Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 8-5 έως 14-5

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

από 8-5 έως και 14-5 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 8 Μαΐου

Τρία αστέρια μηδενικού μεγέθους λάμπουν νωρίς το βράδυ τον Μάιο: ο Αρκτούρος ψηλά στα νοτιοανατολικά, ο Βέγας πολύ χαμηλότερα στα βορειοανατολικά και η Αίγα (Capella) στα βορειοδυτικά. Φαίνονται τόσο φωτεινά επειδή το καθένα είναι τουλάχιστον 60 φορές πιο φωτεινό από τον Ήλιο και επειδή είναι όλα σχετικά κοντά: 37, 25 και 42 έτη φωτός από εμάς, αντίστοιχα.

Τρίτη,  9 Μαΐου

Απόψε και αύριο, παρατηρήστε την Αφροδίτη το βράδυ με ένα τηλεσκόπιο ευρέος πεδίου ή με κιάλια και αναζητήστε το ανοιχτό αστρικό σμήνος M35 περίπου 2° αριστερά ή κάτω αριστερά. Με κιάλια το M35 έχει μια αμυδρή, γκρίζα λάμψη. Με ένα τηλεσκόπιο, μοιάζει σαν μια πόλη τη νύχτα όπως φαίνεται από το διάστημα.

Ο Ουρανός είναι σε σύνοδο με τον Ήλιο στις 11 μμ. Θα επανεμφανιστεί στον πρωινό ουρανό λίγο πριν από την ανατολή του ηλίου στα τέλη Μαΐου.

Εμφανώς ορατή, όμως, είναι η Αφροδίτη. Ο φωτεινός πλανήτης εξακολουθεί να κυριαρχεί στον δυτικό ουρανό μετά τη δύση του ηλίου και φτάνει στη μέγιστη απόκλιση του βόρεια (26°) σήμερα, καθώς και στο υψηλότερο σημείο του πάνω από την εκλειπτική. Η Αφροδίτη δύει πριν τα μεσάνυχτα.

Η Αφροδίτη βρίσκεται τώρα περίπου βόρεια του ήτα των Διδύμων, σε απόσταση 2° από το λαμπερό ανοικτό σμήνος M35 που είναι ορατό με γυμνό μάτι υπό καλές συνθήκες, με μέγεθος 5,3. Το ζευγάρι φαίνεται εκπληκτικό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο χαμηλής μεγέθυνσης. Μια ευκαιρία για τους αστροφωτογράφους για να αποθανατίσουν αυτή την όμορφη εικόνα! Η Αφροδίτη είναι τώρα 63 τοις εκατό φωτισμένη και 18 “σε πλάτος. Θα μικραίνει καθ’ όλη τη διάρκεια του μήνα και θα φαίνεται περίπου μισοφωτισμένη στα τέλη Μαΐου, ενώ ταυτόχρονα το γωνιακό της μέγεθος θα αυξηθεί  περισσότερο από 20 “.

 

Τετάρτη, 10 Μαΐου

Ο Βέγας είναι το φωτεινότερο αστέρι στα ανατολικά-βορειοανατολικά όσο περνάει το βράδυ. Κοιτάξτε 14° πάνω αριστερά του Βέγα για τον Eltanin, τη «μύτη» 2^ου μεγέθους του Δράκου. Πιο κοντά πάνω και πάνω αριστερά του Eltanin είναι τα τρία πιο αμυδρά αστέρια που σχηματίζουν το υπόλοιπο κεφάλι του Δράκου.

Το πιο αμυδρό αστέρι του κεφαλιού του Δράκου, απέναντι από τον Eltanin, είναι ο ν του Δράκου. Αυτό είναι ένα όμορφο, ίσης φωτεινότητας διπλό αστέρι με κιάλια (απόσταση 61 δευτερόλεπτα τόξου, και με τα δύο άστρα μεγέθους 4,9). Και οι δύο είναι θερμοί, χημικά ιδιόρρυθμοι αστέρες τύπου Αm, κάπως μεγαλύτεροι, θερμότεροι και πιο ογκώδεις από τον Ήλιο.

 

Πέμπτη, 11 Μαΐου

Η Σελήνη φτάνει στο περίγειο, το πλησιέστερο σημείο της τροχιάς της γύρω από τη Γη, στις 8:05 μμ. Τότε ο δορυφόρος μας θα είναι 369.262 χιλιόμετρα μακριά.

Αργά το βράδυ στα νοτιοανατολικά ανεβαίνει το πάνω μέρος του σώματος του Σκορπιού. Το πιο αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό του είναι η φωτεινή «κόκκινη καρδιά του», ο Αντάρης, ένας κόκκινος γίγαντας 1^ου μεγέθους του οποίου η απόχρωση είναι εμφανής. Κεντράρετε αυτό το αστέρι στο τηλεσκόπιό σας και, στη συνέχεια, μετακινήστε το οπτικό σας πεδίο αργά βορειοδυτικά έως ότου ο Αντάρης είναι ακριβώς εκτός οπτικού πεδίου. Στη συνέχεια, θα εντοπίσετε το σφαιρωτό σμήνος NGC 6144, το οποίο βρίσκεται λιγότερο από 1° από το αστέρι. Αυτό το σμήνος 9^ου μεγέθους εκτείνεται περίπου 9′ και είναι δύσκολο να το δει κανείς όταν ο Αντάρης είναι επίσης ορατός, εξαιτίας του έντονου φωτός του άστρου.

Ένα ακόμη πιο ευδιάκριτο σφαιρωτό βρίσκεται επίσης κοντά: το 7^ου μεγέθους M80 είναι μόλις 4,5° βορειοδυτικά του Αντάρη. Ελαφρώς μεγαλύτερος από το NGC 1644, στα 10′, το M80 είναι φωτεινότερο και πυκνότερο, με πολλές εκατοντάδες χιλιάδες αστέρια. Αυτό αυξάνει τη φωτεινότητα της επιφάνειάς του, ιδιαίτερα προς το κέντρο. Το M80 είναι ένα από τα πυκνότερα σφαιρωτά σμήνη στον γαλαξία μας και οι αστρονόμοι έχουν βρει ενδείξεις ότι οι συγκρούσεις μεταξύ των αστεριών στις κεντρικές περιοχές του είναι συχνές.

Παρασκευή, 12 Μαΐου

Τελευταίο τέταρτο της Σελήνης στις 5:29 μμ.

Η Σελήνη βρίσκεται στον Αιγόκερω. Θα την βρείτε νωρίς στον πρωινό ουρανό. Τα επόμενα βράδια θα πλησιάζει τον Κρόνο και τον Ποσειδώνα, όπως φαίνεται παραπάνω.

Μπορείτε να εντοπίσετε το μεγάλο, φωτεινό φεγγάρι του, τον Τιτάνα νότια του Κρόνου. Η τροχιακή περίοδος του φεγγαριού είναι 16 ημέρες, οπότε φαίνεται να κινείται γρήγορα. Εάν εντοπίσετε τον πλανήτη πριν ο ουρανός γίνει φωτεινός, αναζητήστε επίσης τα τρία φεγγάρια 10^ου μεγέθους: Τηθύς, Διώνη και Ρέα.  Στέκονται με αυτή τη σειρά, από το πλησιέστερο έως το πιο απομακρυσμένο, σε μια γραμμή προς τα ανατολικά του Κρόνου.

Σάββατο, 13 Μαΐου

Με τη Σελήνη απούσα από τον βραδινό ουρανό, χρησιμοποιήστε κιάλια ή τηλεσκόπιο για να εντοπίσετε το σφαιρωτό σμήνος M5, το «πετράδι του φιδιού», στην Κεφαλή του Όφεως, ψηλά στα νοτιοανατολικά αργά το βράδυ. Με μέγεθος 5,6, είναι αρκετά εύκολο με κιάλια σ’ έναν μέτρια σκοτεινό ουρανό (αν ξέρετε ακριβώς πού να κοιτάξετε.

Κυριακή, 14 Μαΐου

Εάν έχετε αφήσει ποτέ κάποιον νέο ερασιτέχνη να κοιτάξει μέσω του τηλεσκοπίου σας, οι πιθανότητες είναι ότι θα σας έχει ρωτήσει ‘ποιο είναι το πιο μακρινό αντικείμενο που  μπορεί να δει κανείς με αυτό; ‘   Εκτός αν έχετε ένα πολύ μεγάλο τηλεσκόπιο, οι πιθανότητες είναι ότι η απάντησή σας πρέπει να είναι το  ‘ 3C273’, στον αστερισμό της Παρθένου. Το 3C273 είναι ένα κβάζαρ που θεωρείται ότι βρίσκεται  περίπου 2 δισεκατομμύρια έτη φωτός  μακριά. Για το 3C273 υπάρχουν  διάφορες αναφορές  στην αστρονομική ιστορία. Όχι μόνο είναι  το φωτεινότερο κβάζαρ στον ουρανό, αλλά επίσης το πρώτο που ανακαλύφθηκε. Ο  προσδιορισμός του σαν 3C273 προέρχεται από το ότι είναι η 273^η  είσοδος στον τρίτο κατάλογο των ράδιο πηγών του Κέμπριτζ, ο οποίος πραγματοποιήθηκε  με το ιστορικό ράδιο τηλεσκόπιο στο Jodrell Bank της Αγγλίας και δημοσιεύθηκε το 1959. Αν ήταν σε απόσταση 30 ετών φωτός από τον πλανήτη μας – περίπου επτά φορές την απόσταση μεταξύ της Γης και του Εγγύτατου Κενταύρου (Proxima Centauri), το πλησιέστερο άστρο σε μας μετά από τον Ήλιο – θα εξακολουθούσε να εμφανίζονταν τόσο φωτεινός στον ουρανό, όσο και ο ήλιος μας.

                                                                                                    

Νεφελώματα, σουπερνόβα και αστέρια που καταγράφηκαν από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble.

 

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ 

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής είναι κρυμμένος στη λάμψη της ανατολής του Ήλιου.

Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,2, κοντά στα πόδια των Διδύμων) είναι το λαμπρό «Βραδινό Αστέρι» στα δυτικά κατά τη διάρκεια του βραδινού λυκόφωτος και αργά το βράδυ. Αυτό το μήνα λάμπει στο πιο ψηλότερο σημείο του! Δύει 2 ½ ώρες μετά το ηλιοβασίλεμα.

Με τηλεσκόπιο, η Αφροδίτη δείχνει έναν μικρό δίσκο (18 δευτερόλεπτα της μοίρας, 62% φωτισμένος). Ο δίσκος θα είναι 50% φωτισμένος στα τέλη Μαΐου και θα γίνει μια μεγαλύτερη, δραματικά λεπτή ημισέληνος που θα φέγγει χαμηλότερα από τα μέσα Ιουνίου έως τα μέσα Ιουλίου.

Ο Άρης συνεχίζει να χάνει σε λαμπρότητα. Πάνω και στα δεξιά του είναι ο Πολυδεύκης και ο Κάστορας. Έχει μέγεθος +1,4 και φαινόμενη διάμετρο μόνο 5”. Βρίσκεται ψηλά στο νότο πριν τα μεσάνυχτα. Στις 16 Μαΐου θα βρεθεί στην ευθεία γραμμή με τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη.

Ο Δίας είναι σε σύνοδο με τον Ήλιο.

Ο Κρόνος, με μέγεθος +1,0 στον αμυδρό Υδροχόο, αρχίζει να φαίνεται πριν την ανατολή του Ήλιου. Δοκιμάστε να τον εντοπίσετε με ένα ζευγάρι κιάλια πριν την ανατολή του Ήλιου.

Ο Ουρανός και ο Ποσειδώνας δεν φαίνονται στον ουρανό αφού είναι πολύ χαμηλά στο βραδινό και πρωινό λυκόφως, αντίστοιχα.