Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, απο 5/10 έως και 11/10

 

 Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 5 Οκτωβρίου

Κατά το σούρουπο, αναζητήστε χαμηλά στα νοτιοανατολικά τον Φομαλχώ, που ανατέλλει. Περνάει από το ψηλότερό του σημείο νότια περίπου στις 11 μ.μ.

Ο Κρόνος παραμένει χαμηλά στα νοτιοδυτικά καθώς πέφτει το σκοτάδι αυτή την εβδομάδα. Βρίσκεται περίπου 15° πάνω από τον ορίζοντα μια ώρα μετά τη δύση και δεν δύει πριν τις 9 μ.μ. Ο πλανήτης βρίσκεται ανάμεσα στα αστέρια του ανατολικού Ζυγού, 11° βορειοδυτικά (προς τα δεξιά) του Αντάρη, του λαμπρότερου αστεριού στον γειτονικό Σκορπιό. Έχει μέγεθος 0,6 και εμφανίζεται αρκετά πιο λαμπρός από το κατακόκκινο αστέρι. Στο τηλεσκόπιο ο Κρόνος έχει δίσκο με φαινόμενη διάμετρο 16″.

Τρίτη, 6 Οκτωβρίου

Η ετήσια βροχή διαττόντων Ωριωνίδες έχει ήδη αρχίσει. Αν και η κορύφωση της βροχής απέχει δύο εβδομάδες (τη νύχτα της 21^ης Οκτωβρίου), από τώρα θα είστε σε θέση να δείτε κάποιους διάττοντες τις πρώτες πρωινές ώρες αυτή την εβδομάδα, που φαίνονται να προέρχονται από το βόρειο μέρος του αστερισμού του Ωρίωνα.

Τώρα που η Σελήνη έχει φύγει από τον βραδινό ουρανό, μπορείτε να εντοπίσετε τον πιο λαμπρό αστεροειδή, την Εστία (Vesta), με μέγεθος 6,2, μια εβδομάδα μετά την αντίθεσή της. Φαίνεται εύκολα με κιάλια στο δυτικό Κήτος.

Ο πλανήτης Ουρανός, με μέγεθος 5,7, είναι εκεί κοντά, επίσης.

Τετάρτη, 7 Οκτωβρίου

Ξημερώματα Πέμπτης, η ημισέληνος βρίσκεται πάνω από την Αφροδίτη. Τις επόμενες δύο ημέρες συναντά τον Άρη και τον Δία, που βρίσκονται χαμηλότερα. Το πρωί της Παρασκευής ο Άρης και ο Δίας απέχουν μεταξύ τους μόλις 3,6°. Η σύνοδός τους θα είναι στις 17 και 18 Οκτωβρίου, όταν θα απέχουν μεταξύ τους μόλις 0,4°, ενώ τους πλησιάζει και η Αφροδίτη!

 

Πέμπτη, 8 Οκτωβρίου

Στις 17 Ιουνίου του 1991, η Αφροδίτη έλαμπε πάνω από τον Δία ενώ ο αμυδρότερος τους Άρης βρέθηκε στα αριστερά τους. Αυτοί οι ίδιοι τρείς πλανήτες βρίσκονται σε σύνοδο στον πρωινό ουρανό τον Οκτώβριο. Φωτογραφία: Alan Dyer

 

Παρασκευή, 9 Οκτωβρίου

Μια που είναι η εποχή που στο ζωικό κόσμο η αρκούδα ετοιμάζεται για την χειμερία νάρκη της, το ίδιο περίπου συμβαίνει και στον βορειοδυτικό ουρανό. Η Μεγάλη Άρκτος χαμηλώνει ή ξεκουράζεται προσωρινά για τον χειμώνα που ακολουθεί. Πράγματι, χρειάζεται ανοιχτό ορίζοντα, για να διακρίνουμε την κατσαρόλα της Άρκτου, που φαίνεται να χάνεται στον ορίζοντα. Όμως, νωρίς τα ξημερώματα σκαρφαλώνει ψηλότερα, δίνοντας μας μια γεύση από τον ουρανό της άνοιξης.

Σάββατο, 10 Οκτωβρίου

Ξημερώματα Κυριακής, μια πρόκληση περιμένει τους παρατηρητές του ουρανού: περίπου 30 με 40 λεπτά πριν από την ανατολή του Ήλιου, αναζητήστε με ένα ζευγάρι κιάλια χαμηλά στα ανατολικά τον Ερμή (μέγεθος 0,6), 3 μοίρες κάτω και αριστερά από την πολύ λεπτή ημισέληνο. Ο Ερμής και η Σελήνη μοιάζουν μορφολογικά αρκετά μεταξύ τους, ωστόσο ο Ερμής είναι 40% μεγαλύτερος σε διάμετρο και έχει δύο φορές ισχυρότερη βαρύτητα στην επιφάνειά του.

 

Κυριακή, 11 Οκτωβρίου

Η Σελήνη φτάνει σε απόγειο στις 4:19 μ.μ., δηλαδή στο πιο μακρινό σημείο της τροχιάς της γύρω από τη Γη, 406.388 χιλιόμετρα μακριά μας.

Ο Ουρανός φτάνει σε αντίθεση απόψε, δηλαδή βρίσκεται αντιδιαμετρικά από τον Ήλιο (παρατηρούμενος από τη Γη). Αυτό σημαίνει ότι ανατέλλει με το ηλιοβασίλεμα, σκαρφαλώνει ψηλότερα στον νότο περίπου στη 1 π.μ. και δύει με την ανατολή του Ηλίου. Ο πλανήτης, με μέγεθος 5,7, βρίσκεται στους νότιους Ιχθύες και στο ίδιο οπτικό πεδίο (με κιάλια) με το αστέρι 5^ου μεγέθους ζ των Ιχθύων. Αν και ο Ουρανός είναι αρκετά λαμπρός ώστε να εντοπίζεται με γυμνό μάτι σε έναν σκοτεινό ουρανό, χρησιμοποιήστε κιάλια για να τον βρείτε αρχικά. Ένα τηλεσκόπιο αποκαλύπτει τον γαλαζοπράσινο δίσκο του πλανήτη, ο οποίος έχει γωνιώδη διάμετρο 3,7″.

Το μεθάνιο στην ατμόσφαιρα του Ουρανού απορροφά το κόκκινο φως, δίνοντας στον πλανήτη μια χαρακτηριστική γαλαζωπή απόχρωση, που μπορεί κανείς να διακρίνει με ένα ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο. Αυτή η εικόνα από το τηλεσκόπιο Keck καταγράφει επίσης την ατμοσφαιρική δομή του και ένα αχνό δακτύλιο. Η φωτογραφία είναι του Lawrence Sromovsky (Πανεπιστήμιο του Wisconsin) από το W. Μ. Keck Observatory.

 

Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer’s Guide:  “Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια.” Χωρίς αυτά, “Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος.”

NGC 7806 (Φωτογραφία: Adam Block/Mount Lemmon SkyCenter/University of Arizona)
Αυτό το περίεργο τρίο γαλαξιών, γνωστό ως NGC 7806, είναι τόσο αμυδρό, που όχι μόνο υπάρχουν πολύ λίγες φωτογραφίες του, αλλά και οι πληροφορίες σχετικά με αυτό είναι εξαιρετικά σπάνιες. Η φωτογραφία αυτή του NGC 7806 (αλλιώς γνωστό ως Arp 112 ή UGC 12911) μπορεί να είναι η πρώτη έγχρωμη εικόνα που ελήφθη ποτέ!

 

Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

 

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής αρχίζει να κάνει την εμφάνισή του στο τέλος της εβδομάδας. Κοιτάξτε 30 με 40 λεπτά πριν από την ανατολή του Ήλιου, χαμηλά στον ορίζοντα, πολύ πιο κάτω από τους τρεις πλανήτες, Αφροδίτη, Άρη και Δία. Αρχίζει από μέγεθος +1,4 και αυξάνει σε λαμπρότητα.

Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,7) είναι ψηλά στα ανατολικά στον πρωινό ουρανό. Ανατέλλει νωρίτερα, γύρω στις 4 π.μ. Με τηλεσκόπιο φαίνεται ότι η φάση της γίνεται μια παχιά ημισέληνος που φθίνει από εβδομάδα σε εβδομάδα. Η θέα της Αφροδίτης είναι εκθαμβωτική και εύκολα μπορεί να παραπλανηθεί ο παρατηρητής και να νομίσει ότι μπροστά του εμφανίζεται ένα UFO.

Ο αμυδρός Άρης και ο λαμπρός Δίας (μέγεθος +1,8 και -1,7, αντίστοιχα) είναι χαμηλά στην ανατολή, κάτω από τον Βασιλίσκο και την Αφροδίτη. Η μεταξύ τους απόσταση μικραίνει από μέρα σε μέρα.

Ο Κρόνος, με μέγεθος +0,6, στα σύνορα Σκορπιού-Ζυγού, βρίσκεται χαμηλά στα νοτιοδυτικά το σούρουπο. Στα αριστερά του, σε απόσταση 10°, λαμπυρίζει ο Αντάρης.

Ο Ουρανός (μέγεθος +5,7, στους Ιχθύες) και ο Ποσειδώνας (μέγεθος +7,8, στον Υδροχόο) είναι στα ανατολικά και στα νοτιοανατολικά, περίπου στις 9:30 μ.μ. Εδώ θα βρείτε αναλυτικούς χάρτες για τις θέσεις του Ουρανού και του Ποσειδώνα.