Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 4-12 έως 10-12

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

από 4-12 έως και 10-12 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 4 Δεκεμβρίου

Τελευταίο τέταρτο της Σελήνης στις 7:51 πμ. της Τρίτης.

Η Σελήνη φτάνει στο απόγειο, το πιο απομακρυσμένο σημείο από τη Γη στην τροχιά της γύρω από τον πλανήτη μας, στις 8:42 μμ. Εκείνη τη στιγμή θα βρίσκεται 404.346 χιλιόμετρα μακριά.

Ο Ερμής φτάνει σε μέγιστη αποχή από τον Ήλιο (21° ανατολικά) στις 4 μμ. Ο πλανήτης είναι ορατός ως «βραδινό αστέρι» για μικρό χρονικό διάστημα μετά τη δύση του Ήλιου, οπότε θα θελήσετε να βγείτε έξω καθώς το λυκόφως αρχίζει να πέφτει για να έχετε την καλύτερη ευκαιρία να τον εντοπίσετε.

Ο Ερμής είναι φωτεινός με μέγεθος -0,4. Μέσω ενός τηλεσκοπίου, ο μικροσκοπικός πλανήτης εκτείνεται στα 7″ και δείχνει ένα δίσκο 62% φωτισμένο. Τις επόμενες ημέρες, θα αρχίσει πρώτα να εξασθενεί σε φωτεινότητα και να μειώνεται ως προς τη φάση του. Στη συνέχεια θα αρχίσει να «πέφτει» πίσω προς τον Ήλιο από τις αρχές της επόμενης εβδομάδας. Θα εξαφανιστεί πριν από τα Χριστούγεννα, φτάνοντας σε κατώτερη σύνδεση στις 22.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 2:48 πμ. της Τρίτης.

 

Τρίτη,  5 Δεκεμβρίου

Στο τελευταίο τέταρτο η Σελήνη, τώρα ανατέλλει αργά (λίγο μετά τα μεσάνυχτα) και κυριαρχεί τις πρώτες πρωινές ώρες, επιδεικνύοντας το δυτικό μισό της πλευράς της που βλέπει προς τη Γη. Όσοι ξυπνούν νωρίς μπορούν να απολαύσουν αυτή τη λιγότερο παρατηρούμενη φάση, η οποία δείχνει το τραχύ, γεμάτο κρατήρες έδαφος στο σεληνιακό νότο, καθώς και το τεράστιο, σκοτεινό Oceanus Procellarum (Ωκεανό των Καταιγίδων) κοντά στο δυτικό άκρο. Ο προεξέχων κρατήρας Κοπέρνικος, που περιβάλλεται από μια ποδιά από φωτεινά συντρίμμια, είναι επίσης ορατός στα βορειοδυτικά.

Για όσους αναζητούν μια τηλεσκοπική πρόκληση, αναζητήστε το Straight Wall (Ευθύς Τοίχος), ή Rupes Recta, στη Θάλασσα των Σύννεφων. Αυτό το σεληνιακό ρήγμα έχει μήκος σχεδόν 113 χλμ. και πλάτος 2,4 χλμ. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τον κοντινό κρατήρα Arzachel για να το βρείτε, καθώς βρίσκεται ακριβώς νοτιοδυτικά αυτού του τόπου πρόσκρουσης. Κατά τη διάρκεια του τελευταίου τετάρτου, ο Ευθύς τοίχος μπορεί να εμφανιστεί ως μια φωτεινή γραμμή. Αυτό στην πραγματικότητα το καθιστά πιο δύσκολο να εντοπιστεί σε σχέση με τη σκοτεινή σκιά που αφήνει κατά τη διάρκεια του πρώτου τετάρτου, οπότε αν έχετε πρόβλημα τώρα, απλά περιμένετε για λίγες μέρες μετά την επόμενη Νέα Σελήνη και προσπαθήστε ξανά, νωρίς το βράδυ.

[Artful Lunar Picture of the Day (LPOD)]. Ο Maurice Collins από τη Νέα Ζηλανδία δημιούργησε το μωσαϊκό που εκθέτει το Rupes Recta (Ευθύς Τοίχος) [NASA/GSFC/Arizona State University/MoonScience].

 

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 10:39 μμ. της Τετάρτης.

 

Τετάρτη, 6 Δεκεμβρίου

Ο Ποσειδώνας είναι σε στάση μέσα στα αστέρια του Υδροχόου απόψε. Στην πραγματικότητα, θα τον βρείτε ακριβώς στα σύνορα αυτού του αστερισμού και των Ιχθύων, όπου ο πλανήτης βρίσκεται περίπου 7,5 ° νοτιοανατολικά του ‘Κυκλικού’ σχηματισμού των Ιχθύων. Ο ευκολότερος τρόπος για να εντοπίσετε τον παγωμένο γίγαντα είναι να βρείτε πρώτα το μεγέθους 4,5 λάμδα (λ) των Ιχθύων, το νοτιοανατολικότερο αστέρι στον Κυκλικό σχηματισμό, να πάτε 5° νότια για να φτάσετε ακριβώς στον Ποσειδώνα.

Ο μακρινός κόσμος φαίνεται μόλις 2″ σε φαινόμενο δίσκο, αν και στην πραγματικότητα είναι σχεδόν τέσσερις φορές το πλάτος του δίσκου του πλανήτη μας. Τώρα έχει λαμπρότητα 7,7. Σύντομα θα μειωθεί σε 7,8 για το υπόλοιπο του έτους. Είναι πολύ αμυδρός για να τον δούμε με γυμνό μάτι. Ο Ποσειδώνας κινούνταν προηγουμένως ανάδρομος, ή δυτικά μέσα στα αστέρια του υπόβαθρου. Τώρα θα αρχίσει να κινείται προς τα ανατολικά, αλλά τόσο αργά που ουσιαστικά θα φαίνεται να παραμένει στο ίδιο σημείο όλο το μήνα.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 6:30 μμ.

 

Πέμπτη, 7 Δεκεμβρίου

Νωρίτερο ηλιοβασίλεμα του έτους (αν βρίσκεστε κοντά σε γεωγραφικό πλάτος 40° βόρεια). Μέχρι τη στιγμή του ηλιοστασίου και της μεγαλύτερης νύχτας στις 21 Δεκεμβρίου, ο Ήλιος δύει στην πραγματικότητα 3 λεπτά αργότερα από ό, τι τώρα. Και η πιο αργή ανατολή του ηλίου δεν έρχεται μέχρι τις 5 Ιανουαρίου. Αυτές οι μικρές αποκλίσεις προκύπτουν από την κλίση του άξονα της Γης και την ελλειπτικότητα της τροχιάς της Γης.

Η Σελήνη είναι κοντά σε ένα διάσημο φωτεινό διπλό αστέρι νωρίς σήμερα το πρωί στην Παρθένο. Κοιτάξτε ανατολικά γύρω στις 3:30 πμ. και θα εντοπίσετε τη Σελήνη περίπου 20° πάνω από τον ορίζοντα, μια λεπτή ημισέληνο σε φθίνουσα φάση. Ακριβώς αριστερά από το φεγγάρι είναι ένα φωτεινό αστέρι – αυτό είναι το γ της Παρθένου, επίσης γνωστό ως Πορρίμα. Λάμποντας με μέγεθος 2,7, το αστέρι αυτό με την πρώτη ματιά δεν μοιάζει με τίποτα ιδιαίτερο. Αλλά μέσα από ένα τηλεσκόπιο, θα το δείτε χωρισμένο σε δύο αστέρια που φαίνονται σχεδόν πανομοιότυπα. Το ένα είναι μεγέθους 3,65, ενώ το άλλο είναι μεγέθους 3,56.

Εκτός από τη «δίδυμη» εμφάνισή τους, αυτά τα αστέρια έχουν κάποια σημαντική ιστορική σημασία. Παρείχαν στοιχεία για τη θεωρία της βαρύτητας του Νεύτωνα, καθώς οι αστρονόμοι ήταν σε θέση να καταγράψουν τις κινήσεις τους και τελικά να χαρτογραφήσουν τις τροχιές τους. Τα δύο ολοκληρώνουν μια περιστροφή, το ένα γύρω από το άλλο, εντελώς μία φορά κάθε 169 χρόνια περίπου, εμφανίζοντας έως και 6 ” στη μεγαλύτερη απόσταση μεταξύ τους. Αλλά στη πιο κοντινή τους απόσταση είναι δύσκολο να διαχωριστούν ακόμη και με μεγαλύτερα τηλεσκόπια. Έτσι, όταν οι αστρονόμοι είδαν αυτά τα αστέρια να «συγχωνεύονται» σε ένα στον προβλεπόμενο χρόνο με βάση τις τροχιές που είχαν χαρτογραφήσει, το γεγονός έδειξε ότι η βαρύτητα λειτούργησε όπως αναμενόταν, ακόμη και σε ένα μακρινό αστρικό σύστημα.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 12:17 μετά τα μεσάνυχτα.

 

Παρασκευή, 8 Δεκεμβρίου

Ξημερώματα Σαββάτου, η Σελήνη βρίσκεται ανάμεσα στον Στάχυ (α της Παρθένου) και της Αφροδίτης.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 8:09 μμ.

Σάββατο, 9 Δεκεμβρίου

Οι περισσότεροι αστερισμοί έχουν μόνο ένα φωτεινό αστέρι, αλλά ο Ωρίωνας έχει δύο: τον Ρίγκελ και τον Μπετελγκέζ. Ο Ρίγκελ είναι στου Ωρίωνα το αριστερό πόδι. Ένας λευκός-γαλάζιος υπέρ-γίγαντας και ένα από τα πιο γνωστά φωτεινά αστέρια, είναι σχεδόν 800 έτη φωτός μακριά. Αν ήταν τόσο κοντά όσο ο Σείριος, το φωτεινότερο αστέρι ορατό στο μάτι (και μόνο 8,6 έτη φωτός μακριά), ο Ρίγκελ  θα έλαμπε πιο έντονα στον ουρανό μας από τον λαμπρότερο πλανήτη, την Αφροδίτη.

Ο Μπετελγκέζ, το άλλο λαμπρό αστέρι του Ωρίωνα, βρίσκεται στον δεξιό ώμο του Κυνηγού. Ένας ερυθρός υπερ-γίγαντας, ο Μπετελγκέζ δεν είναι ένα ταπεινό αστέρι.

Στην πραγματικότητα, εάν ο Μπετελγκέζ αντικαθιστούσε τον ήλιο στο ηλιακό μας σύστημά,  τα εξωτερικά στρώματά του θα επεκτείνονταν πέρα από την Γη και τον Άρη, κοντά σχεδόν στην τροχιά του Δία.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 1:56 μετά τα μεσάνυχτα.

 

 

Κυριακή, 10 Δεκεμβρίου

Οι περισσότεροι αστερισμοί έχουν μόνο ένα φωτεινό αστέρι, αλλά ο Ωρίωνας έχει δύο: τον Ρίγκελ και τον Μπετελγκέζ. Ο Ρίγκελ είναι στου Ωρίωνα το αριστερό πόδι. Ένας λευκός-γαλάζιος υπέρ-γίγαντας και ένα από τα πιο γνωστά φωτεινά αστέρια, είναι σχεδόν 800 έτη φωτός μακριά. Αν ήταν τόσο κοντά όσο ο Σείριος, το φωτεινότερο αστέρι ορατό στο μάτι (και μόνο 8,6 έτη φωτός μακριά), ο Ρίγκελ  θα έλαμπε πιο έντονα στον ουρανό μας από τον λαμπρότερο πλανήτη, την Αφροδίτη.

Ο Μπετελγκέζ, το άλλο λαμπρό αστέρι του Ωρίωνα, βρίσκεται στον δεξιό ώμο του Κυνηγού. Ένας ερυθρός υπερ-γίγαντας, ο Μπετελγκέζ δεν είναι ένα ταπεινό αστέρι.

Στην πραγματικότητα, εάν ο Μπετελγκέζ αντικαθιστούσε τον ήλιο στο ηλιακό μας σύστημά,  τα εξωτερικά στρώματά του θα επεκτείνονταν πέρα από την Γη και τον Άρη, κοντά σχεδόν στην τροχιά του Δία.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 9:47 μμ.

Η Πανσέληνος Νοεμβρίου την στιγμή που ανατέλλει πάνω από την οροσειρά της Δίρφυος.
Πισσώνας Ευβοίας, 27 Νοεμβρίου 2023.  Φωτογραφία: Δημήτρης Μάλλιαρης        

 

 

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

 

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής, μέγεθος -0,4 με -0,2 αυτή την εβδομάδα, δύει ακόμα χαμηλότερα μετά το ηλιοβασίλεμα. Κοιτάξτε πάνω από το νοτιοδυτικό ορίζοντα 30-40 λεπτά μετά τη δύση με ένα ζευγάρι κιάλια.

Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,2) είναι στα νοτιοανατολικά, πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Ανατέλλει περίπου 2 ώρες πριν την αρχή του λυκαυγούς. Ο πλανήτης βρίσκεται στην Παρθένο, κάτω και αριστερά από τον Στάχυ.

Ο Άρης θα παραμείνει πίσω στη λάμψη του Ήλιου για το υπόλοιπο του έτους. Θα εμφανιστεί ξανά στον πρωινό ουρανό στο τέλος του Ιανουαρίου.

Ο Δίας (μέγεθος -2,8, στον Κριό) βρίσκεται στο ψηλότερό του σημείο μετά τις 9 μμ., 65 μοίρες πάνω από τον ορίζοντα. Με τηλεσκόπιο, η διάμετρος του δίσκου του είναι 48 – 47 δευτερόλεπτα του τόξου.

Ο Κρόνος, με μέγεθος +0,9, στον αμυδρό Υδροχόο, λάμπει κιτρινωπός ψηλά στα νοτιοδυτικά νωρίς το βράδυ. Το φωτεινό αστέρι κάτω από τον πλανήτη είναι ο Φομαλχώ, ενώ ο Αλτάιρ λάμπει πάνω και στα δεξιά του.

Ο Ουρανός έχει μέγεθος 5,6 στον Κριό, βρίσκεται ψηλά τις πρώτες πρωινές ώρες, 14° ανατολικά του Δία.

Ο Ποσειδώνας, με μέγεθος 7,9, στα σύνορα Ιχθύων-Υδροχόου φαίνεται ψηλά περίπου στις 7 μμ., 23° ανατολικά του Κρόνου.