Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 11-11 έως 17-11, 2024
Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
από 11-11 έως και 17-11 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Δευτέρα, 11 Νοεμβρίου
Η Σελήνη περνά τώρα 0,6° βόρεια του Ποσειδώνα. Ο δορυφόρος μας έχει μετακινηθεί στους Ιχθείς και κρέμεται ακριβώς κάτω από τον χαρακτηριστικό Κυκλικό αστερισμό μία ώρα μετά το ηλιοβασίλεμα. Ο Ποσειδώνας δεν είναι ορατός με γυμνό μάτι ακόμη και κάτω από έναν σκοτεινό ουρανό. Η κοντινή φωτεινή Σελήνη θα κάνει την εύρεση του με κιάλια ή τηλεσκόπιο ακόμα πιο δύσκολη. Παρόλα αυτά, σαρώστε την περιοχή κοντά στη Σελήνη με τα οπτικά σας για το δίσκο μεγέθους 7,7 και πλάτους 2″ του μακρινού παγωμένου γίγαντα. Σε σύγκριση με τα αστέρια του υπόβαθρου, θα μοιάζει με ένα μπλε-γκρι αστέρι. Μπορεί να έχετε καλύτερη τύχη κατά τη διάρκεια της νύχτας και μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες, γύρω στη 1 π.μ. Μέχρι τότε, η Σελήνη θα έχει μετακινηθεί λίγο, και η πρόσθετη απόσταση μεταξύ του δορυφόρου μας και του αμυδρού πλανήτη μπορεί να βοηθήσει την αναζήτησή σας.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 2:39 πμ. της Τρίτης.
Τρίτη, 12 Νοεμβρίου
Οι παρατηρητές νωρίς το βράδυ μπορούν να επικεντρωθούν στην Αφροδίτη αμέσως μετά το ηλιοβασίλεμα. Απόψε, ο φωτεινός πλανήτης βρίσκεται μόλις 1,5° νότια του νεφελώματος της λιμνοθάλασσας (M8) στον Τοξότη. Αν και μπορεί να έχετε πρόβλημα να εντοπίσετε το ίδιο το νεφέλωμα, καθώς η περιοχή δύει καθώς πέφτει το σκοτάδι και η φωτεινή ημισέληνος ρίχνει φως στον ουρανό, θα πρέπει σίγουρα να είστε σε θέση να εντοπίσετε το ανοιχτό αστρικό σμήνος ενσωματωμένο μέσα στο νεφέλωμα εκπομπής είτε με κιάλια είτε με τηλεσκόπιο. Αυτό το σμήνος, καταλογογραφημένο ως NGC 6530, είναι ένα αντικείμενο μεγέθους 4,6 που βρίσκεται στο ανατολικό μισό του Μ8. Ψάξτε για το νεφέλωμα με όσο το δυνατόν μεγαλύτερο τηλεσκόπιο. Μεγαλύτερα τηλεσκόπια θα πρέπει να είναι σε θέση να συλλάβουν αρκετό από το φως του, ακόμη και στον φωτεινό, φεγγαρόλουστο ουρανό. Θυμηθείτε αυτή τη θέση για αργότερα – σε μια καθαρή, χωρίς φεγγάρι νύχτα, ακόμη και ένα μικρό τηλεσκόπιο 4 ιντσών θα δείξει λεπτομέρειες μέσα στο νεφέλωμα, όπως η σκοτεινή λωρίδα σκόνης που χωρίζει τα δύο μισά της.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 10:30 μμ.
Τετάρτη, 13 Νοεμβρίου
Αν και η βροχή διαττόντων Λεοντίδες δεν θα κορυφωθεί μέχρι την επόμενη εβδομάδα, τώρα είναι η ώρα να προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε τα μετέωρα που διασχίζουν τον ουρανό. Με τη Σελήνη να δύει γύρω στις 2:30 πμ., οι λίγες ώρες πριν από την ανατολή του ηλίου είναι ιδανικές για τον εντοπισμό του Λέοντα, μέσα στον οποίο βρίσκεται το ακτινοβόλο σημείο της βροχής, στα δυτικά του 3ου μεγέθους ζήτα. Μόλις βρείτε το «λιοντάρι» ψηλά στον ανατολικό ουρανό, σαρώστε περίπου 40° έως 60° αριστερά ή δεξιά του για τα πεφταστέρια.
Ακόμη και στο αποκορύφωμά τους, οι Λεοντίδες αναμένεται να παράγουν μόνο περίπου 10 μετέωρα ανά ώρα. Έτσι, ενώ δεν θα δείτε αμέτρητα πεφταστέρια να διασχίζουν τον ουρανό, μπορείτε να περιμένετε να απολαύσετε αρκετά λαμπρά μετέωρα πάνω από το κεφάλι σας.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 4:16 πμ. της Πέμπτης.
Πέμπτη, 14 Νοεμβρίου
Η Σελήνη φτάνει στο περίγειο, το πλησιέστερο σημείο της τροχιάς της στη Γη, στις 1:16 μμ. Εκείνη την στιγμή, ο δορυφόρος μας θα βρίσκεται μόλις 360.110 χιλιόμετρα μακριά. Αυτή η θέση της Σελήνης μας προετοιμάζει για την αυριανή Πανσέληνο, η οποία θα είναι μια Σούπερ Σελήνη (ένα φαινόμενο που συμβαίνει όταν η Σελήνη είναι Πλήρης την ίδια στιγμή που είναι πιο κοντά στον πλανήτη μας). Θα είναι η τελευταία Σούπερ Σελήνη για το 2024.
Στα 90 λεπτά πριν από την ανατολή του ηλίου, ο ουρανός είναι χωρίς φεγγάρι και γεμάτος αστέρια. Η Μεγάλη Άρκτος κρέμεται ανάποδα στο βορρά, δείχνοντας προς τη μικρότερη Μικρή Άρκτο, στο τέλος της λαβής της οποίας βρίσκεται ένα από τα πιο διάσημα αστέρια στον ουρανό: ο Πολικός Αστέρας, το Αστέρι του Βορρά. Αυτός ο ήλιος, 2ου μεγέθους δεν είναι ιδιαίτερα φωτεινός, αλλά είναι ορατός με γυμνό μάτι, κερδίζοντας φήμη επειδή είναι το αστέρι που βρίσκεται τώρα πάνω από τον Βόρειο Ουράνιο Πόλο.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 12:08 μετά τα μεσάνυχτα.
Παρασκευή, 15 Νοεμβρίου
Πανσέληνος στις 11:30 μμ.
Αναζητήστε τις Πλειάδες μερικές μοίρες κάτω αριστερά της Σελήνης. Καλύψτε τη Σελήνη με το δάχτυλό σας για να εμποδίσετε την εκθαμβωτική αντανάκλασή της. Πολύ πιο κάτω και αριστερά της Σελήνης, αργότερα το βράδυ, είναι ο πορτοκαλί Αλντεμπαράν και ο φωτεινότερος Δίας.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 5:54 πμ. του Σαββάτου.
Σάββατο, 16 Νοεμβρίου
Ο Ουρανός είναι σε αντίθεση.
Η Κασσιόπη είναι ένας από τους ευκολότερους να βρει κανείς αστερισμούς κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου και του χειμώνα. Το μεγάλο σχήμα “W” περιστρέφεται ψηλά στον ουρανό κάθε βράδυ. Εκτός από το ότι είναι μια πολύ όμορφη περιοχή αν την εξερευνήσει κανείς με τα κιάλια του, υπάρχουν υπέροχα αντικείμενα από τον βαθύ ουρανό, όπως το NGC 457, ανοιχτό σμήνος 6ου μεγέθους, 9000 έτη φωτός μακριά, γνωστό σαν το σμήνος Owl και το NGC 559, ένα επίσης ανοιχτό σμήνος με μέγεθος 9,5 και περίπου 2,5° μακριά από το NGC 663 (ένα άλλο ανοιχτό σμήνος 7ου μεγέθους).
Σε αυτή την περιοχή του ουρανού, ο υπερκαινοφανής Tycho εμφανίστηκε το 1572, λίγο στα δυτικά από το αστέρι κ της Κασσιόπης, αλλάζοντας την όψη του ουρανού για έξι μήνες και επιβεβαιώνοντας τον Κοπέρνικο και την ανασκευή της θεωρίας του Πτολεμαίου που έκανε το 1543. Εκείνο το έτος ο Κοπέρνικος πέθανε και το φημισμένο βιβλίο του De revolutionibus orbium coelestium δημοσιεύθηκε, ανατρέποντας το καθιερωμένο δόγμα ότι η γη ήταν κέντρο του κόσμου. Δυστυχώς, τίποτα δεν είναι ορατό στους ερασιτέχνες αστρονόμους αλλά μόνο η ευρύτερη περιοχή με προφανές ιστορικό ενδιαφέρον. Η αναζήτησή σας για όλα αυτά τα αντικείμενα θα μπορούσε να γίνει κατά τη διάρκεια μιας ασέληνης νύχτας και όχι αυτήν την εβδομάδα όπου η σελήνη είναι ιδιαίτερα φωτεινή.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 1:45 πμ. της Κυριακής.
Κυριακή, 17 Νοεμβρίου
Μπορείτε να βρείτε τα τέσσερα αστέρια που αποτελούν το Μεγάλο Τετράγωνο του Πήγασου και να τα τοποθετήσετε σε σειρά ως προς τη φωτεινότητά τους; Στα αριστερά είναι ο Alpheratz, το πιο φωτεινό ενώ το πιο αμυδρό είναι ο Algenib με μέγεθος 3.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 9:37 μμ.
Ο φωτογράφος αυτής της εικόνας του Δία, ο Christopher Go από τις Φιλιππίνες, γράφει: «Οι συνθήκες ήταν εξαιρετικές σήμερα! Η ερυθρά κηλίδα είναι εμφανής, αν και έχει γίνει πολύ μικρή! Η συρρίκνωση φαίνεται να έχει επιταχυνθεί. Θα εξαφανιστεί αυτή η μεγάλη ερυθρά κηλίδα στη διάρκεια της ζωής μας; Αυτό μπορεί να είναι μια πιθανότητα! Σημειώστε το περίεργο χαρακτηριστικό (μια σύνθετη φωτεινή γραμμή) πάνω από την ερυθρά κηλίδα. Πολλά άλλα χαρακτηριστικά φαίνονται κοντά στους πόλους».
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.
Ο Ερμής (μέγεθος -0,3) βρίσκεται μέσα στο φως του ηλιοβασιλέματος. Δοκιμάστε με κιάλια ή με ένα τηλεσκόπιο ευρέος πεδίου 18° ή 19° κάτω δεξιά της Αφροδίτης, 30 λεπτά μετά το ηλιοβασίλεμα. Μην μπερδεύεστε από τον πιο αμυδρό Αντάρη που τρεμοσβήνει πολύ ζωηρά ανάμεσά τους.
Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,1) βρίσκεται χαμηλά στα νοτιοδυτικά, αλλά φαίνεται ψηλότερα από εβδομάδα σε εβδομάδα. Δύει περίπου 45 λεπτά μετά το τέλος του λυκόφωτος.
Ο Άρης (μέγεθος -0,1, στον Καρκίνο, ανατολικά των Διδύμων) ανατέλλει περίπου στις 10 μμ. Φαίνεται καλύτερα όταν θα βρεθεί πολύ ψηλά στα νοτιοανατολικά, μία ώρα ή περισσότερο πριν την ανατολή Ηλίου. Είναι τώρα 42 μοίρες κάτω και στα ανατολικά του Δία. Με τηλεσκόπιο, η διάμετρος του δίσκου του είναι 10,2’’. (14,5’’ τον ερχόμενο Ιανουάριο, όταν θα είναι σε αντίθεση).
Ο Δίας (μέγεθος -2,7, ακόμα κοντά στα κέρατα του Ταύρου), ανατέλλει μετά τις 7:00 μμ. και βρίσκεται ψηλά στο νότο τα μεσάνυχτα. Ο γίγαντας πλανήτης θα βρεθεί σε αντίθεση τον ερχόμενο Δεκέμβριο. Τότε η διάμετρος του δίσκου του θα είναι 48’’, ενώ τώρα είναι 46’’.
Ο Κρόνος (μέγεθος +0,9, στον Υδροχόο), λάμπει ψηλά στο νότο νωρίς το βράδυ. Το Μεγάλο Τετράγωνο του Πήγασου είναι πάνω και στα αριστερά του, ενώ ο Φομαλχώ είναι κάτω και στα δεξιά του.
Ο Ουρανός, μέγεθος 5,6, είναι στα σύνορα Ταύρου-Κριού, 7° από τις Πλειάδες, είναι σε αντίθεση αυτή την εβδομάδα. Φαίνεται αρκετά καλά τις πρώτες πρωινές ώρες. Με ένα ζευγάρι κιάλια και έναν ακριβή αστροχάρτη προσπαθήστε να τον εντοπίσετε.
Ο Ποσειδώνας, μέγεθος 7,8, στους Ιχθύες, βρίσκεται 15° ανατολικά του Κρόνου πριν αρχίσει το λυκαυγές. Ο δίσκος του είναι μόνο 2,3 δευτερόλεπτα του τόξου, ελάχιστα μεγαλύτερος από αυτόν που θα δείξει ένα αστέρι!
