Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 5-5- έως 11-5, 2025

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

από 5-5 έως και 11-5 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 5 Μαΐου

Η Σελήνη, σε φάση gibbous, λάμπει κοντά στον Βασιλίσκο(Regulus), μεγέθους 1,4. Το αστέρι είναι 3°δεξιά της Σελήνης νωρίς το βράδυ.

Τρίτη,  6 Μαΐου

Η βροχή διαττόντων ήτα Υδροχοΐδες, που γεννήθηκε από τα συντρίμμια που άφησε ο διάσημος κομήτης του Halley, κορυφώνεται κατά τη διάρκεια της νύχτας απόψε, με το ακτινοβόλο σημείο της να ανεβαίνει ψηλότερα τις πρώτες πρωινές ώρες. Οι παρατηρητές αργά τη νύχτα μπορεί να δουν έναν αυξανόμενο αριθμό μετεώρων καθώς πλησιάζουν τα μεσάνυχτα και αλλάζει η ημερομηνία.

Το ακτινοβόλο σημείο της βροχής βρίσκεται στον Υδροχόο, ακριβώς κάτω αριστερά από το αστέρι 3^ου μεγέθους Sadalmelik καθώς ο αστερισμός ανατέλλει λίγες ώρες μετά τα μεσάνυχτα. Η καλύτερη στιγμή για να παρακολουθήσετε μια βροχή διαττόντων είναι νωρίς το πρωί, αφού το ημισφαίριο στο οποίο βρίσκόμαστε περιστρέφεται στο ρεύμα των συντριμμιών, καθώς η Γη γυρίζει γύρω από τον Ήλιο.  Μέχρι τις 4:30 π.μ., το ακτινοβόλο θα έχει φτάσει περίπου 20° ψηλά στα ανατολικά, με περίπου 10 μετέωρα ανά ώρα πιθανώς ορατά. Οι Υδροχοΐδες είναι γνωστοί για τα παρατεταμένα ίχνη που αφήνουν καθώς διασχίζουν την ατμόσφαιρα, προσφέροντας ένα εκπληκτικό θέαμα πριν από την αυγή για όσους επιθυμούν να σηκωθούν νωρίς.

Τετάρτη, 7 Μαΐου

Ένας μεγάλος σχηματισμός αστεριών που ίσως δεν γνωρίζετε είναι το «Μεγάλο Διαμάντι», ύψους περίπου 50°, που εκτείνεται σε πέντε αστερισμούς. Τώρα στέκεται όρθια στα νοτιοανατολικά μετά το σούρουπο. Ξεκινήστε με τον Στάχυ, το κάτω μέρος του. Πάνω αριστερά από το Στάχυ είναι φωτεινός ο Αρκτούρος. Σχεδόν το ίδιο πάνω δεξιά από τον Αρκτούρο είναι το πιο αμυδρό Cor Caroli, 3^ου μεγέθους. Στην ίδια απόσταση χαμηλότερα δεξιά από εκεί βρίσκεται η Denebola, η ουρά, 2^ου μεγέθους, του Λέοντα. Και μετά πίσω στον Στάχυ. Ο Robert H. Baker μπορεί να ήταν ο πρώτος που ονόμασε το «Μεγάλο Διαμάντι», στο βιβλίο του 1954 “When the Stars Come Out”. Τα τρία τελευταία από αυτά τα αστέρια, τα φωτεινότερα, σχηματίζουν ένα σχεδόν τέλειο ισόπλευρο τρίγωνο. Μπορούμε να το ονομάσουμε αυτό το «Ανοιξιάτικο Τρίγωνο» παράλληλα με εκείνα του καλοκαιριού και του χειμώνα. Απόψε, η Σελήνη βρίσκεται λίγο έξω και στα δεξιά του σχηματισμού.

Πέμπτη, 8 Μαΐου

Ένα αντικείμενο που σήμερα το πρωί βρίσκεται ψηλά στον νότιο ουρανό γύρω στις 4 π.μ. είναι το εκπληκτικό Νεφέλωμα του Κύκνου (M17), γνωστό και ως Νεφέλωμα Ωμέγα. Βρίσκεται μέσα στον βόρειο Τοξότη, πολύ πάνω από το στόμιο του αστερισμού της «Τσαγιέρας». Αν έχετε σκοτεινό ουρανό ίσως μπορέσετε να εντοπίσετε αυτό το υπέροχο νεφέλωμα με κιάλια. Λάμπει με μέγεθος 6. Βρίσκεται κοντά στα σύνορα που μοιράζεται ο Τοξότης με την Ασπίδα και την Κεφαλή του Όφεως. Ψάξτε το M17 2,6° νοτιοδυτικά του μεγέθους 4,5 γ της Ασπίδας.

Η παραπάνω φωτογραφία, από το τηλεσκόπιο Hubble, δείχνει μια μικρή περιοχή μέσα στο νεφέλωμα  M17. Αυτή η εστία σχηματισμού αστεριών χρωματίζεται σύμφωνα με τα χημικά στοιχεία που υπάρχουν. Το κόκκινο αντιπροσωπεύει το θείο, το πράσινο δείχνει το υδρογόνο και το μπλε αντιπροσωπεύει το οξυγόνο.
ESA, NASA and J. Hester (Arizona State University)

Παρασκευή, 9 Μαΐου

Τρία αστέρια μηδενικού μεγέθους λάμπουν νωρίς το βράδυ τον Μάιο: ο Αρκτούρος ψηλά στα νοτιοανατολικά, ο Βέγας πολύ χαμηλότερα στα βορειοανατολικά και η Αίγα στα βορειοδυτικά. Φαίνονται τόσο φωτεινά επειδή το καθένα είναι τουλάχιστον 60 φορές πιο φωτεινό από τον Ήλιο και επειδή είναι όλα σχετικά κοντά: 37, 25 και 42 έτη φωτός από εμάς, αντίστοιχα.

Ο Στάχυς, λιγότερο φωτεινός από τον Αρκτούρο, 1^ου μεγέθους, λάμπει μερικές μοίρες χαμηλότερα και αριστερά της Σελήνης απόψε, όπως φαίνεται παρακάτω.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 9:06 μμ.

Σάββατο, 10 Μαΐου

Το φωτεινό αστέρι χαμηλά στην δύση μόλις βραδιάσει είναι ο Προκύων του Μικρού Κυνός. Το αστέρι αυτό είναι γνωστό στους περισσότερους ερασιτέχνες αστρονόμους αλλά είναι δύσκολο να αναγνωριστεί αφού οι γνωστοί αστερισμοί του Ωρίωνα και του Μεγάλου Κυνός (με τον λαμπρό Σείριο) δεν φαίνονται πια στον ουρανό αυτήν την ώρα. Παρομοίως, η Αίγα, το λαμπρό αστέρι χαμηλά στον βορειοδυτικό ουρανό, είναι ένα άλλο μέλος από την όμορφη  συλλογή με τέτοια λαμπρά και χαρακτηριστικά αντικείμενα από τον χειμερινό ουρανό.

Κυριακή, 11 Μαΐου

Ποιο είναι το παλαιότερο πράγμα που έχετε δει ποτέ? Για όλους στον κόσμο είναι τουλάχιστον ο Ήλιος και άλλα αντικείμενα του ηλιακού συστήματος, ηλικίας 4,6 δισεκατομμυρίων ετών. (Τα πάντα πάνω ή λίγο κάτω από την επιφάνεια της Γης είναι πολύ νεότερα.) Ακολουθεί ο Αρκτούρος, τον οποίο οι περισσότεροι άνθρωποι σίγουρα έχουν δει, είτε το γνωρίζουν είτε όχι, αφού είναι ένα από τα φωτεινότερα αστέρια στον ουρανό. Είναι ένας πορτοκαλί γίγαντας του Πληθυσμού ΙΙ, ηλικίας περίπου 7 δισεκατομμυρίων ετών, που διέρχεται από την περιοχή μας στον Γαλαξία μας. Οι ερασιτέχνες αστρονόμοι έχουν τα σφαιρωτά σμήνη.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 10:45 μμ.

Το IC 1318 είναι ένα νεφέλωμα εκπομπής στον αστερισμό του Κύκνου, επίσης γνωστό μερικές φορές ως Νεφέλωμα της «Πεταλούδας», περίπου 4.000 έτη φωτός μακριά. Η λάμψη του προέρχεται από την απελευθέρωση ρευμάτων φορτισμένων σωματιδίων από κοντινά αστέρια , γνωστά ως αστρικοί άνεμοι, τα οποία ιονίζουν τα αέρια, προκαλώντας τους να εκπέμπουν φως.
Φωτογράφος: Σάκης Γκόγκος 

 ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής χάνεται μέσα στο φως της ανατολής του Ήλιου.

Η Αφροδίτη και ο Κρόνος ανεβαίνουν λίγο ψηλότερα στα ανατολικά. Ανατέλλουν στο πρώτο σημάδι του λυκαυγούς. Όμως, η Αφροδίτη, με μέγεθος -4,7, λάμπει 250  φορές περισσότερο από τον Κρόνο, που έχει μέγεθος +1,3! Στις 10 Μαΐου, ο Κρόνος θα βρεθεί 8° δεξιά της Αφροδίτης.

Ο Άρης (μέγεθος +1,0, στον Καρκίνο) λάμπει ψηλά στα νοτιοδυτικά νωρίς το βράδυ. Με τηλεσκόπιο, η διάμετρος του δίσκου του είναι 6’’.

Ο Δίας (μέγεθος -2,0, στον Ταύρο), βρίσκεται στα νοτιοδυτικά κατά τη διάρκεια της νύχτας. Δύει λίγο μετά τις 11 μμ. Έχει φαινόμενη διάμετρο 33 δευτερόλεπτα του τόξου.

Ο Ουρανός βυθίζεται χαμηλά στον ορίζοντα στο τέλος του βραδινού λυκόφωτος.

Ο Ποσειδώνας έχει χαθεί μέσα στο φως του λυκαυγούς, μέσα στο υπόβαθρο της Αφροδίτης και του Κρόνου.