Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 19-6 έως και 25-6
Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
από 19-6 έως και 25-6 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Δευτέρα, 19 Ιουνίου
Αυτή είναι η εποχή του χρόνου που, νωρίς το βράδυ, η αμυδρή Μικρή Άρκτος κρέμεται πάνω από τον Πολικό Αστέρα, την άκρη της λαβής της, όπως ένα μπαλόνι από ήλιο που δραπέτευσε από ένα πάρτι στην αυλή ενός σπιτιού. Μέσα από τη φωτορύπανσης ωστόσο, το μόνο που μπορείτε να δείτε από τη Μικρή Άρκτο είναι ο Πολικός Αστέρας στο κάτω μέρος της και το αστέρι Kochab, το χείλος του μπολ της Μικρής Άρκτου, στην κορυφή. Τα υπόλοιπα αστέρια του είναι αρκετά αμυδρά, 3ο με 5ο μέγεθος.
Ας στρέψουμε την προσοχή μας στον άλλο γιγάντιο πλανήτη του πρωινού ουρανού: ο μεγέθους -2,1 Δίας, ο οποίος ανατέλλει περίπου στις 3 πμ.
Πίσω από αυτόν προς τα ανατολικά ακολουθούν οι Πλειάδες (M45), ένα νεαρό ανοικτό σμήνος αστεριών στον Ταύρο. Δείτε πόσα σημεία φωτός μπορείτε να διακρίνετε μέσα στο σμήνος με γυμνό μάτι – πολλοί άνθρωποι μπορούν να δουν έξι ή επτά, αλλά μερικοί μπορούν να δουν έως και 9 ακόμη και σε μέτριες συνθήκες.
Τρίτη, 20 Ιουνίου
Ο αστεροειδής 3 Juno βρίσκεται σε σύνοδο με τον Ήλιο, καθιστώντας τον αόρατο ως προς εμάς. Αλλά υπάρχει ένας ακόμη μεγαλύτερος, πιο διάσημος κάτοικος της κύριας ζώνης ορατός απόψε: ο πλανήτης νάνος 1 Δήμητρα.
Το μεγαλύτερο σώμα στην κύρια ζώνη, η Δήμητρα ταξιδεύει αυτή τη στιγμή μέσω της Παρθένου και εξακολουθεί να βρίσκεται ψηλά πάνω από τον δυτικό ορίζοντα δύο ώρες μετά το ηλιοβασίλεμα. Θα την βρείτε περίπου 2,1° ανατολικά-βορειοανατολικά του 4ου μεγέθους όμικρον της Παρθένου, ή, αν θέλετε ένα φωτεινότερο σημείο εκκίνησης, η Δήμητρα βρίσκεται περίπου 8,2 ° ανατολικά-νοτιοανατολικά της Denebola 2ου μεγέθους στην άκρη της ουράς του Λέοντα.
Η ίδια η Δήμητρα έχει μέγεθος 8,4, πράγμα που σημαίνει ότι μπορείτε να την εντοπίσετε με κιάλια ή τηλεσκόπιο. Βρίσκεται μέσα σε ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον μέρος του ουρανού γεμάτο γαλαξίες. Περίπου 5,2° βορειοανατολικά της Δήμητρας βρίσκεται ο M87, ένας γιγάντιος ελλειπτικός γαλαξίας του οποίου η κεντρική μαύρη τρύπα ήταν η πρώτη που απεικονίστηκε ποτέ. Το ίδιο το M87 είναι μεγέθους 8,6. Βρίσκεται στην καρδιά του τεράστιου σμήνους γαλαξιών της Παρθένου και περιβάλλεται από αρκετούς μικρότερους, πιο αμυδρούς γαλαξίες.
Τετάρτη, 21 Ιουνίου
Στα δυτικά, όταν αρχίζει να βραδιάζει θα δείτε την ημισέληνο κοντά στην Αφροδίτη, τον Άρη και τον Βασιλίσκο. Παρόμοια εικόνα επαναλαμβάνεται αύριο το βράδυ, με την Σελήνη να έχει πλησιάσει περισσότερο τον κόκκινο πλανήτη στον Λέοντα.
Καλώς ήρθες καλοκαίρι! Θερινό ηλιοστάσιο σήμερα στις 5:59 μμ. Αυτό συμβαίνει όταν ο Ήλιος είναι βορειότερα για το έτος στον ουρανό της Γης και αρχίζει την εξάμηνη επιστροφή του προς τα νότια. Το καλοκαίρι αρχίζει επίσημα στο βόρειο ημισφαίριο, ο χειμώνας στο νότιο ημισφαίριο. Για εμάς τους βόρειους, αυτή είναι η μεγαλύτερη μέρα του έτους και η μικρότερη νύχτα.
Πέμπτη, 22 Ιουνίου
Ο δορυφόρος μας φτάνει σε απόγειο, το πιο απομακρυσμένο σημείο από τη Γη στην τροχιά του, στις 9:30 μμ. Θα βρίσκεται 405.386 χιλιόμετρα μακριά εκείνη τη στιγμή.
Αυτή η εβδομάδα προσφέρει μια καλή ευκαιρία για παρατηρητές με κιάλια να εντοπίσουν το φωτεινότερο σφαιρωτό σμήνος του βόρειου ουρανού. Το M5, του οποίου τα 100.000 αστέρια λάμπουν με μέγεθος περίπου 5,7, βρίσκεται στη νοτιοδυτική γωνία του αστερισμού του Όφεως. Μπορείτε να το εντοπίσετε μόλις 0,4 ° βόρειο-βορειοδυτικά του αστέρα 5ου μεγέθους 5 του Όφεως. Τα κιάλια δείχνουν το σμήνος σαν μια θολή μπάλα φωτός με έναν φωτεινό πυρήνα.
Παρασκευή, 23 Ιουνίου
Αυτή είναι η εποχή του χρόνου που τα δύο φωτεινότερα αστέρια του καλοκαιριού, ο Αρκτούρος και ο Βέγας, είναι περίπου στο ίδιο ύψος λίγο μετά το σκοτάδι: ο Αρκτούρος προς τα νοτιοδυτικά, ο Βέγας προς τα ανατολικά.
Ο Αρκτούρος και ο Βέγας απέχουν 37 και 25 έτη φωτός, αντίστοιχα. Αντιπροσωπεύουν τους δύο πιο συνηθισμένους τύπους αστέρα με γυμνό μάτι: ο Αρκτούρος είναι ένας κίτρινος-πορτοκαλί γίγαντας Κ και ο Βέγας είναι ένας λευκός αστέρας κύριας ακολουθίας Α. Είναι 150 και 50 φορές φωτεινότεροι από τον Ήλιο, αντίστοιχα – κάτι που, σε συνδυασμό με την εγγύτητά τους, είναι ο λόγος που κυριαρχούν στον ουρανό.
Λίγες ώρες πριν από την ανατολή του ηλίου σήμερα το πρωί, ο Κριός ανατέλλει στα ανατολικά. Ο φωτεινός Δίας καταλαμβάνει τη νοτιοδυτική γωνία του αστερισμού, αλλά υπάρχουν περισσότερα αντικείμενα με χωρίς φεγγάρι στον ουρανό και τον ουρανό ακόμα σκοτεινό πριν ξεκινήσει το λυκόφως.
Τα τρία φωτεινότερα αστέρια στον Κριό είναι ο Hamal, ο Sheratan και ο Mesarthim, α, β και γ του Κριού, αντίστοιχα. Σχηματίζουν μια ελαφρώς λοξή γραμμή που εκτείνεται περίπου από βορρά προς νότο στη βορειοδυτική γωνία της επικράτειας του Κριού. Σήμερα το πρωί, επικεντρωθείτε στο νοτιότερο αστέρι, μεγέθους 4,5 γάμμα. Περίπου 1° ανατολικά-νοτιοανατολικά αυτού του άστρου είναι ο NGC 772, επίσης γνωστός ως γαλαξίας Fiddlehead.
Με 10ο μέγεθος, θα χρειαστείτε ένα μεσαίο ή μεγάλο τηλεσκόπιο για καλύτερη θέαση. Ο Fiddlehead είναι σπειροειδής που εκτείνεται 7,3′ επί 4,6′. Είναι σαφώς παραμορφωμένος, με έναν μακρύτερο, φωτεινότερο βραχίονα να εκτείνεται στο διάστημα. Η αιτία αυτής της παραμόρφωσης είναι ο 13ου μεγέθους NGC 770, ο οποίος βρίσκεται λίγο πάνω από 3′ νοτιοδυτικά του πυρήνα του NGC 772. Η βαρυτική αλληλεπίδραση μεταξύ του ελλειπτικού NGC 770 και του σπειροειδούς Fiddlehead τραβούν τους βραχίονες του τελευταίου εκτός σχήματος.
Σάββατο, 24 Ιουνίου
Με τον Σκορπιό να έρχεται σε καλή θέση τώρα το βράδυ, κοιτάξτε και τον δέλτα του Σκορπιού. Αυτό είναι το μεσαίο αστέρι στη σειρά των τριών αστεριών που σηματοδοτούν το κεφάλι του Σκορπιού. Τον Ιούλιο του 2000, απροσδόκητα διπλασιάστηκε σε φωτεινότητα. Έχει παραμείνει φωτεινότερο από το κανονικό από τότε, με διακυμάνσεις, με μέγεθος περίπου 2. Συγκρίνετε το με το βήτα του Σκορπιού πάνω από αυτό, μεγέθους 2,6 και του Αντάρη, 1,1.
Κυριακή, 25 Ιουνίου
Τελευταίο τέταρτο της Σελήνης στις 10:51 πμ. της Δευτέρας.
Τώρα η Denebola είναι περίπου μιάμιση γροθιά πάνω δεξιά από τη Σελήνη. Ο φωτεινότερος Στάχυς είναι περίπου δύο γροθιές στα αριστερά της Σελήνης.
Η φωτογραφία αυτή, σαν αναμνηστική «καρτ ποστάλ», του «Marker Band Valley» την έβγαλε το ροβερ Curiosity στον Άρη. Το ρόβερ της NASA χρησιμοποίησε τις ασπρόμαυρες κάμερες πλοήγησης για να τραβήξει πανοράματα δύο ώρες της ημέρας στις 8 Απριλίου 2023. Ο φωτισμός από δύο ώρες της ημέρας συνδυάστηκε για μια εκπληκτική θέα του εδάφους που αφήνει πίσω του το ρόβερ.
Συντελεστές: NASA/JPL-Caltech.
(Η καρτ ποστάλ είναι μια καλλιτεχνική ερμηνεία του τοπίου, με χρώμα που προστίθεται πάνω από δύο ασπρόμαυρα πανοράματα που καταγράφηκαν από τις κάμερες πλοήγησης του Curiosity. Οι εικόνες τραβήχτηκαν στις 8 Απριλίου στις 9:20 π.μ. και 3:40 μ.μ. τοπική ώρα Άρη, παρέχοντας δραματικά διαφορετικό φωτισμό που, όταν συνδυάζεται, κάνει τις λεπτομέρειες στη σκηνή να ξεχωρίζουν. Το μπλε προστέθηκε σε μέρη της καρτ ποστάλ που τραβήχτηκαν το πρωί και το κίτρινο σε μέρη που τραβήχτηκαν το απόγευμα, όπως και με μια παρόμοια καρτ ποστάλ που τραβήχτηκε από το Curiosity τον Νοέμβριο του 2021).
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.
Ο Ερμής χαμηλώνει μέσα στη λάμψη της ανατολής του Ήλιου. Με ένα ζευγάρι κιάλια προσπαθήστε να τον εντοπίσετε 30 λεπτά πριν την ανατολή, πολύ μακριά και στα αριστερά του λαμπρότερου Δία. Αν και βρίσκεται πολύ χαμηλά, είναι τουλάχιστον λαμπρός (-0,8).
Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,6, στον Καρκίνο) είναι το λαμπρό «Βραδινό Αστέρι» στα δυτικά κατά τη διάρκεια του βραδινού λυκόφωτος και αργά το βράδυ. Δεν είναι τόσο ψηλά όσο ήταν δύο εβδομάδες. Δύει περίπου ½ ώρα αφού σκοτεινιάσει ο ουρανός.
Με τηλεσκόπιο, η Αφροδίτη δείχνει έναν δίσκο περίπου 29” από τον ένα πόλο στον άλλο. Θα φέγγει χαμηλότερα έως και τα μέσα Ιουλίου. Θα χαθεί από τον ουρανό στο τέλος Ιουλίου.
Ο Άρης είναι σε απόσταση 4 ½ ° από την Αφροδίτη. Η απόσταση αυτή μικραίνει διαρκώς. Οι δύο πλανήτες θα φτάσουν στις 3,6° την 30η Ιουνίου, την κοντινότερη απόστασή τους. Ο Άρης έχει μέγεθος +1,7 και φαινόμενη διάμετρο μόνο 4.3”. Βρίσκεται ψηλά στο νότο πριν τα μεσάνυχτα.
Ο Δίας (μέγεθος -2,2, στον Κριό) φαίνεται χαμηλά πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς ανατολικά.
Ο Κρόνος, με μέγεθος +0,9 στον αμυδρό Υδροχόο, ανατέλλει περίπου τα μεσάνυχτα. Φαίνεται αρκετά ψηλά στα νοτιοανατολικά πριν την αρχή του λυκαυγούς.
Ο Κρόνος στις 29 Απριλίου. Φωτογραφία: Christopher Go από τις Φιλιππίνες.
Ο Ουρανός έχει μέγεθος 5,8 και βρίσκεται χαμηλά στην αρχή του λυκαυγούς.
Ο Ποσειδώνας, με μέγεθος 7,9, στα σύνορα Ιχθύ-Υδροχόου φαίνεται στα νοτιοανατολικά πριν την αρχή του λυκαυγούς. ον ουρανό αφού είναι πολύ χαμηλά στο πρωινό λυκόφως. Είναι 20° ανατολικά κατά μήκος της εκλειπτικής από τον Κρόνο.
