Πώς να επιλέξετε κιάλια

Αν επιθυμείτε να εξερευνήσετε την φύση και τον νυχτερινό ουρανό, τα κιάλια αποτελούν το κατ’ εξοχήν εργαλείο του κάθε παρατηρητή που δεν θα έπρεπε να λείπει από τον εξοπλισμό του. Κατά την έρευνα αγοράς που ίσως κάνετε για την αναζήτηση κιαλιών θα διαπιστώσετε ότι ανάλογα με τη δραστηριότητα για την οποία προορίζονται, υπάρχει μεγάλη ποικιλία ως προς τα τεχνικά χαρακτηριστικά τους. Η επιλογή των ιδανικών κιαλιών για εσάς είναι μεγάλης σημασίας για να απολαύσετε τις μελλοντικές σας παρατηρήσεις.

Αρχικά, που χρησιμοποιούνται τα κιάλια;

• Ορειβασία – πεζοπορία – υπαίθριες δραστηριότητες
• Πτηνοπαρατήρηση – Κυνήγι – Παρατήρηση άγριων ζώων
• Θαλάσσιες και αθλητικές δραστηριότητες
• Θεατρικές Παραστάσεις – Συναυλίες
• Παρατήρηση του έναστρου ουρανού

Ας δούμε μερικά από τα χαρακτηριστικά των κιαλιών.

Πρίσματα Porro vs Πρίσματα Roof

Υπάρχουν δύο κατηγορίες κιαλιών: αυτά με πρίσματα Porro και αυτά με πρίσματα Roof.

Τα κιάλια της πρώτης κατηγορίας (Porro) διαθέτουν δύο πρίσματα ορθής γωνίας σε κάθε πλευρά για την διόρθωση του προσανατολισμού των ειδώλων. Τέτοιου είδους κιάλια είναι συνήθως μεγαλύτερα σε διαστάσεις, με εξαίρεση τα πιο συμπαγή κιάλια με αντίστροφα πρίσματα Porro. Η αυξημένη απόσταση μεταξύ των φακών δίνει την αίσθηση μεγαλύτερου βάθους στην εικόνα. Τα κιάλια με πρίσματα Porro είναι πιο απλά στην κατασκευή τους, και ως εκ τούτου είναι πιο οικονομικά.

Τα κιάλια της δεύτερης κατηγορίας (Roof) χρησιμοποιούν ένα πιο περίπλοκο σετ πρισμάτων για τη διόρθωση του προσανατολισμού των ειδώλων. Οι διαστάσεις τους είναι μικρότερες σε σχέση με τα κιάλια Porro, διότι οι προσοφθάλμιοι φακοί είναι ευθυγραμμισμένοι με τους αντικειμενικούς φακούς. Ανάλογα με την μέθοδο εστίασης που χρησιμοποιείται, τα κιάλια με πρίσματα Roof έχουν συνήθως καλύτερες δυνατότητες κοντινής εστίασης.

Μεγέθυνση

Χαρακτηρίζοντας ένα ζευγάρι κιάλια ως 8×42 για παράδειγμα, ο παράγοντας 8 αντιστοιχεί στη μεγέθυνση. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα δηλαδή, τα αντικείμενα θα εμφανίζονται 8 φορές μεγαλύτερα απ’ ότι με γυμνό οφθαλμό. Θα έλεγε κανείς ότι όσο μεγαλύτερος είναι ο παράγοντας αυτός, τόσο το καλύτερο. Αυτό όμως δεν ισχύει πάντα. Εξαρτάται από την ικανότητά σας να κρατάτε σταθερά τα κιάλια, τις απαιτήσεις του οπτικού πεδίου και τις απαιτήσεις φωτεινότητας.

Σκεφτείτε το εξής: Κατά την επιλογή των κιαλιών σας πιθανότατα θα είστε ήρεμοι, αλλά τι γίνεται όταν θα είστε σε ένταση; Μετά από έναν μεγάλο περίπατο, με την καρδιά σας να χτυπά έντονα η εικόνα που προσφέρουν τα κιάλια που με τόση προσοχή επιλέξατε, ξαφνικά θα φαίνεται να είναι ασταθής λόγω του τρέμουλου των χεριών σας και θα είναι δύσκολο να την παρακολουθήσετε. Συνεπώς, η μεγέθυνση που θα επιλέξετε είναι συνάρτηση της έντασης της δραστηριότητάς σας.

Για χρήση σε υπαίθριες δραστηριότητες, συνιστώνται κιάλια με μεγεθύνσεις 6-10x. Όσο μεγαλύτερη είναι η μεγέθυνση από εκεί και πέρα, τόσο πιο βαριά είναι τα κιάλια και τόσο πιο κουραστική θα είναι η λαβή τους με αποτέλεσμα το τρέμουλο των χεριών να προκαλεί εικόνες που να είναι ασταθείς.

Ένας τρόπος για να αποφύγετε το τρέμουλο όταν χρησιμοποιείτε κιάλια υψηλής ισχύος είναι να τα τοποθετήσετε σε τρίποδα. Σχεδόν όλα τα αξιόλογα κιάλια που κυκλοφορούν στην αγορά σήμερα, διαθέτουν σπείρωμα για προσάρτηση σε τρίποδα. Εναλλακτικά, κυκλοφορούν και κιάλια με σταθεροποιητή εικόνας, σε περίπτωση που θέλετε να αποφύγετε τον τρίποδα.

Επίσης, η μεγέθυνση επηρεάζει την φωτεινότητα. Όσο χαμηλότερη η τιμή της μεγέθυνσης, τόσο πιο αποδοτική η συλλογή του φωτός και η εικόνα που παράγεται είναι πιο φωτεινή. Αντίθετα, όσο μεγαλύτερη η μεγέθυνση, τόσο περισσότερο το φως διαχέεται και συνεπώς, η παρατηρούμενη εικόνα θα είναι αμυδρή.

Αντικειμενικοί φακοί

Χαρακτηρίζοντας ένα ζευγάρι κιάλια ως 8×42 για παράδειγμα, ο παράγοντας 42 αντιστοιχεί στη διάμετρο των αντικειμενικών φακών, μετρούμενη σε χιλιοστά. Οι αντικειμενικοί φακοί σε ένα ζευγάρι κιάλια είναι τα εμπρόσθια οπτικά στοιχεία – βρίσκονται δηλαδή στο άλλο άκρο από τους προσοφθάλμιους φακούς.

Οι αντικειμενικοί φακοί καθορίζουν τη φωτοσυλλεκτική ικανότητα, τη διακριτική ικανότητα και τις διαστάσεις των κιαλιών. Όσο μεγαλύτερη η διάμετρος των αντικειμενικών φακών σε ένα ζευγάρι κιάλια, τόσο περισσότερο φως συλλέγεται και τόσο καλύτερη είναι η διακριτική ικανότητα. Έτσι, η παρατηρούμενη εικόνα είναι πιο φωτεινή και μπορείτε να διακρίνετε λεπτομέρειες. Εάν πρόκειται για παράδειγμα, να κάνετε παρατηρήσεις σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού (π.χ. κατά το σούρουπο), τότε ίσως σας ταιριάζουν καλύτερα κιάλια με μεγάλους αντικειμενικούς φακούς.

Οπτικό πεδίο (FOV)

Το οπτικό πεδίο αντιπροσωπεύει το εύρος το οποίο μπορείτε να παρατηρήσετε με τα κιάλια σας. Συνήθως, τα ευρεία οπτικά πεδία κερδίζουν την προτίμηση των παρατηρητών, καθώς διευκολύνουν τον εντοπισμό αντικειμένων. Το οπτικό πεδίο μπορεί να είναι εκπεφρασμένο είτε σε μοίρες (π.χ. 8°), είτε σε πλάτος της ορατής περιοχής σε απόσταση 1000 μέτρων (π.χ. 157m@1000m). Το οπτικό πεδίο ελαττώνεται όσο αυξάνεται η μεγέθυνση.

Βέβαια, ένα ζευγάρι κιάλια με ευρύ οπτικό πεδίο δεν είναι απαραίτητο ότι θα αποδίδει σε όλη του την έκταση ευκρινή είδωλα με χαμηλή παραμόρφωση. Συχνά μάλιστα, συμβαίνει το αντίθετο, εκτός αν ο κατασκευαστής έχει μεριμνήσει για τη διόρθωση του πεδίου.

Κοντινή εστίαση (Close Focus)

Η τιμή της κοντινής εστίασης σε ένα ζευγάρι κιάλια αντιπροσωπεύει την πλησιέστερη απόσταση στην οποία αυτά μπορούν να εστιάσουν. Αυτό θα σας φανεί χρήσιμο αν για παράδειγμα, επισκεφθεί το παράθυρό σας κάποιο πτηνό και θέλετε να το θαυμάσετε και να το παρατηρήσετε με λεπτομέρεια. Κιάλια που εστιάζουν σε πολύ κοντινή απόσταση (π.χ. 2 m) σας δίνουν την δυνατότητα να παρατηρήσετε από κοντά έντομα, ερπετά, άνθη και άλλα.

Κόρη εξόδου (Exit Pupil)

Η κόρη εξόδου ισούται με τη διάμετρο της δέσμης φωτός που συλλέγει ο αντικειμενικός φακός και που εξέρχεται από τον προσοφθάλμιο φακό. Υπολογίζεται διαιρώντας τη διάμετρο του αντικειμενικού φακού με τη μεγέθυνση των κιαλιών.

Η κόρη εξόδου είναι το ανάλογο της κόρης των ματιών μας, της οποίας η διάμετρος μεταβάλλεται ανάλογα με τις συνθήκες φωτισμού, την ηλικία και άλλους παράγοντες. Πιο συγκεκριμένα, σε συνθήκες καλού φωτισμού οι κόρες των ματιών μας συστέλλονται και έχουν διάμετρο 2-3 mm, ενώ στο σκοτάδι διαστέλλονται και φτάνουν τα 7 mm.

Αντίστοιχα, όταν παρατηρείτε με τα κιάλια σας σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού, είναι επιθυμητό να έχουν μεγάλη κόρη εξόδου, καθώς έτσι θα κατευθύνουν προς τους οφθαλμούς σας περισσότερο φως. Βέβαια, μεγάλη κόρη εξόδου συνεπάγεται και πιο ογκώδη κιάλια. Σε συνθήκες έντονου φωτισμού πάλι, το φως που συλλέγουν τα κιάλια μεγάλης κόρης εξόδου πρακτικά «χάνεται», αφού δεν μπορεί να κατευθυνθεί στην κόρη του ανθρώπινου ματιού η οποία έχει συσταλεί. Αυτό σημαίνει ότι υπό αυτές τις συνθήκες, δεν παίζει ρόλο το πόσο μεγάλη είναι η κόρη εξόδου των κιαλιών σας, αφού τα μάτια σας θα δέχονται όσο φως επιτρέπει η διάμετρος της κόρης τους.

Η μεγαλύτερη κόρη εξόδου που μπορεί να έχουν τα κιάλια που κυκλοφορούν στην αγορά είναι 7 mm, όσο δηλαδή το μέγιστο της διαμέτρου που μπορεί να λάβει η κόρη του ανθρώπινου οφθαλμού.

Eye relief

Ως eye relief ορίζεται η μέγιστη απόσταση από τους προσοφθάλμιους φακούς όπου θα είναι ορατό ολόκληρο το ωφέλιμο οπτικό πεδίο. Με άλλα λόγια, η τιμή του eye relief πρακτικά εκφράζει την απόσταση του ματιού από το προσοφθάλμιο ώστε ο παρατηρητής να βλέπει πλήρες είδωλο. Μικρές τιμές του eye relief (<6-7 mm) δυσκολεύουν την παρατήρηση, αφού θα πρέπει τα μάτια του παρατηρητή να τοποθετηθούν πολύ κοντά στα προσοφθάλμια. Άνετες τιμές του eye relief θεωρούνται αυτές μεταξύ 10 mm και 20 mm.

Σχετική φωτεινότητα (Relative Brightness)

Η σχετική φωτεινότητα υπολογίζεται από τη σχέση: RB=(D/M)², όπου D είναι η διάμετρος του αντικειμενικού φακού και M η μεγέθυνση. Όσο μεγαλύτερη είναι η σχετική φωτεινότητα, τόσο πιο φωτεινά είδωλα προσφέρουν τα κιάλια.

Για παράδειγμα, ένα ζευγάρι κιάλια 8×42 χαρακτηρίζεται από σχετική φωτεινότητα ίση με: (42/8)²=27.6

Το μέγιστο της κλίμακας σχετικής φωτεινότητας είναι 49 και αντιστοιχεί στο ανθρώπινο μάτι (D=διάμετρος κόρης=7mm, Μ=1).

Κιάλια διαμέτρου 50 mm και άνω που προσφέρουν μεγάλη σχετική φωτεινότητα είναι κατάλληλα για την παρατήρηση του έναστρου ουρανού, καθώς δίνουν την δυνατότητα παρατήρησης αμυδρότερων αντικειμένων, σε σχέση με κιάλια μικρότερης διαμέτρου.

Διακορική απόσταση (απόσταση μεταξύ των προσοφθαλμίων φακών)

Με δεδομένο ότι τα μάτια των ανθρώπων δεν είναι ισαπέχοντα, τα κιάλια που θα επιλέξετε θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα αυξομείωσης της απόστασης μεταξύ των δύο οπτικών αξόνων.

Ρύθμιση διοπτρίας

Η όραση του αριστερού σας οφθαλμού ενδέχεται να διαφέρει από αυτή του δεξιού και συνεπώς, καλό είναι τα κιάλια να διαθέτουν δυνατότητα ρύθμισης διοπτρίας.

Οπτικές επιστρώσεις

Οι οπτικές επιστρώσεις μπορούν να επηρεάσουν την ποιότητα των ειδώλων με διάφορους τρόπους. Αυτές, μπορεί να χρησιμοποιούνται για την ελάττωση των ανακλάσεων, για την αύξηση της αντίθεσης (κοντράστ), την βελτίωση της διακριτικής ικανότητας, την ισορροπία χρώματος ή ακόμα για την μείωση της απώλειας φωτός.

Ακολουθούν τα κυριότερα είδη επιστρώσεων:

• Επιστρωμένα οπτικά: Μία ή περισσότερες επιφάνειες των φακών διαθέτει λεπτή αντιανακλαστική επίστρωση.
• Πλήρως επιστρωμένα οπτικά: Όλες οι επιφάνειες των φακών και των πρισμάτων διαθέτουν μία μόνο επίστρωση. Αυτό βέβαια, συνεπάγεται χαμηλό κόστος και μη ποιοτική απόδοση ως προς τη διάδοση του φωτός.
• Πολυεπιστρωμένα οπτικά: Οι εξωτερικές επιφάνειες των φακών διαθέτουν πολλαπλές επιστρώσεις. Οι εσωτερικές επιφάνειες των φακών και των πρισμάτων διαθέτουν μια μόνο επίστρωση.
• Πλήρως πολυεπιστρωμένα οπτικά: Όλες οι επιφάνειες των φακών και των πρισμάτων διαθέτουν πολλαπλές επιστρώσεις, εξασφαλίζοντας έτσι βέλτιστη διάδοση του φωτός.

Βάρος

Είναι σημαντικό να βρείτε τα κιάλια που ταιριάζουν στο είδος των δραστηριοτήτων σας και τη φυσιολογία σας (π.χ. ασταθή χέρια στο κράτημα βαρέων κιαλιών). Για παράδειγμα, τα βαριά κιάλια πιθανότατα δεν θα είναι βολικά για μια μέρα στο γήπεδο. Αντίθετα, τα ελαφριά κιάλια είναι συνήθως πιο πρακτικά. Όμως, όταν πρόκειται για ελαφριά κιάλια που προσφέρουν ταυτόχρονα μεγάλη μεγέθυνση, η χρήση τους καθίσταται δύσκολη, λόγω της μικρής τους αδράνειας και των συνεπαγόμενων ασταθών εικόνων που μοιάζουν να τρέμουν.

Στεγανότητα

Πολλά κιάλια που κυκλοφορούν στην αγορά σήμερα είναι αδιάβροχα, κάτι που είναι σημαντικό για την προστασία από την υγρασία, κατά τις δραστηριότητες ή τον περίπατό σας στην ύπαιθρο.

Προσάρτηση σε τρίποδα

Πολλά κιάλια διαθέτουν σπείρωμα για την προσάρτησή τους σε τρίποδα και συνήθως απαιτούν αντάπτορα τύπου L.

Ενδεικτικές Προτάσεις Κιαλιών

Παιδικά κιάλια

LabZZ B2: Τα κιάλια Levenhuk LabZZ B2 θα κάνουν κάθε παιδί να νιώσει εξερευνητής. Έχουν σχεδιαστεί ειδικά για νεαρούς παρατηρητές. Το σχήμα και το μέγεθος του σώματος των κιαλιών είναι τέλεια για μικρά παιδικά χέρια, αλλά η οπτική απόδοση είναι εφάμιλλη με την απόδοση μερικών μοντέλων για ενήλικες.

LabZZ B6: Τα κιάλια Levenhuk LabZZ B6 είναι κλασικά κιάλια για ημερήσιες παρατηρήσεις. Είναι σχεδιασμένα ειδικά για παιδιά. Είναι πιο μικρά και πιο ελαφριά από τα κιάλια για ενήλικες και έχουν ιδανικό κράτημα για τα παιδικά χέρια.

Κιάλια μικρών διαστάσεων

UpClose G2 7×35: Μπορούν να χρησιμοποιηθούν από όλη την οικογένεια για παρατήρηση πτηνών/φύσης, αθλητικές δραστηριότητες, ταξίδια, ιστιοπλοΐα κ.α.

Nelson 8×30: Αδιάβροχα κιάλια με πρίσματα Porro, με ενσωματωμένη πυξίδα LED και αναλογικό αποστασιόμετρο που σας επιτρέπει να υπολογίσετε το ύψους και την απόσταση του παρατηρούμενου αντικειμένου. Υπάρχει δυνατότητα προσάρτησης σε τρίποδα.

YF II 8×30 GREEN: Η σειρά YF II αποτελεί πρότυπο ισορροπημένου συνδυασμού του ρετρό σχεδιασμού με την σύγχρονη τεχνολογία, με ένα από τα πιο εντυπωσιακά γνωρίσματά της να είναι ο καλαίσθητος σχεδιασμός της.

Κιάλια κλασσικών διαστάσεων

Nelson 7×50: Αδιάβροχα κιάλια με πρίσματα Porro, με ενσωματωμένη πυξίδα LED και αναλογικό αποστασιόμετρο που σας επιτρέπει να υπολογίσετε το ύψους και την απόσταση του παρατηρούμενου αντικειμένου. Υπάρχει δυνατότητα προσάρτησης σε τρίποδα.

UpClose 10×50: Κλασικός και λειτουργικός σχεδιασμός σε ένα ζευγάρι κιάλια με καλή απόδοση και πολύ προσιτή τιμή. Το αλουμινένιο σώμα τους καλύπτεται από ελαστική εξωτερική επένδυση, που τα καθιστά ανθεκτικά σε σκληρή μεταχείριση. Έτσι, μπορεί να χρησιμοποιηθεί από όλη την οικογένεια στις εξορμήσεις στη φύση ή σε αθλητικές εκδηλώσεις.

OCEANA 7×50 WP-IF/RC: Το “Oceana” της Celestron είναι ένα αδιάβροχο μοντέλο για ναυτική χρήση. Το επιπλέον χαρακτηριστικό του σε σχέση με τα συνήθη κιάλια είναι ότι διαθέτει φωτιζόμενη πυξίδα και αναλογικό αποστασιόμετρο. Έτσι, μπορούμε να υπολογίσουμε την απόσταση ενός αντικειμένου, εφόσον ξέρουμε το πλάτος του ή το αντίστροφο.

Κιάλια μεγάλων διαστάσεων

SkyMaster 15×70: Εκπληκτικές επιδόσεις για αστρονομικές και επίγειες παρατηρήσεις! Ελαφριά και με άριστα οπτικά και eye relief, είναι απόλαυση να τα χρησιμοποιεί κανείς!

SkyMaster 20×80 PRO: Τα κιάλια SkyMaster Pro είναι ιδανική επιλογή για ερασιτέχνες αστρονόμους και για παρατηρητές μακρινών στόχων. Σε σχέση με μεγάλα κιάλια χαμηλότερης τιμής, τα SkyMaster Pro διαθέτουν ανώτερα οπτικά, επιστρώσεις, εσωτερικά μέρη και υλικά κελύφους.

BT-100 SF: Τη νύχτα θαυμάστε την ομορφιά του έναστρου ουρανού και τη  μέρα παρατηρήστε μακρινά αντικείμενα ή τη φύση. Με τα κιάλια αυτά, κατά τη διάρκεια μιας ξάστερης νύχτας μπορείτε να παρατηρήσετε σφαιρωτά αστρικά σμήνη, λαμπρά νεφελώματα, τους κρατήρες της Σελήνης, ακόμα και πλανήτες! Φυσικά, μπορείτε να κάνετε και επίγεια παρατήρηση τοπίων, καθώς και λεπτομερή παρατήρηση μακρινών αντικειμένων όπως πλοίων και αεροπλάνων.

Επισκεφθείτε το ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης και επιλέξτε ανάμεσα σε μια τεράστια ποικιλία κιαλιών αυτά που σας ταιριάζουν, κάνοντας κλικ εδώ.