Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 1-1 έως και 7-1
Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
από 1-1 έως 7-1
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Δευτέρα, 1 Ιανουαρίου
Πανσέληνος στις 4:26 πμ της Τρίτης. Αυτή είναι μία ξεχωριστή πανσέληνος που ονομάζεται και σούπερ-Σελήνη επειδή συμβαίνει να βρίσκεται στο πλησιέστερο σημείο της τροχιάς της ως προς τη Γη (356.565 χιλιόμετρα) για αυτό το έτος. Όμως, η διαφορά στο μέγεθος και τη λαμπρότητα μεταξύ αυτής της Σελήνης και της μέσης πανσελήνου είναι πολύ μικρή. Μπορείτε πραγματικά να διαπιστώσετε τη διαφορά αυτή κοιτάζοντας προσεκτικά; Μόνο αν έχετε παρατηρήσει προσεκτικά το μέγεθος της Σελήνης σε άλλες περιπτώσεις.
Το φεγγάρι λάμπει στα πόδια των Διδύμων, με τον Πολυδεύκη και τον Κάστορα στα αριστερά του το βράδυ, και τον Μπετελγκέζ του Ωρίωνα στα δεξιά του.
Τρίτη , 2 Ιανουαρίου
Καθώς το νέο έτος αρχίζει και ο χειμώνας μπαίνει για τα καλά στο βόρειο ημισφαίριο, ένας από τους πιο γνωστούς αστερισμούς παίρνει τη θέση του στη κεντρική σκηνή των αστερισμών αυτής της εποχής. Ο Ωρίωνας, ο «κυνηγός», εμφανίζεται στον ανατολικό ουρανό καθώς το βραδινό λυκόφως τελειώνει, και γίνεται ακόμα περισσότερο λαμπρός όταν σκοτεινιάζει για τα καλά. Ανεβαίνει ψηλότερα στο νότο γύρω στις 11 μμ. Τότε, βρίσκεται περίπου 45 μοίρες πάνω από τον ορίζοντα στα μέσα βόρεια γεωγραφικά πλάτη.
Ο Ερμής φθάνει στο απόγειο της τρέχουσας εμφάνισής του σήμερα το πρωί. Ο πιο εσωτερικός πλανήτης βρίσκεται 23° δυτικά του Ήλιου και εμφανίζεται 11° πάνω από τον νοτιοανατολικό ορίζοντα 30 λεπτά πριν την ανατολή του Ηλίου. Με φαινόμενο μέγεθος στο -0,3, εμφανίζεται ωραία μέσα από τη λάμψη του λυκαυγούς. (Αν δεν τον εντοπίσετε αμέσως, ένα ζευγάρι κιάλια εύκολα θα σας τον εμφανίσει μέσα στο οπτικό του πεδίο.) Ένα τηλεσκόπιο αποκαλύπτει τον δίσκο του, διαμέτρου 7″, που είναι φωτισμένος περίπου κατά το ήμισυ.
Τετάρτη, 3 Ιανουαρίου
Η Γη φτάνει σε περιήλιο, το πιο κοντινό στον Ήλιο σημείο κατά τη διάρκεια της ετήσιας τροχιάς της, στις 8 πμ. Απέχει τότε από αυτόν 147,1 εκατομμύρια χιλιόμετρα. Είναι έκπληξη για πολλούς ανθρώπους, όταν μαθαίνουν ότι η Γη έρχεται πλησιέστερα στον Ήλιο κατά τους μήνες του χειμώνα και ότι ο κρύος καιρός στο Βόρειο Ημισφαίριο οφείλεται στο ότι ο Ήλιος κινείται σε ένα χαμηλό τόξο στον ουρανό.
Όταν η Σελήνη ανατέλλει νωρίς το βράδυ, σχηματίζει ένα μεγάλο, σχεδόν ισόπλευρο, τρίγωνο με τον Πολυδεύκη πάνω από αυτήν και τον Προκύνα πάνω δεξιά. Λίγο πιο πάνω από τον Πολυδεύκη είναι ο Κάστορας, ελαφρώς αμυδρότερος.
Η βροχή διαττόντων Τεταρτίδες θα πρέπει να φτάνει στο αποκορύφωμά της αργά απόψε. Αλλά η λαμπρή Σελήνη θα κρύψει όλα τα μετέωρα εκτός από τα πιο φωτεινά.
Πέμπτη, 4 Ιανουαρίου
Αν και οι άνθρωποι στο βόρειο ημισφαίριο έζησαν τη συντομότερη ημέρα του έτους πριν από δύο εβδομάδες (στο χειμερινό ηλιοστάσιο της 21ης Δεκεμβρίου), ο Ήλιος συνέχισε να ανατέλλει όλο και αργότερα από μέρα σε μέρα. Αυτή η τάση σταματά σήμερα το πρωί για όσους βρίσκονται στις 40° βόρειου γεωγραφικού πλάτους. Η αυριανή ανατολή του Ήλιου θα γίνει περίπου ένα δευτερόλεπτο νωρίτερα από ότι σήμερα.
Όταν το φεγγάρι ανατέλλει αργά το βράδυ, συνοδεύεται από τον Βασιλίσκο στον Λέοντα. Θα έχουμε απόκρυψη του Βασιλίσκου από τη Σελήνη για τμήματα του βόρειου Καναδά και της Αλάσκας.
Παρασκευή, 5 Ιανουαρίου
Με ένα ζευγάρι κιάλια ή ένα τηλεσκόπιο προσπαθήστε να εντοπίσετε τον αστεροειδή 20 Massalia την πρώτη εβδομάδα του Ιανουαρίου. Αυτό το αντικείμενο 9ου μεγέθους βρίσκεται ανάμεσα στα αστέρια του ανατολικού Ταύρου και ανεβαίνει ψηλά στο νότο αργά το βράδυ. Ξεκινήστε με το 3ου μεγέθους ζ του Ταύρου, το αστέρι που σηματοδοτεί την άκρη του νότιου κέρατος του μυθικού «ταύρου». Στη συνέχεια, ρίξτε μια γρήγορη ματιά στο νεφέλωμα του Καρκίνου (M1) 1° προς τα βορειοδυτικά πριν πάτε 1,6° πιο δυτικά, για να βρείτε το 5ου μεγέθους 114 του Ταύρου. Η Massalia βρίσκεται τώρα 1° δυτικά από αυτό το αστέρι.
Αυτό το τρισδιάστατο γράφημα δείχνει πως περίπου είναι το σχήμα του αστεροειδούς με βάση το φως που αντανακλά καθώς περιστρέφεται. (Astronomical Institute of the Charles University: Josef Ďurech, Vojtěch Sidorin)
Σάββατο, 6 Ιανουαρίου
Η παρακάτω εικόνα του ουρανού είναι περίπου 45 λεπτά πριν την ανατολή του Ήλιου το πρωί του Σαββάτου. Αύριο, το πρωί της Κυριακής, οι δύο πλανήτες, Άρης και Δίας, βρίσκονται το ίδιο κοντά, αλλά με τον Άρη να είναι κάτω από τον Δία.
Κυριακή, 7 Ιανουαρίου
Ο Άρης και ο Δίας είναι σε μια καταπληκτική σύνοδο αυτό το πρωί. Η μεταξύ τους απόσταση είναι μόλις 13’ (λιγότερο από το μισό της διαμέτρου της πανσελήνου). Αυτό είναι το πλησιέστερο που έχουν βρεθεί από τον Σεπτέμβριο του 2004, αν και ήταν μόλις λίγες μοίρες από τον Ήλιο και ουσιαστικά κρύβονταν μέσα στη λάμψη του. Δεν ήταν τόσο κοντά από τον Ιανουάριο του 1998. Η σύνοδος φαίνεται υπέροχη με γυμνό μάτι ή κιάλια. Ένα τηλεσκόπιο δείχνει και τους δύο πλανήτες στο ίδιο πεδίο με χαμηλή μεγέθυνση. Ο Άρης έχει φαινόμενη διάμετρο 5″, ενώ ο Δίας, παρά το ότι βρίσκεται τρεις φορές πιο μακριά, εκτείνεται στα 34″.
Το 99% του πληθυσμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης ζει σε περιοχές όπου ο νυχτερινός ουρανός είναι μολυσμένος. Το 90% του πληθυσμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι σαν να ζει διαρκώς κάτω από το τεχνητό φως του φεγγαριού. Για περίπου τα δύο τρίτα του πληθυσμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης η «νύχτα» ποτέ δεν έρχεται πραγματικά. Περίπου το ήμισυ του πληθυσμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει χάσει τη δυνατότητα να δει τον Γαλαξία μας, τον γαλαξία όπου ζούμε.
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.
Ο Ερμής (μέγεθος -0,3) κάνει καλή εμφάνιση στα νοτιοανατολικά στο λυκαυγές, αρκετά μακριά, κάτω και στα αριστερά από τον Δία και τον Άρη.
Η Αφροδίτη και ο Κρόνος παραμένουν μέσα στο φως του Ήλιου.
Ο Άρης και ο Δίας (μεγέθη +1,5, και -1,8, αντίστοιχα), ανατέλλουν περίπου στις 3 πμ και λάμπουν στα ανατολικά-νοτιοανατολικά. Η απόσταση μεταξύ των δύο αυτών πλανητών ολοένα και μικραίνει. Θα βρεθούν μόλις 0,3° μακριά τα πρωινά της 6ης και 7ης Ιανουαρίου. Ο Δίας θα περάσει λιγότερο από 1° μακριά από το αστέρι α του Ζυγού.
Ο Ουρανός (μέγεθος 5,8, στους Ιχθύες) και ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9, στον Υδροχόο) είναι σε καλή θέση για παρατήρηση στα νότια.
Δείτε χάρτες με τις θέσεις του Ουρανού και του Ποσειδώνα εδώ.