Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 2-6 έως 8-6, 2025

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

από 2-6 έως και 8-6 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 2 Ιουνίου

Πρώτο τέταρτο της Σελήνης στις 6:42 πμ. της Τρίτης.

Νωρίς το βράδυ η Σελήνη λάμπει ανάμεσα στα πίσω πόδια του Λέοντα: 4^ου μεγέθους σίγμα και ρο του Λέοντα. Πάνω από τη Σελήνη, περίπου 15°, αναζητήστε την Ντενέμπολα, 2^ου μεγέθους: βήτα του Λέοντα, την άκρη της ουράς του λιονταριού.

Γνωρίζατε όμως ότι υπάρχει και ένα «λιονταράκι» στον ουρανό; Ο μικρότερος αστερισμός του Λέοντα βρίσκεται πάνω δεξιά (βόρεια) του Λέοντα στα δυτικά. Ο Μικρός Λέων εμφανίζεται σκυμμένος πάνω από τον μεγαλύτερο ομόλογό του, στρυμωγμένος ανάμεσα στον Λέοντα και την Μεγάλη Άρκτο. Ο ευκολότερος τρόπος για να το βρείτε είναι να αναζητήσετε το χώρο ανάμεσα στο «δρεπάνι» του Λέοντα και τη Μεγάλη Άρκτο.

Τρίτη,  3 Ιουνίου

Αν έχετε κιάλια ή ένα μικρό τηλεσκόπιο στη διάθεσή σας, βγείτε έξω απόψε για να παρατηρήσετε τον φωτεινό γαλαξία NGC 3115, που μερικές φορές ονομάζεται «Γαλαξίας της Ατράκτου». Βρίσκεται στον Εξάντα. Θα τον βρείτε ακόμα 25° ψηλά στα νοτιοδυτικά 90 λεπτά μετά το ηλιοβασίλεμα, σε μια περιοχή κάτω αριστερά του Άρη στον βραδινό ουρανό.

Αυτός ο γαλαξίας έχει μια φωτεινή, στρογγυλή διόγκωση. Ο NGC 3115 δεν είναι σπειροειδής γαλαξίας, αλλά φακοειδής. Οι γαλαξίες αυτοί είναι ένα είδος ενδιάμεσου αντικειμένου με εξόγκωμα και δίσκο, αλλά χωρίς βραχίονες. Οι αστρονόμοι δεν είναι σίγουροι αν είναι ένα εξελικτικό βήμα καθώς γερνούν οι σπείρες ή αν μπορεί να είναι τα αποτελέσματα συγχωνεύσεων πριν από πολύ καιρό.

Τετάρτη, 4 Ιουνίου

Αργά το βράδυ και όλη τη νύχτα, γύρω στα μεσάνυχτα, θα βρείτε τον αστεροειδή της κύριας ζώνης, 2 Παλλάς περίπου 16° ψηλά στον ανατολικό ουρανό, μερικές μοίρες ανατολικά του αστερισμού του Δελφίνου. Αυτός ο μικρός αστερισμός σε σχήμα διαμαντιού αποτελείται από τέσσερα αστέρια 4^ου μεγέθους: Άλφα, Βήτα (β), Γάμμα (γ) και Δέλτα (δ).  Θα τον βρείτε περίπου 14° ανατολικά-βορειοανατολικά του φωτεινού Αλτάιρ του Αετού.

Μέσω ενός τηλεσκοπίου, το αστέρι γ του Δελφίνου μπορεί να χωριστεί σε δύο διπλά αστέρια, τα οποία λάμπουν, 4^ου και 5^ου μεγέθους. Απέχουν μεταξύ τους 10″.

Πέμπτη, 5 Ιουνίου

Ο Ερμής βρίσκεται σε ανώτερη σύνοδο απόψε και είναι αόρατος προς το παρόν. Ο μικρός πλανήτης θα επανεμφανιστεί στον βραδινό ουρανό στο τέλος της πρώτης εβδομάδας του Ιουνίου.

Η Σελήνη φαίνεται ψηλά στο νότο καθώς ο ουρανός σκοτεινιάζει, μετά το ηλιοβασίλεμα. Θα βρείτε το άλφα της Παρθένου (Στάχυς) στα αριστερά της. Αύριο, ο δορυφόρος μας θα έχει μετακινηθεί και θα πλησιάσει περισσότερο το αστέρι, όπως φαίνεται παρακάτω.

Παρασκευή, 6 Ιουνίου

Απόψε γύρω στις 11 μμ. θα δείτε το Καλοκαιρινό Τρίγωνο περίπου 30° ψηλά στα ανατολικά. Το χαμηλότερο αστέρι, ο Αλτάιρ, λάμπει με μέγεθος 0,8 στον Αετό. Πάνω αριστερά είναι ο μεγέθους 1,3 Ντενέμπ, ο οποίος σηματοδοτεί την ουρά του Κύκνου. Πάνω δεξιά του Ντενέμπ βρίσκεται ο Βέγας, στη Λύρα. Με μέγεθος 0, είναι το φωτεινότερο αστέρι στο Θερινό Τρίγωνο και το ψηλότερο καθώς ανατέλλει.   Συνολικά, το Θερινό Τρίγωνο καλύπτει περίπου 415 τετραγωνικές μοίρες και περιλαμβάνει ένα τμήμα του επιπέδου του Γαλαξία μας. Η λαμπρότερη περιοχή του γαλαξία που είναι ορατή μέσα στο Θερινό Τρίγωνο είναι Αστρικό Νέφος του Κύκνου. Ορατό είναι επίσης το σκοτεινό Μεγάλο Ρήγμα, που αποτελείται από σκόνη που εμποδίζει τη θέαση του φωτός μέρους των άστρων του γαλαξία μας .

Φ

Φωτογραφία: Αντώνης Παντελίδης

Σάββατο, 8 Ιουνίου

Ο M109 είναι ένας σπειροειδής ραβδωτός γαλαξίας στον αστερισμό της Μεγάλης Άρκτου και βρίσκεται σε απόσταση περίπου 55 εκ. ετών φωτός. Βόρειά του είναι το αστέρι γ της Μεγάλης Άρκτου, αυτό όπου δημιουργεί μια ανάκλαση στην κάτω δεξιά γωνία της φωτογραφίας, του  Παναγιώτη Καζασίδη.

Κυριακή, 8 Ιουνίου

Ο αστερισμός του Ζυγού είναι γνωστός σε πολλούς σαν ένα μέλος του ζωδιακού κύκλου. Όμως, όλα τα αστέρια του είναι αρκετά αμυδρά, πράγμα που τον κάνει να είναι ένας δύσκολα αναγνωρίσιμος σχηματισμός  στον ουρανό. Το βασικό του σχήμα είναι τετράπλευρο «διαμάντι» που αποτελείται από τρία  αστέρια 3^ου μεγέθους και από ένα αστέρι 4^ου μεγέθους. Ο Ζυγός φαίνεται στα νότια στο τέλος του βραδινού λυκόφωτος. Ψάξτε τον περίπου  30 μοίρες πάνω από τον ορίζοντα. Ο αστερισμός βρίσκεται ανάμεσα στον λαμπρό Στάχυ στην Παρθένο , στα δεξιά , και στον κόκκινο Αντάρη στο Σκορπιό.

UGC 1810
Πίστωση εικόνας: : NASA, ESA, Hubble, HLA. Επεξεργασία: Domingo Pestana
https://apod.nasa.gov/apod/ap250601.html

Εξήγηση: Τι συμβαίνει σε αυτόν τον σπειροειδή γαλαξία; Αν και οι λεπτομέρειες παραμένουν άγνωστες, σίγουρα έχει να κάνει με μια συνεχιζόμενη μάχη με τον μικρότερο γαλαξιακό γείτονά του. Ο γαλαξίας ονομάζεται UGC 1810 από μόνος του, αλλά μαζί με τον συγκρουσιακό συνοδό του είναι γνωστός ως Arp 273. Το συνολικό σχήμα του UGC 1810, ιδιαίτερα ο μπλε εξωτερικός δακτύλιος του, είναι πιθανό αποτέλεσμα άγριων και βίαιων βαρυτικών αλληλεπιδράσεων. Το μπλε χρώμα αυτού του δακτυλίου προκαλείται από τεράστια αστέρια που είναι καυτά μπλε και έχουν σχηματιστεί τα τελευταία εκατομμύρια χρόνια. Ο εσωτερικός γαλαξίας εμφανίζεται παλαιότερος, πιο κόκκινος. Μερικά φωτεινά αστέρια εμφανίζονται καλά στο προσκήνιο, άσχετα με το UGC 1810, ενώ αρκετοί γαλαξίες είναι ορατοί καλά στο παρασκήνιο. Ο Arp 273 βρίσκεται περίπου 300 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά προς τον αστερισμό της Ανδρομέδας. Πολύ πιθανόν, το UGC 1810 να καταβροχθίσει τον γαλαξιακό συνοδό του τα επόμενα δισεκατομμύρια χρόνια και θα αποκτήσει μια κλασική σπειροειδή μορφή.

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής χάνεται μέσα στο φως της δύσης του Ήλιου.

Η Αφροδίτη, με μέγεθος -4,4, ανατέλλει σχεδόν ανατολικά λίγο πριν από την αρχή της αυγής (περίπου δύο ώρες πριν από την ανατολή του ηλίου). Μόλις εμφανιστεί πάνω από τον ορίζοντα, μπορείτε εύκολα να την ακολουθήσετε μέχρι ο ουρανός να γίνει πολύ φωτεινός. Με τηλεσκόπιο, ο δίσκος του πλανήτη φαίνεται μισοφωτισμένος.

Ο Κρόνος, πολύ πιο αμυδρός από την Αφροδίτη, βρίσκεται ψηλότερα στο λυκαυγές, και κινείται μακριά και στα δεξιότερα απ’ αυτήν.

Ο Άρης (μέγεθος +1,3, στον Καρκίνο) λάμπει ψηλά στα δυτικά νωρίς το βράδυ, στα δεξιά του Βασιλίσκου. Ο πλανήτης και το αστέρι θα βρεθούν σε απόσταση 6° στις 6 Ιουνίου. Με τηλεσκόπιο, η διάμετρος του δίσκου του είναι 5 ½’’.

Ο Δίας (μέγεθος -1,9) χάνεται μέσα στο φως του βραδινού λυκόφωτος.

Ο Ουρανός βρίσκεται σε σύνοδο με τον Ήλιο.

Ο Ποσειδώνας έχει χαθεί μέσα στο φως του λυκαυγούς, μέσα στο υπόβαθρο του Κρόνου, περίπου 1° στα αριστερά του.