκειται για ένα γερασμένο κόκκινο υπεργίγαντα του οποίου το χρώμα, όπως υποδηλώνει το όνομά του, ανταγωνίζεται τον Άρη.

Ο ίδιος ο Κόκκινος Πλανήτης φτάνει σε σύνοδο με τον Ήλιο απόψε. Επειδή βρίσκεται τώρα στην αντίθετη πλευρά του αστέρα μας ως προς τη Γη, ο πλανήτης δεν είναι μόνο αόρατος σε μας στη Γη, αλλά είναι επίσης πιο δύσκολο για τα ραδιοσήματα να τον φτάσουν. Αυτό συμβαίνει επειδή οι εκπομπές από τον Ήλιο, που βρίσκονται μεταξύ των πλανητών μας, μπορεί να παρεμποδίσουν τις προσπάθειες επικοινωνίας μεταξύ των δύο. Έτσι, η NASA ανακοίνωσε ότι θα απέχει από την αποστολή προγραμματιστικών εντολών στον στόλο των διαστημικών της  αποστολών στον Άρη μέχρι τις 16 Οκτωβρίου, όταν οι συνθήκες θα είναι πιο ευνοϊκές.
Όμως, μην ανησυχείτε, ο Άρης θα βγει από τη λάμψη του Ήλιου και θα εμφανιστεί ξανά στον ουρανό νωρίς το πρωί τον Δεκέμβριο.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 11:50 μμ.

Παρασκευή, 8 Οκτωβρίου

Η Σελήνη σε περίγειο.

Βρείτε την Αφροδίτη χαμηλά στα νοτιοδυτικά στο σούρουπο, όσο νωρίς γίνεται. Δεκαπέντε μοίρες  κάτω και στα δεξιά του πλανήτη είναι η λεπτή ημισέληνος.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 7:42 μμ.

Σάββατο, 9 Οκτωβρίου

Τώρα η Σελήνη λάμπει λιγότερο από 3° μακριά από την Αφροδίτη. Το αστέρι πολύ κοντά στον πλανήτη είναι το δ του Σκορπιού.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 1:29 πμ. της Κυριακής.

Κυριακή, 10 Οκτωβρίου
Στο τέλος του βραδινού λυκόφωτος, ο αστερισμός του Κύκνου βρίσκεται πάνω ψηλά στον ουρανό. Ο λαμπρότερος του αστέρας, ο Ντενέμπ, θα περάσει κοντά στο ζενίθ. Το αστέρι αυτό είναι ένα από τα πιο μακρινά αστέρια που φαίνονται με γυμνό μάτι, τουλάχιστον 1600 έτη φωτός μακριά.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 9:20 μμ.
 

 

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο:www.spaceweather.com.

Ο Ερμής και ο Άρης δεν είναι ορατοί αφού είναι σε σύνοδο με τον Ήλιο.

Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,3) λάμπει χαμηλά στα νοτιοδυτικά στο σούρουπο, στον Ζυγό. Δύει περίπου στο τέλος του βραδινού λυκόφωτος.

Ο Κρόνος (μέγεθος + 0,5) και ο λαμπρότερος Δίας (μέγεθος -2,7) λάμπουν στα νοτιοανατολικά νωρίς το βράδυ, και οι δύο στον Αιγόκερω. Ο Κρόνος είναι μόνος του, με σταθερή κίτρινη λάμψη. Ο Κρόνος δύει πρώτος, πριν τις 2, ενώ ο Δίας περίπου στις 3 πμ.

Ο Ουρανός (μέγεθος 5,7, στον νότιο Κριό) βρίσκεται ψηλά στα ανατολικά πριν τα μεσάνυχτα.

Ο Ποσειδώνας, (μέγεθος 7,8, στα σύνορα Υδροχόου-Ιχθύων) είναι ψηλά στα νοτιοανατολικά μετά τις 10 μμ.