Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 10-7 έως 16-7
Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
από 10-7 έως και 16-7 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Δευτέρα, 10 Ιουλίου
Διασχίζοντας αργά τον Λέοντα, ο Άρης περνά 0,4° βόρεια του Βασιλίσκου (Regulus). Μπορείτε να τα δείτε απόψε στα δυτικά μετά το ηλιοβασίλεμα, με τον Κόκκινο Πλανήτη τώρα ελαφρώς βορειοανατολικά του αστεριού. Μέσω ενός τηλεσκοπίου, συγκρίνετε τα χρώματά τους – ο Regulus είναι ένα θερμό αστέρι τύπου Β περίπου 150 φορές φωτεινότερο από τον Ήλιο και σχεδόν 3,5 φορές μεγαλύτερο σε μάζα.
Εάν βρίσκεστε σε μια σκοτεινή τοποθεσία, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την Αφροδίτη και τον Άρη ως οδηγούς για να βρείτε την εκλειπτική, το επίπεδο του ηλιακού συστήματος. Είναι κατά μήκος αυτού του επιπέδου που η σκόνη από προηγούμενα περάσματα κομητών κατακάθεται, διασκορπίζοντας το φως του ήλιου για να δημιουργήσει το ζωδιακό φως. Μόλις πέσει το σκοτάδι, αναζητήστε μια αχνή, κωνική λάμψη που εκτείνεται κατά μήκος της εκλειπτικής και εξαπλώνεται προς τα πάνω από τον Καρκίνο μέχρι τον Λέοντα.
Η εκλειπτική συνεχίζει κατά μήκος του ουρανού και περνά βόρεια του Στάχυ (Spica), του φωτεινού άλφα αστέρα της Παρθένου, το οποίο βρίσκεται ανατολικά του Λέοντα.
Η Σελήνη, λίγο μετά το τελευταίο τέταρτο, ανατέλλει γύρω στη 1 πμ. απόψε και ο Δίας την ακολουθεί περίπου 20 λεπτά αργότερα. Μέχρι νωρίς το πρωί της Τρίτης είναι ψηλά στα ανατολικά-νοτιοανατολικά, με τον Δία χαμηλότερα και στα αριστερά της Σελήνης.
Τρίτη, 11 Ιουλίου
Η Σελήνη περνά λιγότερο από 4° βόρεια του Δία, μεγέθους -2,2, πριν τις 5 πμ. της Τετάρτης. Βρείτε το ζευγάρι στα ανατολικά λίγες ώρες πριν από την αυγή, στον νότιο Κριό. Όσο ο ουρανός είναι ακόμα αρκετά σκοτεινός, αναζητήστε τις Πλειάδες κάτω αριστερά της Σελήνης.
Τετάρτη, 12 Ιουλίου
Το πρωί της Πέμπτης η Σελήνη, σε φθίνουσα φάση, βρίσκεται κοντά στις Πλειάδες στον αστερισμό του Ταύρου. Το σμήνος βρίσκεται 9° βορειοανατολικά του Ουρανού και σχεδόν 20° βορειοανατολικά του Δία. Φαίνεται να βρίσκεται ακριβώς πάνω από το σχήμα V του Ταύρου καθώς ο αστερισμός ανεβαίνει πάνω από τον ορίζοντα.
Πέμπτη, 13 Ιουλίου
Ο γεμάτος από αστέρια Σκορπιός μερικές φορές αποκαλείται «ο Ωρίων του Καλοκαιριού» – για τη λαμπρότητά του, τα μπλε-λευκά γιγαντιαία αστέρια του και τον εξέχοντα κόκκινο υπεργίγαντα του (ο Αντάρης στην περίπτωση του Σκορπιού, ο Μπετελγκέζ για τον Ωρίωνα). Όμως, ο Σκορπιός περνά πολύ χαμηλότερα στον νότιο ουρανό από ότι ο Ωρίωνας, για όσους από εμάς βρίσκονται στα μέσα βόρεια γεωγραφικά πλάτη. Αυτό σημαίνει ότι έχει μόνο έναν πραγματικά καλό βραδινό μήνα: τον Ιούλιο.
Δείτε τον Σκορπιό στο ψηλότερο σημείο του νωρίς το βράδυ, πριν αρχίσει να γέρνει χαμηλότερα προς τα νοτιοδυτικά. Είναι γεμάτο αντικείμενα βαθέως ουρανού που μπορείτε να εντοπίσετε με κιάλια ή τηλεσκόπιο και έναν χάρτη του ουρανού.
Παρασκευή, 14 Ιουλίου
Νωρίς το βράδυ, ο Αλτάιρ λάμπει στα ανατολικά-νοτιοανατολικά. Είναι το δεύτερο φωτεινότερο αστέρι στην ανατολική πλευρά του ουρανού, μετά τον Βέγα ψηλά πάνω και στα αριστερά του. Το τρίτο αστέρι του Θερινού Τριγώνου είναι ο Ντενέμπ, λιγότερο φωτεινός, στα αριστερά τους.
Πάνω από τον Αλτάιρ είναι ο αμυδρότερος Tarazed, 3ου μεγέθους, με χρώμα πορτοκαλί, το οποίο βοηθά στην αναγνώρισή του.
Το Altair είναι ένα ταχέως περιστρεφόμενο, λευκό αστέρι τύπου Α, κάπως μεγαλύτερο και θερμότερο από τον Ήλιο, μόλις 17 έτη φωτός μακριά. Περιστρέφεται τόσο γρήγορα που, χρησιμοποιώντας συμβολομετρία, οι αστρονόμοι ήταν σε θέση το 1999 να επιβεβαιώσουν ότι διευρύνεται γύρω από τον ισημερινό του σε ένα πολύ ελλειψοειδές σχήμα. Μια μεταγενέστερη φωτογραφία του αστεριού είναι η παρακάτω.
Ο δίσκος του Altair, που απεικονίζεται από τη συμβολομετρική συστοιχία CHARA στο όρος Wilson της Καλιφόρνια. Όσο πιο γρήγορα περιστρέφεται ένα αστέρι, τόσο ισχυρότερη θα είναι η μαγνητική του δραστηριότητα, συμπεριλαμβανομένων των κηλίδων των αστεριών. Αυτός μπορεί να είναι ο λόγος για τον οποίο αυτή η εικόνα (με ανάλυση μόνο μερικών pixel) εμφανίζεται διάστικτη.
Σάββατο, 15 Ιουλίου
Για τους περισσότερους ερασιτέχνες, η Κασσιόπη είναι ο δεύτερος πιο εύκολα αναγνωρίσιμος αστερισμός στο ουρανό του βορείου ημισφαιρίου. Κοιτάξτε για το γνωστό σχήμα ‘ W ‘, που αναρριχάται σιγά-σιγά από τον βορειανατολικό ουρανό αφού έχει βραδιάσει. Η Κασσιόπη μοιάζει σε φωτεινότητα με την γνωστή κατσαρόλα της Μεγάλης Άρκτου αλλά έχει μικρότερο μήκος. Το αστέρι στο πιο δεξιό άκρο του σχήματος W ονομάζεται Caph που στα Αραβικά σημαίνει «βαμμένο χέρι».
Κυριακή, 16 Ιουλίου
Το αστέρι μ του Ηρακλή, ένας κοντινός μας γείτονας σε απόσταση μόνο 27 έτη φωτός, είναι ένα πολύ ενδιαφέρον διπλό με μέγεθος 3,4. Με ένα τηλεσκόπιο 4 ιντσών μπορούμε να διακρίνουμε τον κίτρινο κυρίως αστέρα του και τον αρκετά αμυδρότερό του συνοδό σε απόσταση 35” στα δυτικά νοτιοδυτικά του. Το κυρίως άστρο είναι μια ηλικιωμένη έκδοση του δικού μας ήλιου. Τα αποθέματα υδρογόνου στον πυρήνα του έχουν εξαντληθεί με αποτέλεσμα τώρα να διαστέλλεται. Το δευτερεύων αστέρι αποτελείται από ένα πολύ κλειστό ζευγάρι από ερυθρούς νάνους με μεγέθη 10,2 και 10,7. Ο διαχωρισμός τους είναι πολύ δύσκολος (απέχουν μόλις 1,1”).
Το Μεσιέ 74 ονομάζεται και «Γαλαξίας Φάντασμα» επειδή είναι αρκετά αμυδρός ώστε να είναι δύσκολο να εντοπιστεί με μικρά τηλεσκόπια. Αλλά όταν συνδυάσετε την ισχύ και τα δεδομένα από τα διαστημικά τηλεσκόπια Hubble, Webb και Chandra, ο γαλαξίας αναδύεται με έντονο φως. Το Webb αναδεικνύει τα αέρια και τη σκόνη στο υπέρυθρο (φαίνεται σαν πράσινο, κίτρινο, κόκκινο και ματζέντα), ενώ τα δεδομένα από το Chandra εστιάζουν τη δραστηριότητα υψηλής ενέργειας από αστέρια σε μήκη κύματος ακτίνων Χ σε χρώμα μοβ. Τα δεδομένα ορατού φωτός του Hubble παρουσιάζουν επιπλέον αστέρια και σκόνη κατά μήκος των λωρίδων σκόνης σε πορτοκαλί, κυανό και μπλε.
Credit: Chandra: NASA/CXC/SAO; Webb: NASA/ESA/CSA/STScI; Hubble: NASA/ESA/STScI
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.
Ο Ερμής δεν είναι ορατός αφού βρίσκεται μέσα στη λάμψη του Ήλιου. Όμως, μετά τις 12 Ιουλίου μπορείτε να τον εντοπίσετε πάνω από τον δυτικό-βορειοδυτικό ορίζοντα περίπου 20 λεπτά μετά το ηλιοβασίλεμα. Τότε θα βρίσκεται 23° κάτω δεξιά από την Αφροδίτη. Θα χρειαστείτε ένα ζευγάρι κιάλια. Θα είναι αρκετά λαμπρός με μέγεθος -0,9.
Η Αφροδίτη κινείται προς αυτόν κατά 1 μοίρα περίπου από μέρα σε μέρα.
Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,7, στον Λέοντα) είναι το λαμπρό «Βραδινό Αστέρι» στα δυτικά κατά τη διάρκεια του βραδινού λυκόφωτος. Τώρα δύει νωρίτερα, πριν το τέλος του βραδινού λυκόφωτος.
Με τηλεσκόπιο, η Αφροδίτη δείχνει έναν δίσκο περίπου 42” από τον ένα πόλο στον άλλο. Θα φέγγει χαμηλότερα μέχρι να χαθεί από τον ουρανό στο τέλος Ιουλίου.
Ο Άρης είναι σε απόσταση 6° στις 14 Ιουλίου.
Ο πλανήτης είναι σε σύνοδο με τον Βασιλίσκο στην αρχή της εβδομάδας. Έχει μέγεθος +1,7 και φαινόμενη διάμετρο μόνο 4.2”. Βρίσκεται στον δυτικό ουρανό νωρίς το βράδυ.
Ο Δίας (μέγεθος -2,3, στον Κριό) είναι το «λαμπρό» αστέρι στην ανατολή πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Ανατέλλει πριν τις 2 πμ.
Ο Κρόνος, με μέγεθος +0,8 στον αμυδρό Υδροχόο, ανατέλλει στις 11 μμ. Φαίνεται αρκετά ψηλά στα νοτιοανατολικά πριν την αρχή του λυκαυγούς. Το φωτεινό αστέρι κάτω από τον πλανήτη είναι ο Φομαλχώ.
Ο Ουρανός έχει μέγεθος 5,8 και βρίσκεται στα ανατολικά-βορειοανατολικά στην αρχή του λυκαυγούς (περίπου 11 μοίρες κάτω αριστερά του Δία).
Ο Ποσειδώνας, με μέγεθος 7,9, στα σύνορα Ιχθύων-Υδροχόου φαίνεται ψηλά στα νοτιοανατολικά πριν την αρχή του λυκαυγούς. Είναι 20° ανατολικά κατά μήκος της εκλειπτικής από τον Κρόνο.
