Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 26-9 έως 2-10
Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
από 26-9 έως και 2-10 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Παρακάτω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι στην πραγματικότητα ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα. Ένα μπλε ή πράσινο φίλτρο θα μπορούσε να βοηθήσει στην αύξηση του κοντράστ στον Δία.
Δευτέρα, 26 Σεπτεμβρίου
Ο γίγαντας πλανήτης Δίας φτάνει στην αντίθεσή του σήμερα στις 11 μ.μ. στον αστερισμό των Ιχθύων. Ανατέλλει καθώς δύει ο Ήλιος και δύει καθώς ανατέλλει ο Ήλιος, προσφέροντας εξαιρετική θέα όλη τη νύχτα και νωρίς το πρωί.
Ο Δίας είναι επίσης κοντά στη Γη στην τροχιά του αυτή τη στιγμή – πιο κοντά από ότι ήταν το 1963, σύμφωνα με τη NASA. Αυτό συμβαίνει επειδή ούτε ο Δίας ούτε η Γη περιφέρονται γύρω από τον Ήλιο σε έναν τέλειο κύκλο και μόνο περιστασιακά οι τροχιές των πλανητών τους φέρνουν ιδιαίτερα κοντά. Αλλά φέτος, ο γιγάντιος πλανήτης βρίσκεται σε απόσταση περίπου 591 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη, κάνοντάς τον να φαίνεται ιδιαίτερα μεγάλος και φωτεινός στον ουρανό (50 ” διάμετρο δίσκου και μέγεθος -2,9).
Δύο ώρες μετά το ηλιοβασίλεμα, ο Δίας έχει ύψος πάνω από 20° στα ανατολικά. Όσο αργότερα το βράδυ παρατηρήσετε, τόσο το καλύτερο, τόσο πιο ξεκάθαρη θα είναι η θέα σας. Βρίσκεται 11° κάτω από τον Κύκλο των Ιχθύων (κυκλικός σχηματισμός). Ο Δίας είναι η λαμπρότερη πηγή φωτός στον ουρανό κατά τη διάρκεια της νύχτας, μέχρι που ανατείλει η Αφροδίτη αύριο το πρωί.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου ακριβώς στις 3:45 πμ. της Τρίτης.
Τρίτη, 27 Σεπτεμβρίου
Οι σκοτεινές νύχτες αυτού του μήνα δίνουν την ευκαιρία για να εντοπίσετε τον μακρινό παγωμένο γίγαντα Ουρανό, τον προτελευταίο πλανήτη στο ηλιακό μας σύστημα. Απόψε, ο πλανήτης, μεγέθους 5,7, είναι ένας εξαιρετικός στόχος με κιάλια ή ένα μικρό τηλεσκόπιο ευρέως πεδίου. Ανατέλλει γύρω στις 8 μμ. Λίγες ώρες αργότερα, ανεβαίνει ψηλότερα. Στις 11 μμ. έχει ύψος πάνω από 25° στον νοτιοανατολικό Κριό. Ο πλανήτης θα συνεχίσει να κινείται ψηλότερα μέχρι τις πρωινές ώρες, οπότε η θέα του θα είναι ακόμα καλύτερη.
Ο ευκολότερος τρόπος για να βρείτε τον Ουρανό με κιάλια είναι να εντοπίσετε πρώτα τον Menkar, το άστρο μεγέθους 2,5 άλφα του Κήτους. Από εκεί, σε απόσταση δύο οπτικών πεδίων με κιάλια ( 7×50), θα βρείτε ένα μικρό τρίγωνο τριών αστέρων 6ου μεγέθους. Ένας από αυτούς είναι ο Αριέτης 53. Ο Ουρανός βρίσκεται κοντά στο δυτικό άκρο του τριγώνου. Ο μικρός δίσκος του εκτείνεται μόλις 4″ και φαίνεται μπλε-γκρι.
Περίπου 14,5° βορειοανατολικά του Ουρανού βρίσκεται ο Χαμάλ, 2ου μεγέθους, ο λαμπρότερος αστέρας του Κριού. Περίπου 4° νοτιοανατολικά αυτού του άστρου είναι το δεύτερο λαμπρότερο αστέρι του Κριού, ο μεγέθους 2,6 Sheratan.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου ακριβώς στις 11:36 μμ.
Τετάρτη, 28 Σεπτεμβρίου
Ας επιστρέψουμε απόψε στους Ιχθύς για έναν πολύ πιο αμυδρό στόχο από τον Δία. Σήμερα, εστιάζουμε σε μια ομάδα γαλαξιών στο βορειοανατολικό τμήμα του αστερισμού, κοντά στην Ανδρομέδα. Καταχωρημένο ως Arp 331 ή η ομάδα NGC 383, αυτό το σύνολο γαλαξιών ονομάζεται μερικές φορές η Αλυσίδα των Ιχθύων ή το Νέφος των Ιχθύων.
Ακόμα και με σκοτεινό ουρανό, θα χρειαστείτε ένα μεγάλο τηλεσκόπιο για να εντοπίσετε αυτούς τους γαλαξίες. Το λαμπρότερο μέλος της αλυσίδας είναι ο NGC 383, 12ου μεγέθους, από τον οποίο πήρε το όνομά της η ομάδα. Αυτός ο γαλαξίας είναι επίσης ο μεγαλύτερος, αφού εκτείνεται περίπου 2′. Θα τον βρείτε περίπου 3,2° νότια του Mirach (β της Ανδρομέδας). Μόλις 30″ στα νοτιοδυτικά του βρίσκεται ο γαλαξίας NGC 382 (μεγέθους 14).
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 5:23 πμ. της Πέμπτης.
Πέμπτη, 29 Σεπτεμβρίου
Απόψε η ημισέληνος βρίσκεται στον Ζυγό, 45 λεπτά μετά τη δύση του Ήλιου. Αύριο θα βρίσκεται στον Σκορπιό, 3 μοίρες μακριά από τον Αντάρη (α του Σκορπιού).
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 01:14 πμ. της Παρασκευής.
Παρασκευή, 30 Σεπτεμβρίου
Τώρα που η Σελήνη εξαφανίστηκε από τον βραδινό ουρανό, αυτές οι τελευταίες ημέρες του μήνα είναι εξαιρετικές για να προσπαθήσετε να εντοπίσετε το ζωδιακό φως. Συχνά ονομάζεται η «ψεύτικη αυγή». Αυτή την εποχή του χρόνου, το ζωδιακό φως εμφανίζεται στα ανατολικά πριν από την ανατολή του Ηλίου, ενώ ο ουρανός είναι ακόμα σκοτεινός. Η καλύτερη θέα θα προέλθει από μια τοποθεσία παρατήρησης με καθαρή θέα στον ανατολικό ορίζοντα και ελάχιστη έως καθόλου φωτορύπανση. Αναζητήστε μια απαλή, κωνική λάμψη που φαίνεται πάνω από τον ορίζοντα, στον Λέοντα, και εκτείνεται κατά μήκος της εκλειπτικής, διατρέχοντας τον Καρκίνο και τους Διδύμους.
Τι προκαλεί αυτή την παράξενη, σχεδόν απόκοσμη λάμψη; Το φως του Ήλιου διασκορπίζει τους κόκκους σκόνης που είναι διάσπαρτοι σε όλο το εσωτερικό ηλιακό σύστημα. Αυτοί οι μυριάδες κόκκοι έχουν προέλθει από κομήτες καθώς περιστρέφονται γύρω από τον Ήλιο και θερμαίνονται, αφήνοντας πίσω τους υλικό.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 9:05 πμ. του Σαββάτου.
Σάββατο, 1 Οκτωβρίου
Ο πιο εμφανής προάγγελος του νυχτερινού ουρανού του χειμώνα ανατέλλει τώρα στα ανατολικά λίγο μετά τα μεσάνυχτα: ο αστερισμός του Ωρίωνα, ο «κυνηγός». Ο κατακόκκινος Μπετελγκέζ είναι στα αριστερά της ζώνης του Ωρίωνα και ο γαλάζιος Ρίγκελ στα δεξιά της ζώνης. Καθώς ο Ωρίωνας σκαρφαλώνει ψηλότερα πριν από την αυγή, ο αστερισμός περιστρέφεται έτσι ώστε ο Μπετελγκέζ να βρίσκεται πάνω αριστερά και ο Ρίγκελ κάτω δεξιά του ευκολοδιάκριτου σχήματος του αστερισμού.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 2:52 πμ. της Κυριακής.
Κυριακή, 2 Οκτωβρίου
Αυτή είναι η εποχή του χρόνου που ο πλούσιος σε άστρα γαλαξίας μας στον Κύκνο διασχίζει το ζενίθ αμέσως μετά το τέλος του βραδινού λυκόφωτος (για τους παρατηρητές του ουρανού στα μέσα βόρεια γεωγραφικά πλάτη). Ο γαλαξίας εκτείνεται κατευθείαν από τον νοτιοδυτικό ορίζοντα μεταξύ του Τοξότη και της ουράς του Σκορπιού, περνά από πάνω και συνεχίζει προς τα βορειοανατολικά μέσω της Κασσιόπης και του Περσέα.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 10:43 μμ.
Ο «γαλαξίας του Τριγώνου», M33, είναι ένας σπειροειδής γαλαξίας, ένας από τους κοντινότερους σε εμάς γαλαξίες, τρία εκατομμύρια έτη φωτός μακριά. Περιέχει 40 δισεκατομμύρια αστέρια και ανήκει στην Τοπική Ομάδα των γαλαξιών, όπως και ο γαλαξίας της Ανδρομέδας (M31).
Φωτογράφος: Σάκης Γκόγκος. Λήψη: 3 ώρες, από την Κοζάνη.
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.
Ο Ερμής, αφού βρέθηκε σε σύνοδο με τον Ήλιο, αρχίζει να βγαίνει πάνω από τον ορίζοντα. Θα κάνει καλή εμφάνιση μετά τη δεύτερη εβδομάδα του Οκτωβρίου.
Η Αφροδίτη, είναι πολύ χαμηλά μέσα στο φως της ανατολής του Ήλιου. Ο Ερμής πρόκειται να πάρει τη θέση της σε αυτό το μέρος του ουρανού.
Ο Άρης, μέγεθος -0,6 στον Ταύρο, ανατέλλει πριν τις 11 μμ. και βρίσκεται ψηλά στα ανατολικά-νοτιοανατολικά πριν αρχίσει το λυκαυγές. Ο δίσκος του πλανήτη είναι μικρός, 11 ½ ” σε διάμετρο. Θα βρεθεί σε αντίθεση στις 8 Δεκεμβρίου. Τότε η φαινόμενη διάμετρος του θα φτάσει στα 17,2”. Ο Άρης είναι τέσσερις φορές πιο φωτεινός από τον Αλντεμπαράν (μεγέθους + 0,9), με χρώμα σαν τον Άρη, που λάμπει δεξιά ή κάτω δεξιά του. Θα δείτε τις Πλειάδες πάνω από τον Αλντεμπαράν.
Ο Δίας, θεαματικός, με μέγεθος -2,9, ανατέλλει στις 7:30 μμ. και λάμπει ψηλά στο νότο πριν τα ξημερώματα. Η φαινόμενη διάμετρός του έχει φτάσει ήδη στο μέγιστό της, τα 50 δευτερόλεπτα της μοίρας! Είναι σε αντίθεση αυτή την επόμενη εβδομάδα.
Ο Κρόνος, με φαινόμενο μέγεθος +0,5, βρίσκεται στον ανατολικό Αιγόκερω. Ανατέλλει πριν τις 6 μμ. Η καλύτερη θέαση του πλανήτη μέσα από ένα τηλεσκόπιο θα είναι πριν τις 11 μμ. Το μήκος των δακτυλίων του είναι περίπου ίσο με το φαινόμενο πλάτος του δίσκου του Δία.
Ο Ουρανός, με μέγεθος 5,7 στον Κριό, βρίσκεται στα δυτικά του Άρη αργά το βράδυ.
Ο Ποσειδώνας, με μέγεθος 7,8, είναι στα σύνορα Υδροχόου-Ιχθύων, στα δυτικά του Δία.
