Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, απο 12-10 έως και 18-10
Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Δευτέρα, 12 Οκτωβρίου
Κοιτάξτε χαμηλά στα νοτιοανατολικά αργά το σούρουπο, όπου το λαμπρό άστρο Φομαλχώ, στο νότιο Ιχθύ, έχει ήδη ανατείλει. Φτάνει στο ψηλότερό του σημείο στο νότο στις 11 μ.μ.
Νέα Σελήνη στις 3:07 π.μ. της Τρίτης. Το φεγγάρι δεν είναι ορατό, αφού παραμένει κρυμμένο στη λάμψη του ήλιου.
Τρίτη, 13 Οκτωβρίου
Η απουσία της Σελήνης από τον πρωινό ουρανό αυτές τις επόμενες δύο εβδομάδες παρέχει μια εξαιρετική ευκαιρία στους παρατηρητές, για να δουν το ζωδιακό φως. Για το Βόρειο Ημισφαίριο, ο χρόνος γύρω από τη φθινοπωρινή ισημερία (η οποία συνέβη πριν από τρεις εβδομάδες) είναι ο καλύτερος για τη θέαση αυτής της αμυδρής λάμψης, πριν από την ανατολή του Ηλίου. Φαίνεται λίγο πιο αμυδρά από το Γαλαξία μας, οπότε θα χρειαστείτε καθαρό ουρανό χωρίς φεγγάρι και ένα σημείο παρατήρησης μακριά από την πόλη. Ψάξτε για ένα αμυδρό φως σε σχήμα κώνου που να σκοπεύει σχεδόν προς τα πάνω στον ανατολικό ορίζοντα, λίγο πριν από την έναρξη του λυκαυγούς (γύρω στις 5:30 π.μ., στα μέσα βόρεια γεωγραφικά πλάτη). Η Σελήνη παραμένει απούσα στον πρωινό ουρανό έως τις 26 Οκτωβρίου. Τότε, η Σελήνη, σε αύξουσα φάση, επιστρέφει και “επισκιάζει” με το φως της το πολύ πιο αμυδρό ζωδιακό φως.
Ψάξτε για το ζωδιακό φως νωρίς τα ξημερώματα όλη αυτή την εβδομάδα. Φωτογραφία: ESO/Y. Beletsky
Τετάρτη, 14 Οκτωβρίου
Ο Βέγας είναι το πιο λαμπρό αστέρι πολύ ψηλά στα δυτικά το σούρουπο. Ο Αρκτούρος, εξίσου λαμπρός, είναι χαμηλά στα δυτικά-βορειοδυτικά. Το λαμπρότερο αστέρι στην τεράστια απόσταση μεταξύ τους, στο ένα τρίτο περίπου της διαδρομής από τον Αρκτούρο προς τον Βέγα, είναι η Αλφέκα (Alphecca) με μέγεθος 2,2, το πιο λαμπρό πετράδι στο βασιλικό στέμμα του Βόρειου Στεφάνου (Corona Borealis). Η Alphecca είναι ένα εκλειπτικό διπλό άστρο με περίοδο 17 ημερών. Όμως, η κύμανση της φωτεινότητάς του είναι πάρα πολύ μικρή για να παρατηρηθεί με γυμνό μάτι.
Ο αστεροειδής 4 Vesta (Εστία) που βρέθηκε σε αντίθεση πριν από δύο εβδομάδες, παραμένει ένας εύκολος στόχος για όλο τον Οκτώβριο. Το μικρό αυτό σώμα είναι μόλις και μετά βίας αρκετά λαμπρό για να το δει κανεί με γυμνό μάτι σε έναν σκοτεινό ουρανό (λάμπει με μέγεθος 6,5). Με κιάλια ή με ένα τηλεσκόπιο θα μπορέσετε να το εντοπίσετε πολύ πιο εύκολα. Η Εστία βρίσκεται στον αστερισμό του Κύκνου. Πρώτα βρείτε τον 2ου μεγέθους βήτα (β) του Κήτους και στη συνέχεια πηγαίνετε με τα κιάλια σας 10° βόρεια-βορειοδυτικά, στο μεγέθους 3,5 γιώτα (ι) του Κήτους. Η Εστία είναι το λαμπρότερο αντικείμενο νοτιοανατολικά του γιώτα.
Πέμπτη, 15 Οκτωβρίου
Η ημισέληνος περνάει κοντά από τον Κρόνο και τον Αντάρη στα νοτιοδυτικά, αργά στο βραδινό λυκόφως.
Η διαστημοσυσκευή Rosetta της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας συνεχίζει να μελετά τον κομήτη 67Ρ/Churyumov-Gerasimenko από κοντά, αποκαλύπτοντας εκπληκτικές λεπτομέρειες. Για παρατηρητές στη Γη, τα μέσα Οκτωβρίου είναι ίσως η καλύτερη ευκαιρία για να δουν αυτόν τον κομήτη από μακριά. Ο κομήτης βρίσκεται στον πρωινό ουρανό ανάμεσα στα αστέρια του Λέοντα, που δεν απέχει πολύ από το τρίο των πρωινών πλανητών. Με 11ο μέγεθος, ο 67Ρ θα πρέπει να είναι ορατός μέσα από ένα τηλεσκόπιο 8-ιντσών. Η αναζήτηση σας θα είναι ιδιαίτερα εύκολη σήμερα το πρωί, αφού ο κομήτης περνάει μόλις 16′ βόρεια του η του Λέοντα, που έχει μέγεθος 3,5.
Παρασκευή, 16 Οκτωβρίου
Η Σελήνη βρίσκεται πάνω από τον Κρόνο (2,5 μοίρες μακριά) και 10 μοίρες από τον Αντάρη, στα δεξιά του. Δείτε τον παραπάνω χάρτη.
Ο Ερμής είναι τώρα στα μέσα της καλύτερης του πρωινής εμφάνισής για το 2015. Ο πλανήτης φτάνει σε μέγιστη αποχή σήμερα, καθώς θα βρίσκεται 18° δυτικά του Ήλιου και θα εμφανιστεί 8° ψηλά στα ανατολικά, 45 λεπτά πριν από την ανατολή του Ηλίου. Ο Ερμής λάμπει με μέγεθος -0,6, αρκετά λαμπρός για να τον δείτε με γυμνό μάτι. Μέσα από ένα τηλεσκόπιο, ο διαμέτρου 7″ δίσκος του πλανήτη φαίνεται φωτισμένος κατά το ήμισυ.
Σάββατο, 17 Οκτωβρίου
Μία ώρα πριν από την ανατολή του Ηλίου: Ο αμυδρός Άρης βρίσκεται μόλις 0,4° (λιγότερο από τη φαινόμενη διάμετρο της Σελήνης) βόρεια (πάνω αριστερά) του Δία. Η Αφροδίτη βρίσκεται 6,7° δυτικά του ζεύγους και με την απόστασή της να κλείνει γρήγορα, προϊδεάζοντας για μια θεαματική εμφάνιση στο πρωινό ουρανό κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων εβδομάδων του Οκτωβρίου.
Κυριακή, 18 Οκτωβρίου
Αυτή την εποχή του έτους το λαμπρό αστέρι στα βορειοανατολικά περίπου στις 9:00 μ.μ. είναι η Αίγα στον αστερισμό του Ηνίοχου, το 6ο λαμπρότερο αστέρι στον ουρανό. Πολύ συχνά, κάθε χρόνο αυτήν την εποχή, πολλοί άνθρωποι που βλέπουν το αστέρι αυτό χαμηλά και δεν το γνωρίζουν αναρωτούνται τι είναι αυτή η λάμψη στον ουρανό. Η Αίγα είναι ένα «χρυσαφί» αστέρι. Εάν θα μπορούσατε να ταξιδέψετε προς αυτό στο διάστημα, θα βλέπατε ότι είναι στην πραγματικότητα δύο χρυσαφιά αστέρια, που έχουν και τα δύο κατά προσέγγιση ίδια θερμοκρασία με το τοπικό μας αστέρι, τον Ήλιο, αλλά είναι μεγαλύτερα και φωτεινότερα από τον Ήλιο.
Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer’s Guide: “Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια.” Χωρίς αυτά, “Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος.”
Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από τον βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.
Ο Ερμής κάνει μια πολύ καλή εμφάνιση στον πρωινό ουρανό. Κοιτάξτε 45 με 30 λεπτά πριν την ανατολή του ήλιου, πολύ πιο κάτω από τους τρεις πλανήτες, Αφροδίτη, Άρη και Δία. Αρχίζει από μέγεθος +1 και φτάνει στο +0,2 αυτή την εβδομάδα.
Η Αφροδίτη, ο Άρης, και ο Δίας βρίσκονται ανατολικά (στον Λέοντα) πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Η Αφροδίτη είναι πιο πάνω και η πιο λαμπρή (-4,6). Ο Δίας έχει μέγεθος -1,8, και ο Άρης, πιο κοντά στον Δία, είναι πολύ πιο αμυδρός, στο +1,8.
Ο αμυδρός Άρης και ο λαμπρός Δίας θα βρεθούν σε σύνοδο στις 17 και 18 Οκτωβρίου, μόλις σε απόσταση 0,4° ο ένας από τον άλλο. Ο Βασιλίσκος, με μέγεθος +1,4 βρίσκεται πάνω από την Αφροδίτη.
Ο Κρόνος, με μέγεθος +0,6, λίγο έξω από την κεφαλή του Σκορπιού βρίσκεται χαμηλά στα νοτιοδυτικά το σούρουπο. Στα αριστερά του, σε απόσταση 10°, λαμπυρίζει ο Αντάρης.
Ο Ουρανός (μέγεθος +5,7, στους Ιχθύες) και ο Ποσειδώνας (μέγεθος +7,8, στον Υδροχόο) είναι στα ανατολικά και στα νοτιοανατολικά, αντίστοιχα, περίπου στις 9 μ.μ. Εδώ θα βρείτε αναλυτικούς χάρτες για τις θέσεις του Ουρανού και του Ποσειδώνα.
