Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 4-5 έως και 10-5
Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Παρακάτω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια αυτής της εβδομάδας, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο την περίφημη ερυθρά κηλίδα του Δία. Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει μέχρι μια ώρα πριν και μια ώρα μετά την αναγραφόμενη ώρα.
Δευτέρα, 4 Μαΐου
Η λαμπρή σελήνη ανατέλει το σούρουπο. Καθώς περνάει το βράδυ, κάτω από το φεγγάρι θα δείτε τον Κρόνο και ακόμα πιο κάτω τον Αντάρη. Η θέση της σελήνης μετατοπίζεται προς τα αριστερά από νύχτα σε νύχτα, από τον Σκορπιό στον Τοξότη.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 1:22 π.μ. της Τρίτης.
Τρίτη, 5 Μαΐου
Αν και ο Κρόνος θα φτάσει σε αντίθεση στις 22 Μαΐου, ανατέλλει λίγο πριν τις 21:30 και εμφανίζεται ψηλά στο νότο γύρω στις 2 το πρωί. Λάμπει με μέγεθος 0,1 ανάμεσα στα αστέρια με φόντο το βόρειο Σκορπιό. Απόψε, ο πλανήτης βρίσκεται περίπου 10 ° ανατολικά της σελήνης. Με ένα τηλεσκόπιο, θα δείτε τον 18 ” διαμέτρου δίσκο του που περιβάλλεται από ένα σύστημα δακτυλίων το οποίο εκτείνεται στα 42″ και γέρνει 25 ° ως προς τη Γη.
Ένα από τα καλύτερα αντικείμενα του βαθέως ουρανού της άνοιξης, το αστρικό σμήνος της Κυψέλης (Μ44) στον αστερισμό του Καρκίνου, βρίσκεται ψηλά στα δυτικά, όταν θα έχει πέσει το σκοτάδι. Με γυμνό μάτι κάτω από ένα σκοτεινό ουρανό, θα πρέπει να είστε σε θέση να εντοπίσετε αυτήν την ομάδα αστέρων, σαν ένα αμυδρό νέφος. Όμως, η «Κυψέλη» αναλύεται σε δεκάδες αστέρια μέσα από κιάλια ή ένα μικρό τηλεσκόπιο με χαμηλή ισχύ.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 9:14 μ.μ.
Τετάρτη, 6 Μαΐου
Η βροχή διαττόντων αστέρων «Υδροχοΐδες» φτάνει στο αποκορύφωμά της πριν τα ξημερώματα. Δυστυχώς, η πανσέληνος που ήταν πριν από λίγες ημέρες και το έντονο φως της απόψε θα αποκρύψουν τα αμυδρότερα μετέωρα. Μόνο τα πιο φωτεινά μετέωρα θα φανούν. Η καλύτερη ώρα για παρατήρηση είναι μετά τις 3 π.μ. Όλα τα μετέωρα προέρχονται από τα απομεινάρια του κομήτη 1P/Halley από τα τόσα ταξίδια του γύρω από τον Ήλιο.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 3:01 π.μ. της Πέμπτης.
Πέμπτη, 7 Μαΐου
Ο αστερισμός των Θηρευτικών Κυνών βρίσκεται κοντά στο ζενίθ αυτά τα βράδια, στο εσωτερικό της καμπύλης που σχηματίζεται από τη λαβή της «κατσαρόλας» της Μεγάλης Άρκτου. Τώρα που η σελήνη είναι σε χάση και ανατέλλει τουλάχιστον δύο ώρες μετά τις πρώτες βραδινές ώρες, ψάξτε για γαλαξίες στον πλούσιο ουρανό της άνοιξης.
Ο Ερμής φτάνει σε μέγιστη αποχή τα βράδια της 6ης και 7ης Μαΐου. Ο πιο εσωτερικός πλανήτης βρίσκεται 21 ° ανατολικά του ήλιου και εμφανίζεται 11 ° ψηλά στα δυτικά-βορειοδυτικά, 45 λεπτά μετά τη δύση του ηλίου. Θα λάμπει με μέγεθος 0 και θα φαίνεται εύκολα με γυμνό μάτι κάτω και στα δεξιά της λαμπρής Αφροδίτης.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 10:53 μ.μ.
Παρασκευή, 8 Μαΐου
Τα δύο φωτεινότερα σημεία του ουρανού είναι η Αφροδίτη και ο Δίας. Το σούρουπο είναι στα δυτικά και ψηλά στα νοτιοδυτικά, αντίστοιχα. Βρείτε το σημείο στα μισά της μεταξύ τους απόστασης. Λίγο πάνω και στα δεξιά εκεί είναι ο Πολυδεύκης, με τον Κάστορα στα δεξιά του.
Σάββατο, 9 Μαΐου
Στο τέλος της εβδομάδας, τα κέρατα του Ταύρου βρίσκονται αρκετά κάτω από την Αφροδίτη και ο πλανήτης Ερμής έχει γίνει πιο αμυδρός.
Η Αφροδίτη είναι 1,7° βόρεια του 5ου μεγέθους ανοιχτού σμήνους M35. Με κιάλια θα έχετε μια πολύ όμορφη εικόνα αυτής της συνόδου (του πλανήτη με το αστρικό σμήνος). Η διαφορά στη φωτεινότητα μεταξύ των δύο είναι εντυπωσιακή: η Αφροδίτη παρουσιάζεται περίπου 5000 φορές πιο λαμπρή από το συνολικό φως που δίνουν όλοι μαζί αυτοί οι μακρινοί ήλιοι του αστρικού σμήνους.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 12:32 μετά τα μεσάνυχτα.
Κυριακή, 10 Μαΐου
Το φεγγάρι βρίσκεται τις πρωινές ώρες στο νοτιοδυτικό μέρος του αστερισμού του Υδροχόου, κοντά στα σύνορά του με τον Αιγόκερω.
Τρία αστέρια μηδενικού μεγέθους λάμπουν νωρίς τα βράδια του Μαΐου: ο Αρκτούρος πολύ ψηλά στα νοτιοανατολικά, ο Βέγας πολύ χαμηλότερα στα βορειοανατολικά και η Αίγα στα βορειοδυτικά. Φαίνονται τόσο φωτεινά επειδή το καθένα είναι τουλάχιστον 60 φορές πιο φωτεινό από τον Ήλιο και επειδή είναι όλα σε σχετικά κοντινή απόσταση: 37, 25 και 42 έτη φωτός από εμάς, αντίστοιχα.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 8:24 μ.μ.
Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer’s Guide: “Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια.” Χωρίς αυτά, “Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος.”
Η πανσέληνος της περασμένης εβδομάδας «σκαρφαλώνει» πάνω από τον Χορτιάτη, όπως φαίνεται από την πόλη της Θεσσαλονίκης. Η φωτογραφία είναι του Κωνσταντίνου Εμμανουηλίδη
Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.
Ο Ερμής αν και φαίνεται ακόμα νωρίς το βράδυ όλη την εβδομάδα, αρχίζει να χάνει φωτεινότητα, από μέγεθος -0,3 σε μέγεθος +0,5 στις 8 Μαΐου. Κοιτάξτε περίπου 45 λεπτά μετά το ηλιοβασίλεμα, κάτω και στα δεξιά της Αφροδίτης.
Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,2, από τον Ταύρο στους Διδύμους) λάμπει μετά τη δύση του ηλίου πάνω στο δυτικό ουρανό. Η Αφροδίτη διανύει μια πορεία στο βραδινό ουρανό, σαν «Αποσπερίτης», που θα διαρκέσει μέχρι το καλοκαίρι. Ο πλανήτης δύει στα δυτικά-βορειοδυτικά μετά τις 11 το βράδυ. Με τηλεσκόπιο, ο πλανήτης είναι ακόμα μικρός και σε φάση gibbous αλλά ολοένα θα μεγαλώνει σε διάμετρο και θα γίνεται πιο λεπτή ημισέληνος.
Ο Άρης έχει χαθεί στη λάμψη του ήλιου.
Ο Δίας (με μέγεθος -2,1, στον Καρκίνο) είναι ψηλά στο νότο όταν θα έχει βραδιάσει. Φτάνει στο ψηλότερό του σημείο πριν τις 9 μ.μ. Με τηλεσκόπιο, η φαινόμενη διάμετρός του είναι 38 ή 37 δευτερόλεπτα του τόξου.
Ο Κρόνος (μέγεθος + 0,1, πάνω από την κεφαλή του Σκορπιού) βγαίνει στον πρωινό ουρανό στα νοτιοανατολικά στις 9:30 μ.μ. και μεσουρανεί στις 2:30 π.μ. Κάτω και στα αριστερά του, σε απόσταση 9° είναι ο Αντάρης. Αν παρατηρείτε τον πλανήτη με τηλεσκόπιο, αξίζει να δείτε και δύο διπλά άστρα κοντά του: το βήτα του Σκορπιού μόλις 1,2° κάτω του και το ν του Σκορπιού 1,8° κάτω και στα αριστερά του Κρόνου.
Ο Ουρανός είναι στη λάμψη του λυκαυγούς.
Ο Ποσειδώνας (μέγεθος +7,9, στον Υδροχόο) αρχίζει να εμφανίζεται χαμηλά στην αρχή του λυκαυγούς (από τα βόρεια γεωγραφικά πλάτη). Όσο πιο νότια, τόσο ψηλότερα θα βρεθεί.
