Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 6-11 έως 12-11
Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
από 6-11 έως και 12-11 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Δευτέρα, 6 Νοεμβρίου
Η Σελήνη φτάνει στο απόγειο, το πιο απομακρυσμένο σημείο από τη Γη στην τροχιά της, στις 11:50 μμ. Εκείνη την στιγμή, ο δορυφόρος μας θα βρίσκεται 404.570 χιλιόμετρα μακριά.
Ο Περσέας είναι ψηλά στα βορειοανατολικά αυτά τα βράδια του Νοεμβρίου. Ίσως είστε εξοικειωμένοι με την εύρεση του διπλού σμήνους του Περσέα με κιάλια ή με γυμνό μάτι. Είναι κάτω από την Κασσιόπη. Ο Περσέας έχει πολλά άλλα ανοιχτά σμήνη! Ένα από τα ωραιότερα είναι το M34 μεταξύ Αλγκόλ και γ της Ανδρομέδας. Ψάξτε για έναν συμπαγή, τετράγωνο πυρήνα που περιβάλλεται από έναν ακανόνιστο εξωτερικό βρόχο οκτώ περίπου άστρων 8ου έως 10ου μεγέθους. Το ίδιο το Διπλό Σμήνος περιβάλλεται στενά από μια σειρά τηλεσκοπικών διπλών αστέρων, σκοτεινών σμηνών και μικρών αστρικών σχηματισμών.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 11:43 μμ.
Τρίτη, 7 Νοεμβρίου
Απόψε, χρησιμοποιήστε τον λαμπρό Δία ως σημάδι για να βρείτε τον αμυδρότερο αστεροειδή 21 Lutetia, ο οποίος χαράσσει μια παρόμοια διαδρομή στον ουρανό στα νότια του Δία.
Βρείτε τον Δία στα ανατολικά μία ή δύο ώρες μετά το ηλιοβασίλεμα. Στη συνέχεια, χρησιμοποιήστε κιάλια ή τηλεσκόπιο για να κεντράρετε τον πλανήτη και να κατευθυνθείτε 2,2 ° νότια, εκεί όπου βρίσκεται η Lutetia. Αυτός ο αστεροειδής της κύριας ζώνης ανακαλύφθηκε το 1852 και τον επισκέφθηκε η αποστολή Rosetta της ESA το 2010. Μετρά περίπου 100 χιλιόμετρα σε μήκος και λάμπει περίπου με 10ο μέγεθος. Αυτό σημαίνει ότι θα τον εντοπίσετε καλύτερα με μεγαλύτερα κιάλια ή ένα τηλεσκόπιο ευρέως πεδίου, και με αρκετή υπομονή. Χρησιμοποιήστε τον παραπάνω αστρικό χάρτη και επωφεληθείτε από τη θέση του Δία βόρεια της Lutetia για να τον αναγνωρίσετε.
Η Lutetia κινείται δυτικά, καλύπτοντας ελαφρώς περισσότερο μέρος του ουρανού από τον Δία αυτό το μήνα. Αυτό συμβαίνει επειδή η Lutetia, στην κύρια ζώνη, είναι ελαφρώς πιο κοντά μας. Συγκρίνετε τη θέα από νύχτα σε νύχτα για αρκετές ημέρες ή ακόμα και εβδομάδες για να βρείτε το κινούμενο σημείο και να παρακολουθήσετε τον αστεροειδή καθώς κινείται μέσα από τα ακίνητα αστέρια του υποβάθρου.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 7:34 μμ. της Τετάρτης.
Τετάρτη, 8 Νοεμβρίου
Κοιτάξτε ανατολικά νωρίς το ξημέρωμα της Πέμπτης. Εάν ο ουρανός είναι καθαρός, η κοντινή σύνοδος της Αφροδίτης και της ημισελήνου σίγουρα θα τραβήξει την προσοχή σας. Αυτά είναι τα δύο φωτεινότερα ουράνια αντικείμενα, μετά τον Ήλιο. Σημειώστε τη λάμψη της γης στο νυχτερινό τμήμα της Σελήνης. Ένα τηλεσκόπιο αποκαλύπτει την διαχωρίζουσα της Σελήνης που περνάει κατά μήκος της άκρης του Oceanus Procellarum, καθώς και την Αφροδίτη που εμφανίζεται στην φάση της ημισελήνου.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 1:21 πμ. της Πέμπτης.
Πέμπτη, 9 Νοεμβρίου
Πάνω από την Παρθένο βρίσκεται ο αστερισμός του Λέοντα. Στην άκρη της ουράς του λιονταριού είναι η Ντενέμπολα. Το σώμα του Λέοντα εκτείνεται πάνω δεξιά από αυτό το αστέρι στον ουρανό καθώς ανατέλλει. Ο Λέων φιλοξενεί τη βροχή διαττόντων Λεοντίδες, η οποία κορυφώνεται τη νύχτα 17/18 Νοεμβρίου. Η δραστηριότητα της βροχής ξεκίνησε επίσημα στις 6 του μήνα και σιγά-σιγά προχωρά στην κορύφωσή της. Έτσι, αν είστε έξω νωρίς σήμερα το πρωί και έχετε λίγη τύχη, μπορεί να παρατηρήσετε λίγο περισσότερο από το συνηθισμένο αριθμό, τυχαία μετέωρα να διασχίζουν τον ουρανό.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 9:12 μμ.
Παρασκευή, 10 Νοεμβρίου
Η Αίγα του Ηνίοχου (Capella) είναι το φωτεινότερο αστέρι χαμηλά στα βορειοανατολικά καθώς πλησιάζει το σκοτάδι μετά το σούρουπο. Η γραμμή που σχηματίζεται μεταξύ της Αίγας και του Πολικού περνά μέσω ενός μάλλον κενού μέρους του ουρανού που προσδιορίζεται με το όνομα Καμηλοπάρδαλις. Ο αστερισμός είναι σχετικά νέος. Δημιουργήθηκε το 1614.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 2:59 πμ. του Σαββάτου.
Σάββατο, 11 Νοεμβρίου
Περίπου στις 9 μμ., ο Ωρίων βγαίνει πάνω από τον ανατολικό ορίζοντα (ανάλογα με το πόσο ανατολικά ή δυτικά ζείτε στη ζώνη ώρας σας). Ψηλά πάνω από τον Ωρίωνα λάμπει ο πορτοκαλί Αλντεμπαράν. Πάνω από τον Aldebaran βρίσκεται το μικρό σμήνος των Πλειάδων, το μέγεθος του δακτύλου σας στο μήκος του βραχίονα. Στο αριστερό άκρο του Aldebaran και των Πλειάδων βρίσκεται η φωτεινή Αίγα (Capella). Κάτω από τον Ωρίωνα, ο Σείριος ανατέλλει γύρω στις 10 με 11 μμ. Ανεξάρτητα από το πού βρίσκονται στον ουρανό, ο Σείριος ακολουθεί πάντα δύο ώρες πίσω από τον Ωρίωνα. Ή αντίστοιχα, ένα μήνα πίσω από τον Ωρίωνα.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 10:50 μμ.
Κυριακή, 12 Νοεμβρίου
Κοντά στην Κασσιόπη βρίσκεται ο αμυδρός αστερισμός της Σαύρας που είναι πλούσιος σε αντικείμενα από τον βαθύ ουρανό, όπως το NGC 7243 ή Caldwell 16, ένα ανοικτό σμήνος. Βρίσκεται κοντά στους αστέρες α Σαύρας και 4 Σαύρας καθώς και στο πλανητικό νεφέλωμα IC 5217. Υπολογίζεται ότι απέχει 2.800 έτη φωτός και η ηλικία του εκτιμάται στα εκατό εκατομμύρια χρόνια.[1] Το NGC 7243 αποτελείται κυρίως από λευκά και μπλε άστρα. Στο κέντρο του υπάρχει ένα διπλό άστρο μεγέθους 6,4.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 4:37 πμ. της Δευτέρας.
Τηλεσκόπια ακτίνων Χ της NASA αποκαλύπτουν τα «οστά» ενός φανταστικού κοσμικού χεριού.
Credit: X-ray: NASA/CXC/Stanford Univ./R. Romani et al. (Chandra); NASA/MSFC (IXPE); Infared: NASA/JPL-Caltech/DECaPS; Image Processing: NASA/CXC/SAO/J. Schmidt)
Το 1895, ο Wilhelm Röntgen ανακάλυψε τις ακτίνες Χ και τις χρησιμοποίησε για να απεικονίσει τα οστά στο χέρι της συζύγου του, ξεκινώντας ένα επαναστατικό διαγνωστικό εργαλείο για την ιατρική. Τώρα, δύο από τα διαστημικά τηλεσκόπια ακτίνων Χ της NASA έχουν συνδυάσει τις δυνατότητες απεικόνισης τους για να αποκαλύψουν τα «οστά» του μαγνητικού πεδίου μιας αξιοσημείωτης δομής σε σχήμα χεριού στο διάστημα. Μαζί, αυτά τα τηλεσκόπια αποκαλύπτουν τη συμπεριφορά ενός νεκρού άστρου που κατέρρευσε και ζει μέσα σε σωματίδια ενεργοποιημένης ύλης και αντιύλης. Περίπου 1.500 χρόνια πριν, ένα γιγάντιο αστέρι στον Γαλαξία μας ξέμεινε από πυρηνικά. Όταν συνέβη αυτό, το αστέρι κατέρρευσε και σχημάτισε ένα εξαιρετικά πυκνό αντικείμενο, ένα αστέρι νετρονίων.
Το 2001, το παρατηρητήριο ακτίνων Χ Chandra της NASA παρατήρησε για πρώτη φορά το πάλσαρ PSR B1509-58 και αποκάλυψε ότι το νεφέλωμα του (αναφέρεται ως MSH 15-52) μοιάζει με ανθρώπινο χέρι. Το πάλσαρ βρίσκεται στη βάση της “παλάμης” του νεφελώματος. Το MSH 15-52 βρίσκεται 16.000 έτη φωτός από τη Γη.
Το νέο τηλεσκόπιο ακτίνων Χ της NASA, το Imaging X-ray Polarimetry Explorer (IXPE), έχει παρατηρήσει το MSH 15-52 για περίπου 17 ημέρες, το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα που έχει εξετάσει οποιοδήποτε μεμονωμένο αντικείμενο από τότε που εκτοξεύτηκε τον Δεκέμβριο του 2021.
Τα δεδομένα του IXPE μας δίνουν τον πρώτο χάρτη του μαγνητικού πεδίου, δήλωσε ο Roger Romani του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ στην Καλιφόρνια, ο οποίος ηγήθηκε της μελέτης. «Τα φορτισμένα σωματίδια που παράγουν τις ακτίνες Χ ταξιδεύουν κατά μήκος του μαγνητικού πεδίου, καθορίζοντας το βασικό σχήμα του νεφελώματος, όπως κάνουν τα οστά στο χέρι ενός ατόμου».
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.
Ο Ερμής δεν είναι ορατός, αφού βρίσκεται στη λάμψη του ηλιοβασιλέματος.
Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,4, κάτω από τα πόδια του Λέοντα) είναι ψηλά στα ανατολικά, πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Ανατέλλει περίπου 2 ½ ώρες πριν την ανατολή του Ήλιου. Με τηλεσκόπιο φαίνεται ότι είναι σε φθίνουσα φάση.
Ο Άρης θα παραμείνει πίσω στη λάμψη του Ήλιου για το υπόλοιπο του έτους.
Ο Δίας (μέγεθος -2,9, στον Κριό) ανατέλλει περίπου στις 5:00 μμ. Βρίσκεται στο ψηλότερό του σημείο τα μεσάνυχτα, 65 μοίρες πάνω από τον ορίζοντα. Βρέθηκε σε αντίθεση στις 3 Νοεμβρίου. Με τηλεσκόπιο, η διάμετρος του δίσκου του είναι η μεγαλύτερη: 49 – 50 δευτερόλεπτα του τόξου!
Ο Κρόνος, με μέγεθος +0,7, στον αμυδρό Υδροχόο, ανατέλλει πολύ πριν τη δύση του Ήλιου, μεσουρανεί μετά τις 7 μμ και δύει πριν τις 1:00 πμ. Το φωτεινό αστέρι κάτω από τον πλανήτη είναι ο Φομαλχώ, ενώ ο Αλτάιρ λάμπει πάνω και στα δεξιά του.
Ο Ουρανός έχει μέγεθος 5,6 στον Κριό, βρίσκεται ψηλά τις πρώτες πρωινές ώρες, 11° ανατολικά του Δία.
Ο Ποσειδώνας, με μέγεθος 7,8, στα σύνορα Ιχθύων-Υδροχόου φαίνεται ψηλά περίπου στις 8 μμ., 25° ανατολικά του Κρόνου.
