Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 4-3 έως 10-3

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

από 4-3 έως και 10-3 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 4 Μαρτίου

Μέσα στον αστερισμό του Βορείου Στεφάνου βρίσκεται ένα αστέρι 10^ου μεγέθους: το T, του ομώνυμου αστερισμού, που κρύβει ένα εκρηκτικό μυστικό: Είναι ένας επαναλαμβανόμενος καινοφανής, ένας τύπος δυαδικού συστήματος που περιέχει ένα κόκκινο γιγάντιο αστέρι και έναν λευκό νάνο. Με την πάροδο του χρόνου, ο λευκός νάνος αντλεί ύλη από τον συνοδό του και, κάθε 80 χρόνια περίπου, υπάρχει αρκετό υλικό για να πυροδοτήσει μια έκρηξη στον λευκό νάνο, εκτοξεύοντας το σύστημα σε μέγεθος 2, περίπου τη φωτεινότητα του Πολικού Αστέρα. Είναι εύκολα ορατό με γυμνό μάτι για μια εβδομάδα περίπου.

Η τελευταία φορά που συνέβη αυτό ήταν το 1946 και οι αστρονόμοι προβλέπουν ότι μπορεί να συμβεί ξανά φέτος. Για να προετοιμαστούμε, ας βρούμε το T στον ουρανό. Τώρα ανατέλλει γύρω στις 9:30 μμ. και δύει γύρω στο μεσημέρι. Αυτό σημαίνει ότι τόσο οι παρατηρητές αργά τη νύχτα όσο και νωρίς το πρωί μπορούν να το εντοπίσουν.

Ο Βόρειος Στέφανος είναι ένας αστερισμός σε σχήμα ημικυκλίου που βρίσκεται δυτικά του Ηρακλή. Η Αλφέκα (μέγεθος 2,2) είναι το λαμπρότερο αστέρι του Βόρειου Στεφάνου, που ονομάζεται επίσης και α ( α CrB, στα Λατινικά). Από εδώ, αρχίστε να κινείστε ανατολικά, ακολουθώντας την καμπύλη της στεφάνης προς το μεγέθους 3,8 γ CrB και στη συνέχεια προς το μεγέθους 4,6 δ CrB. Το T CrB είναι μόλις 2,2° ανατολικά του δέλτα, ακολουθώντας την ίδια καμπύλη αστεριών. Προς το παρόν, θα χρειαστείτε κιάλια ή ένα τηλεσκόπιο για να το εντοπίσετε, αλλά σύντομα μπορεί να το δείτε να λάμπει με γυμνό μάτι για ένα σύντομο χρονικό διάστημα πριν γίνει αμυδρό ξανά για άλλα 80 χρόνια

Τρίτη,  5 Μαρτίου

Ο αστεροειδής 4 Vesta είναι ένα εύκολο εύρημα αυτή τη στιγμή ακόμη και από περιοχές με φωτορύπανση, αρκεί να έχετε καλά κιάλια ή ένα μικρό τηλεσκόπιο. Αυτό το αντικείμενο της κύριας ζώνης τώρα πλησιάζει βόρεια του M1, του διάσημου νεφελώματος του Καρκίνου. Ξεκινήστε την αναζήτησή νωρίς το βράδυ, με τον Ταύρο ακόμα ψηλά στα νοτιοδυτικά, πάνω δεξιά από τον Ωρίωνα τον «Κυνηγό» και την εύκολα αναγνωρίσιμη ζώνη των τριών αστέρων του. Προχωρήστε στον Αλντεμπαράν, το κοκκινωπό «μάτι του Ταύρου», το άλφα του Ταύρου. Από τον Αλντεμπαράν, κοιτάξτε περίπου 15,3° βορειοανατολικά για το 3^ου μεγέθους Alheka, την κορυφή ενός από τα δύο κέρατα του Ταύρου.

Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 11:18 μμ.

 

Τετάρτη, 6 Μαρτίου

Ο κομήτης 12P/Pons-Brooks πλησιάζει γρήγορα σε περιήλιο σε ενάμιση μήνα, το πλησιέστερο σημείο στην τροχιά του γύρω από τον Ήλιο. Οι παρατηρητές των εκλείψεων ελπίζουν ότι ο κομήτης μπορεί ακόμη και να είναι ορατός στον ουρανό με κιάλια (ή ίσως με γυμνό μάτι!) κατά τη διάρκεια της ολικής ηλιακής έκλειψης στις 8 Απριλίου (ορατή από τις Η.Π.Α). Τώρα λάμπει γύρω στο 6^ο με 7^ο μέγεθος. Ο Pons–Brooks είναι ορατός στα δυτικά νωρίς το βράδυ, πάνω από τον ορίζοντα στον αστερισμό της Ανδρομέδας. Ο κομήτης βρίσκεται κοντά στον γνωστό γαλαξία της Ανδρομέδας (M31), αγαπημένος των παρατηρητών του ουρανού του βόρειου ημισφαιρίου. Κάτω από καθαρό, σκοτεινό ουρανό, μπορείτε να εντοπίσετε αυτόν τον γαλαξία με γυμνό μάτι, λίγο κάτω από 8° βορειοδυτικά του μεγέθους 2,1 Mirach (β της Ανδρομέδας).

Σήμερα το βράδυ, ο Pons–Brooks είναι περίπου 9,7° νοτιοδυτικά του M31. Ο κομήτης κινείται νοτιοανατολικά μέσω αυτής της περιοχής του ουρανού και θα βρεθεί  νότια του γαλαξία στις 11 Μαρτίου.

Ο κομήτης 12P/Pons–Brooks είναι «κρυοηφαιστειογενής».  Η επιφάνειά του είναι διάστικτη με θερμοπίδακες που εκτοξεύουν ένα μείγμα υγρών υδρογονανθράκων και διαλυμένων αερίων όταν θερμαίνονται από το φως του ήλιου. Υπήρξαν τουλάχιστον 6 σημαντικές εκρήξεις από τον περασμένο Δεκέμβριο, μία από αυτές με απίστευτο μέγεθος 5 : καμπύλη φωτός.

Τώρα, ο 12P πλησιάζει τον ήλιο για μια κοντινή προσέγγιση τον Απρίλιο. Από τώρα μέχρι τότε, οι αστρονόμοι αναμένουν ότι ο 12P θα φωτιστεί 10 έως 15 φορές, καθιστώντας τον ένα αντικείμενο με γυμνό μάτι 3^ου – 4^ου μεγέθους. Αυτό θα ίσχυε ακόμη και χωρίς να υπήρχε καμία δραστηριότητα θερμοπίδακα. Ολόκληρος ο κομήτης είναι πυρακτωμένος καθώς πλησιάζει τον ήλιο. Εάν κάποιοι θερμοπίδακες εκραγούν τις επόμενες εβδομάδες, θα μπορούσαν να ωθήσουν τον κομήτη σε ακόμη μεγαλύτερη φωτεινότητα.

Δείτε φωτογραφίες…

Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 7:09 μμ.

 

Πέμπτη, 7 Μαρτίου

Η Σελήνη περνά λίγες μοίρες νότια του Άρη. Περίπου 50 λεπτά πριν από την ανατολή του ηλίου, τα δύο σώματα είναι μόλις ορατά πάνω από τον ορίζοντα στα νοτιοανατολικά. Η Σελήνη είναι τώρα μια πολύ λεπτή ημισέληνος που μειώνεται γρήγορα προς τη φάση της νέας Σελήνης.  Η θέαση θα είναι δύσκολο καθώς το λυκαυγές θα γίνεται όλο και φωτεινότερο.

Παρασκευή, 8 Μαρτίου

Οι παρατηρητές του 19^ου αιώνα ονόμαζαν την περιοχή που οριοθετείται από τα αστέρια Αρκτούρο, Στάχυ, και Ντενέμπολα, το «βασίλειο των νεφελωμάτων». Δεν περιέγραφαν νεφελώματα με την τρέχουσα έννοια του όρου. Τα νεφελώματα τους ήταν γαλαξίες, τα οποία φαίνονταν νεφελώδη μέσα από τα μικρά τηλεσκόπια που οι περισσότεροι παρατηρητές χρησιμοποιούσαν. Απέναντι από την καρδιά αυτής της περιοχής εκτείνεται η «αλυσίδα του Μαρκαριάν» (Markarian’s Chain), μια ομάδα γαλαξιών που οριοθετείται από το μεγαλύτερους γαλαξίες M84 και M86. Από αυτούς τους δύο γίγαντες, η αλυσίδα προχωρά και κρέμεται στα βορειοανατολικά. Η αλυσίδα ονομάστηκε έτσι από το όνομα του αρμενικής καταγωγής αστρονόμου Benjamin Eroshevich Μαρκαριάν (1913-1985), ο οποίος ανακάλυψε μια ενεργητική κατηγορία γαλαξιών στη δεκαετία του 1960.

Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 8:49 μμ.

 

Σάββατο, 9 Μαρτίου

Ο Άγγλος αστρονόμος Sir John Frederick William Herschel γεννήθηκε σαν σήμερα το 1792. Το 1864, δημοσίευσε το Γενικό Κατάλογο Νεφελωμάτων και σμηνών, τον άμεσο πρόδρομο για το Νέο Γενικό Κατάλογο (NGC), που οι αστρονόμοι χρησιμοποιούν ακόμη και σήμερα. Μετά την δύση του Ήλιου, αν βρίσκεστε σε αρκετά σκοτεινό ουρανό, μπορείτε να δείτε πολλά αντικείμενα από τον NGC. Για παράδειγμα, κοιτάξτε προς την περιοχή του «ξίφους» του Ωρίωνα, του «κυνηγού». Με κιάλια, θα εντοπίσετε ένα αρκετά φωτεινό νεφέλωμα που είναι το 1976^ο αντικείμενο στον κατάλογο NGC. Είναι γνωστό καλύτερα είτε ως M42 είτε ως «νεφέλωμα του Ωρίωνα».

Φωτογραφία: NASA, ESA, M. Robberto (Space Telescope Science Institute/ESA) και το Hubble Space Telescope Orion Treasury Project Team.

 

Κυριακή, 10 Μαρτίου

Στο χώρισμα μεταξύ του χειμερινού και του ανοιξιάτικου ουρανού είναι ο αμυδρός αστερισμός του Καρκίνου. Βρίσκεται ανάμεσα στους Διδύμους στα δυτικά του και τον Λέοντα στα ανατολικά του. Ο Καρκίνος έχει κάτι μοναδικό στο μέσο του: το αστρικό σμήνος της «Κυψέλης», M44. Η Κυψέλη φαίνεται αμυδρά με γυμνό μάτι εάν έχετε λίγη ή καθόλου φωτορύπανση. Είναι λιγότερο από τα μισά της απόστασης από τον Πολυδεύκη στους Διδύμους στον Βασιλίσκο (Regulus) στον Λέοντα. Με τα κιάλια είναι εύκολο να εντοπιστεί. Ψάξτε για μια διάσπαρτη συστάδα αμυδρών αστεριών. Είναι μεγέθη από 6 ½ και προς τα κάτω.

Νέα Σελήνη στις 12 μμ.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 10:28 μμ.

 

 

Η απεραντοσύνη του γαλαξία της Ανδρομέδας! Μια κοντινή εικόνα της γειτονικής μας Ανδρομέδας, όπου κάθε κουκκίδα στην εικόνα είναι ένα αστέρι. Τραβήχτηκε από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble και είναι η μεγαλύτερη και ευκρινέστερη εικόνα του γαλαξία αυτού που έχει ληφθεί ποτέ. Η πλήρης εικόνα περιέχει 1,5 δισεκατομμύρια pixel! Η ανάλυση της ισοδυναμεί με περισσότερες από 600 οθόνες τηλεοράσεων HD… Οι αστρονόμοι εκτιμούν ότι ο γαλαξίας της Ανδρομέδας περιέχει περίπου ένα τρισεκατομμύριο αστέρια, τουλάχιστον διπλάσια από τον δικό μας γαλαξία.

Original ESA/Hubble image

 

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής δεν είναι ορατός. Βρίσκεται στο φως του ηλιοβασιλέματος.

Η Αφροδίτη, με μέγεθος -3,8, ανατέλλει χαμηλά στα νοτιοανατολικά στο λυκαυγές. Προσπαθήστε να την βρείτε χαμηλά 30 λεπτά πριν την ανατολή του Ήλιου.

Ο Άρης έχει μέγεθος +1,3. Παραμένει κοντά στην Αφροδίτη αλλά είναι μόνο 1% της λαμπρότητάς της. Η απόσταση των δυο πλανητών ολοένα θα αυξάνεται.

Ο Δίας (μέγεθος -2,2, στον Κριό) βρίσκεται στα δυτικά στο βραδινό λυκόφως. Δύει πριν τις 11 μμ. Με τηλεσκόπιο, η διάμετρος του δίσκου του είναι μόνο 35 δευτερόλεπτα του τόξου.

Ο Κρόνος, είναι σε σύνοδο με τον Ήλιο.

Ο Ουρανός έχει μέγεθος 5,7 στον Κριό, βρίσκεται στον βραδινό ουρανό, 8° ανατολικά του Δία. Με τηλεσκόπιο, φαίνεται η μικρή διάμετρος του, 3,7 δευτερόλεπτα του τόξου.

Ο Ποσειδώνας χάνεται στο φως της δύσης του Ήλιου.