Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 8-7 έως 14-7

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

από 8-7 έως και 14-7 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 8 Ιουλίου

Ο Ηρακλής διασχίζει το ζενίθ αυτά τα βράδια. Στο δυτικό άκρο του χαρακτηριστικού σχηματισμού του Τραπεζίου του, πόσες φορές έχετε στρέψει το τηλεσκόπιό σας στον παλιό γνώριμο, το M13, το μεγάλο σφαιρωτό σμήνος; Το κάνετε αυτό όχι μόνο επειδή είναι ένα από τα καλύτερα σφαιρωτά σμήνη στον ουρανό, αλλά επειδή είναι εύκολο να βρεθεί.

Έτσι, το άλλο μεγάλο σφαιρωτό του Ηρακλή, το M92, μόλις 9° μακριά, παραβλέπεται. Τα δυο σμήνη μοιάζουν πάρα πολύ. Το M92 είναι σχεδόν τόσο μεγάλο και σχεδόν τόσο φωτεινό όσο το M13. Και τι γίνεται με το όχι τόσο γνωστό σφαιρωτό σμήνος της οικογένειας του Ηρακλή, το NGC 6229; Είναι μερικές μοίρες βορειότερα από τον σχηματισμό του Τραπεζίου, μεγέθους 9,4. Όμως, μπορεί να εντοπίζεται ακόμα και με μικρά τηλεσκόπια.

Ο Κρόνος ανατέλλει γύρω στα μεσάνυχτα και παρουσιάζει ένα εκπληκτικό θέαμα με τους δακτυλίους του σχεδόν σε κάτοψη. Ο πλανήτης έχει επί του παρόντος κλίση μόλις 2° σε σχέση με το οπτικό μας πεδίο (από τη Γη). Αυτή η κλίση θα αυξηθεί τους επόμενους μήνες, πριν μειωθεί ξανά το 2025.

Τρίτη,  9 Ιουλίου

Απόψε, στρέψτε τα μάτια σας προς τα ανατολικά καθώς ο αστερισμός του Αετού ανεβαίνει στον ουρανό. Ο αστερισμός είναι ίσως πιο γνωστός για το φωτεινό αστέρι του, τον Αλτάιρ, το οποίο αποτελεί ένα αστέρι στον περίφημο σχηματισμό του Θερινού Τριγώνου. Όμως, ο Αετός φιλοξενεί πολλά αντικείμενα του βαθέως ουρανού, συμπεριλαμβανομένου του στόχου μας για απόψε: το NGC 6709, γνωστό και ως «Ιπτάμενος Μονόκερος».

Βρίσκεται στη μακρινή δυτική περιοχή του Αετού, κοντά στα σύνορά της με τον Οφιούχο. Αυτό το ανοιχτό σμήνος λάμπει με μέγεθος 6,7 και εκτείνεται περίπου 15′ (ή 1/4°) στον ουρανό. Μπορείτε να το βρείτε πηγαίνοντας περίπου 5° νοτιοδυτικά του 3^ου μεγέθους ζ του Αετού.

Το NGC 6709 βρίσκεται περίπου 3.500 έτη φωτός μακριά και περιέχει μερικές εκατοντάδες αστέρια. Οι αστρονόμοι πιστεύουν ότι είναι περίπου 140 εκατομμυρίων ετών. Ονομάζεται Ιπτάμενος Μονόκερος επειδή ορισμένοι παρατηρητές πιστεύουν ότι το σχήμα του είναι παρόμοιο με αυτό της μυθολογικής φιγούρας.

Τετάρτη, 10 Ιουλίου

Εάν έχετε μεγαλύτερο από 8 ίντσες τηλεσκόπιο, ο αποψινός στόχος θα πρέπει να βρίσκεται στη λίστα σας: ο γαλαξίας 9^ου μεγέθους NGC 4631, που ονομάζεται επίσης «Γαλαξίας της Φάλαινας». Θα βρείτε τον αστερισμό των Θηρευτικών Κυνών (Canes Venatici) κάτω (στα αριστερά) από τη λαβή της «Κατσαρόλας» της Μεγάλης Άρκτου στο βορρά απόψε πριν από τα μεσάνυχτα. Το NGC 4631 βρίσκεται περίπου στα μισά της γραμμής που χαράσσεται μεταξύ του Cor Caroli (άλφα των Θηρευτικών Κυνών) και του γ της Κόμης στα νοτιοδυτικά του. Ο ίδιος ο γαλαξίας είναι 6,5° νοτιοδυτικά του Cor Caroli.

Πέμπτη, 11 Ιουλίου

Ο πλανήτης νάνος 1 Δήμητρα περνά κοντά από το σφαιρωτό σμήνος M54 στον Τοξότη.  Μπορείτε να παρατηρήσετε το ζευγάρι απόψε στο νότο λίγες ώρες μετά το ηλιοβασίλεμα, καθώς ο σχηματισμός της «τσαγιέρας» βρίσκεται περίπου 20° πάνω από τον ορίζοντα (ανάλογα με την τοποθεσία παρατήρησης σας, φυσικά). Το σμήνος βρίσκεται μόλις 1° νοτιοδυτικά της Δήμητρας, σχηματίζοντας ένα τρίγωνο μαζί με τον νάνο πλανήτη και το ζ του Τοξότη.

Το σφαιρωτό σμήνος λάμπει με μέγεθος 7,6 – περίπου στην ίδια φωτεινότητα με τη Δήμητρα, αν και η συμπαγής σφαίρα των αστεριών εκτείνεται σε διάμετρο περίπου 12′. Βρίσκεται σχεδόν 90.000 έτη φωτός μακριά. Το M54 πιθανότατα δεν είναι ένα από τα σφαιρωτά του γαλαξία μας, αλλά ανήκει στον νάνο ελλειπτικό γαλαξία του Τοξότη. Αυτός ο μικρός δορυφόρος γαλαξίας του γαλαξία μας ανακαλύφθηκε το 1994. Η Δήμητρα θα πλησιάσει το M54 τις επόμενες ημέρες. Θα σταθεί βόρεια του σμήνους το βράδυ της 15^ης Ιουλίου.

Παρασκευή, 12 Ιουλίου

Η Σελήνη φτάνει στο απόγειο, το πιο απομακρυσμένο σημείο από τη Γη στην τροχιά της, στις 11:11 πμ., 404.362 χιλιόμετρα μακριά.

Ο Άρης και ο Ουρανός πλησιάζουν ο ένας τον άλλο στον ουρανό νωρίς το πρωί. Θα περάσουν σε απόσταση 0,6° στις 15. Μπορείτε να ελέγξετε την θέση τους σήμερα περίπου δύο ώρες πριν από την ανατολή του ηλίου, καθώς το ζευγάρι ανατέλλει στον ανατολικό ουρανό. Και οι δύο βρίσκονται στο δυτικό Ταύρο, στα δεξιά του αστρικού σμήνους των Πλειάδων. Ο Άρης, 1^ου μεγέθους είναι ορατός με γυμνό μάτι περίπου 8° νοτιοδυτικά του σμήνους. Ο δίσκος του Κόκκινου Πλανήτη εκτείνεται περίπου 6“ στον ουρανό. Σήμερα έχει το ίδιο φαινόμενο μέγεθος με τον Ερμή.

Μόλις βρείτε τον Άρη, θα χρειαστείτε κιάλια ή τηλεσκόπιο για να εντοπίσετε εύκολα τον μεγέθους  5,8 Ουρανό. Ο μακρινός γίγαντας πάγου βρίσκεται λίγο πάνω από 2° βορειοανατολικά του Άρη και θα εμφανιστεί ως ένα «επίπεδο» γκρίζο αστέρι. Κατά τη διάρκεια των επόμενων ημερών, ο Ουρανός θα φαίνεται να παραμένει στη θέση του καθώς ο Άρης θα πλησιάζει, περνώντας νότια του την επόμενη εβδομάδα, τη Δευτέρα.

Σάββατο, 13 Ιουλίου

Το πρώτο τέταρτο της Σελήνης αποκρύπτει τον Στάχυ απόψε για σχεδόν όλη τη Βόρεια και Κεντρική Αμερική. Το αστέρι 1^ου μεγέθους θα εξαφανιστεί πίσω από το σκοτεινό άκρο της Σελήνης και στη συνέχεια θα επανεμφανιστεί πίσω από το φωτεινό άκρο έως και μία ώρα ή περισσότερο αργότερα. Σπάνια βλέπουμε τη Σελήνη να αποκρύπτει ένα τόσο φωτεινό αστέρι! Διαβάστε περισσότερα…

Κυριακή, 14 Ιουλίου

Για τους περισσότερους ερασιτέχνες, η Κασσιόπη είναι ο δεύτερος πιο εύκολα αναγνωρίσιμος αστερισμός στο ουρανό του βορείου ημισφαιρίου. Κοιτάξτε για το γνωστό σχήμα ‘ W ‘, που αναρριχάται σιγά-σιγά από τον βορειανατολικό ουρανό αφού θα έχει βραδιάσει. Η Κασσιόπη μοιάζει σε φωτεινότητα με την γνωστή κατσαρόλα της Μεγάλης Άρκτου αλλά έχει μικρότερο μήκος. Το αστέρι στο πιο δεξιό άκρο του σχήματος W ονομάζεται Caph που στα Αραβικά σημαίνει «βαμμένο χέρι». Ο αστέρας Caph βρίσκεται σχεδόν ακριβώς στο σημείο μηδέν των ουράνιων συντεταγμένων. Συγκρίνοντας την θέση αυτή του αστεριού σε σχέση με τον Πολικό, ο προχωρημένος ερασιτέχνης μπορεί να υπολογίσει την αστρική ώρα, δηλαδή, τον προσανατολισμό του ουρανού για την εκείνη χρονική στιγμή.

Ο φωτογράφος αυτής της εικόνας της Σελήνης, Χάρης Καμπάνης, σημειώνει: « Η Σελήνη πολύ νωρίς το πρωί. Εμφανείς είναι οι «Θάλασσες», οι σκοτεινές πεδιάδες που σχηματίζονται από λάβα που ρέει σε λεκάνες πρόσκρουσης. Ονομάστηκαν έτσι (maria, λατινικά για «θάλασσες») από τους πρώτους αστρονόμους που τις μπέρδεψαν με πραγματικές θάλασσες». 1-7-2024

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής δεν είναι εύκολο να εντοπιστεί με μέγεθος -0,2. Είναι πολύ χαμηλά στα δυτικά-βορειοδυτικά κατά τη διάρκεια του λαμπρού λυκόφωτος. Θα χρειαστείτε ένα ζευγάρι κιάλια.

Η Αφροδίτη βρίσκεται ακόμα πολύ χαμηλότερα, 13° και στα δεξιά του Ερμή. Προσπαθήστε να την εντοπίσετε 20 λεπτά μετά το ηλιοβασίλεμα. Όμως, είναι πολύ λαμπρή με μέγεθος -3,9.

Ο Άρης (μέγεθος +0,9, στον Κριό και κοντά στον Ταύρο) είναι αρκετά ψηλά στον ανατολικό ουρανό πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Βρίσκεται ψηλότερα και στα δεξιά του Δία. Ο δίσκος του είναι μόλις 5,5 δευτερόλεπτα του τόξου.

Ο Δίας φαίνεται στο τέλος του λυκαυγούς, στα ανατολικά-βορειοανατολικά, στον Ταύρο. Έχει μέγεθος -2,0.

Ο Κρόνος (μέγεθος 1,1, κοντά στα σύνορα Υδροχόου-Ιχθύων) ανατέλλει περίπου τα μεσάνυχτα και λάμπει ψηλά στα νοτιοανατολικά πριν την αυγή. Ο λαμπρός Φομαλχώ φαίνεται χαμηλότερα και στα δεξιά του Κρόνου. Το Μεγάλο Τετράγωνο του Πήγασου είναι πάνω και στα αριστερά του.

Οι δακτύλιοι του Κρόνου είναι σχεδόν σε κάτοψη. Σημειώστε την έντονη μαύρη σκιά που ρίχνουν προς τα νότια (προς τα πάνω στη φωτογραφία αυτή) πάνω στην σφαίρα του πλανήτη. Ο Christopher Go τράβηξε αυτή την φωτογραφία την 1η Ιουνίου.

Ο Ουρανός, μέγεθος 5,8, είναι ανάμεσα στον Δία και τον Άρη. Είναι ακόμα πολύ χαμηλά για να παρατηρηθεί ένας τέτοιος αμυδρός πλανήτης.

Ο Ποσειδώνας, μέγεθος 7,9, στους Ιχθύες, βρίσκεται 10° κάτω και στα αριστερά του Κρόνου πριν αρχίσει το λυκαυγές.