Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 13-3 έως 19-3
Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
από 13-3 έως και 19-3 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Δευτέρα, 13 Μαρτίου
Η Σελήνη, σε φθίνουσα φάση, περνάει κοντά από τον Αντάρη στον Σκορπιό το πρωι της Τρίτης. Συνεχίζει την πορεία της μέσα στον γαλαξία τα επόμενα δύο πρωινά, φτάνοντας στην «τσαγιέρα» του Τοξότη.
Τρίτη, 14 Μαρτίου
Τελευταίο τέταρτο της Σελήνης στις 4:10 πμ. της Τετάρτης.
Η φθίνουσα Σελήνη φαίνεται στον ουρανό νωρίς το πρωί, παρέχοντας έναν εύκολο στόχο παρατήρησης για όλους. Καθώς ο Ήλιος αρχίζει να δύει, σε σχέση με την σεληνιακή επιφάνεια και οι σκιές εμφανίζονται «ανάποδα» σε σχέση με τις θέσεις τους στις αρχές του μήνα. Αυτό προσφέρει μια διαφορετική και μοναδική εικόνα της επιφάνειας του δορυφόρου μας, ιδιαίτερα για όσους είναι πιο εξοικειωμένοι με την φθίνουσα φάση της.
Το έδαφος της Σελήνης θα ζωντανέψει πραγματικά μέσα από ένα τηλεσκόπιο. Πρώτα, δώστε προσοχή στην διαχωρίζουσα – τη γραμμή που χωρίζει το φως και το σκοτάδι (μέρα και νύχτα) στη σεληνιακή επιφάνεια. Εδώ αφθονούν πολλές λεπτομέρειες. Σήμερα το πρωί, αναδεικνύονται μια σειρά από κρατήρες που βρίσκονται κάτω από τη μέση της Σελήνης. Αυτοί περιλαμβάνουν τον Χέρσελ, τον Πτολεμαίο, τον Αλφόνσο και τον Αρζάσελ. Επίσης, άμεσα ορατό είναι ένα χαρακτηριστικό που ονομάζεται Ίσιο Τείχος (Straight Wall, ή Rupes Recta). Βρίσκεται περίπου κεντρικά μέσα στο Mare Nubium, το Straight Wall είναι ένα μακρύ, ευθύγραμμο χαρακτηριστικό που εκτείνεται περίπου 113 χιλιόμετρα. Το κέντρο του βρίσκεται ακριβώς ανατολικά του κρατήρα Birt, ο οποίος σχηματίζει ένα βαθύ, προφανές σημάδι στο κατά τα άλλα σχετικά επίπεδο της Θάλασσας των Σύννεφων.
Η φωτογραφία του “Straight Wall” είναι του Κώστα Καλιμαφτσή
Τετάρτη, 15 Μαρτίου
Πρόκειται σύντομα να μπούμε στην άνοιξη. Όταν βγαίνουν τα αστέρια, η «κατσαρόλα» της Μεγάλης Άρκτου είναι τόσο ψηλά στα βορειοανατολικά όσο η Κασσιόπη έχει κατέβει στα βορειοδυτικά. Στη μέση μεταξύ τους, όπως πάντα, βρίσκεται ο Πολικός Αστέρας.
Ακολουθήστε την καμπύλη της λαβής της «κατσαρόλας» προς τα κάτω και θα βρείτε τον φωτεινό Αρκτούρο, το Αστέρι της Άνοιξης. Ο Αρκτούρος ανατέλλει γύρω στο τέλος του λυκόφωτος, ανάλογα με την τοποθεσία σας.
Ο Ποσειδώνας βρίσκεται σε σύνοδο με τον Ήλιο και παραμένει εκτός οπτικού πεδίου όλο το μήνα. Όσοι θέλουν να δουν τον πιο μακρινό πλανήτη του ηλιακού συστήματος θα μπορέσουν τελικά να το κάνουν στις αρχές του επόμενου μήνα, όταν ο Ποσειδώνας θα επανεμφανιστεί στον πρωινό ουρανό.
Πέμπτη, 16 Μαρτίου
Τα πόδια των Διδύμων «βαδίζουν» στον Γαλαξία μας. Το πίσω πόδι της φιγούρας του αστερισμού φέρει το μεγάλο, ανοιχτό αστρικό σμήνος M35 ακριβώς από πάνω του. Το σμήνος, αγαπημένο των παρατηρητών του βαθέως ουρανού, είναι μια αμυδρή, διάχυτη λάμψη με κιάλια και ένα πλούσιο πλήθος αμυδρών αστεριών με ένα τηλεσκόπιο. Πολύ πιο μακριά, και επομένως πολύ μικρότερο και πιο αμυδρό, είναι το ανοικτό σμήνος NGC 2158, λίγο πιο κοντά στα νοτιοδυτικά του M35.
Ο Κρόνος έχει αρχίσει να εμφανίζεται στον πρωινό ουρανό λίγο πριν από τον Ήλιο. Περίπου 30 λεπτά πριν από την ανατολή, κοιτάξτε ανατολικά για να βρείτε τον δακτυλιοειδή πλανήτη να λάμπει με μέγεθος 0,9 περίπου 3,5° πάνω από τον ορίζοντα. Οι δακτύλιοι του έχουν κλίση προς το οπτικό μας πεδίο κατά περίπου 10°. Η εμφάνιση του Κρόνου θα συνεχίσει να βελτιώνεται καθ’ όλη τη διάρκεια του μήνα και την άνοιξη, καθώς θα ανατέλλει νωρίτερα κάθε μέρα και θα προσφέρει περισσότερο χρόνο για θέαση πριν από την ανατολή του ηλίου.
Παρασκευή 17 Μαρτίου
Η άνοιξη φτάνει πολύ σύντομα (η ισημερία είναι στις 20), οπότε ο Ωρίωνας στέκεται όρθιος ψηλά στα νότια-νοτιοδυτικά καθώς βγαίνουν τα αστέρια. Πρόκειται να ξεκινήσει τη μεγάλη ανοιξιάτικη κλίση του και να αναχωρήσει προς τα δυτικά καθώς θα περνούν οι εβδομάδες.
Ο Ερμής φτάνει σε ανώτερη σύνοδο. Ο μικρός πλανήτης θα επανεμφανιστεί σύντομα στον ουρανό, ορατός το βράδυ μέχρι το τέλος του μήνα.
Με τη Σελήνη απούσα στον πρωινό ουρανό, ας απολαύσουμε την Παρθένο νωρίς στον βραδινό ουρανό. Αυτός ο μεγάλος αστερισμός φιλοξενεί το εύστοχα ονομαζόμενο Σμήνος της Παρθένου, με κυρίαρχο τον μεγάλο ελλειπτικό γαλαξία M87 που φιλοξενεί την πρώτη υπερμεγέθη μαύρη τρύπα που έχει φωτογραφηθεί. Γύρω από τον Μ87, σε μια περιοχή περίπου 8 μοίρες υπάρχουν άλλοι γαλαξίες: M60, M59, M58, M90, M89, M86, και M84.
Σάββατο, 18 Μαρτίου
Στη νοητή γραμμή μεταξύ του «χειμερινού» και του «ανοιξιάτικου» ουρανού βρίσκεται ο αμυδρός αστερισμός του Καρκίνου, που τώρα είναι πολύ ψηλά προς το νότο. Βρίσκεται ανάμεσα στους Διδύμους στα δυτικά του και τον Λέοντα στα ανατολικά του.
Ο Καρκίνος έχει κάτι μοναδικό: το αστρικό σμήνος της Κυψέλης, M44, στη μέση του. Η Κυψέλη φαίνεται αμυδρά με γυμνό μάτι αν έχετε λίγη ή καθόλου φωτορύπανση. Με ένα ζευγάρι κιάλια είναι εύκολο ακόμα και κάτω από μέτριες συνθήκες. Αναζητήστε το λίγο λιγότερο από το μέσο της απόστασης από τον Πολυδεύκη στους Διδύμους έως τον Βασιλίσκο στον Λέοντα.
Κυριακή, 19 Μαρτίου
Στην καρδιά του Λέοντα, αν και αμυδρότερος από άλλα αστέρια 1ου μεγέθους (έχει μέγεθος 1,36), ο Βασιλίσκος έχει διατηρήσει αυτό το τιμητικό όνομα για χιλιάδες έτη, το οποίο προέρχεται από τα λατινικά και σημαίνει «ο μικρός βασιλιάς» επειδή πίστευαν ότι το αστέρι κυριαρχούσε στον ουρανό. Θεωρήθηκε επίσης ότι ήταν ο «ηγέτης» των τεσσάρων βασιλικών αστεριών της αρχαίας Περσίας. Ο Βασιλίσκος βρίσκεται πιο κοντά στην εκλειπτική από οποιαδήποτε άλλο φωτεινό αστέρι, μόνο μισή μοίρα μακριά από την νοητή γραμμή. Η εκλειπτική ακολουθεί την κίνηση του ήλιου μέσω του ζωδιακού κύκλου κατά τη διάρκεια ενός έτους. Αυτή η φαινόμενη κίνηση δημιουργείται καθώς η γη βρίσκεται σε τροχιά γύρω από το άστρο μας, δίνοντας τη εντύπωση ότι ο ήλιος ολισθαίνει προς τα ανατολικά σε σχέση με τα αστέρια του ουρανού.
Η περιοχή του νεφελώματος της «Ημισελήνου» (στο κέντρο ). Φωτογράφος: Κώστας Τσέκας.
Διαβάστε λεπτομέρειες για τη λήψη της φωτογραφίας αυτής.
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.
Ο Ερμής είναι βαθιά μέσα στη λάμψη της ανατολής του Ήλιου.
Η Αφροδίτη και ο Δίας, οι δύο φωτεινότεροι πλανήτες, λάμπουν στα δυτικά με μέγεθος -3,9 και -2,1, αντίστοιχα. Ο Δίας βρίσκεται τώρα χαμηλότερα από την Αφροδίτη. Στις 17 Μαρτίου η απόστασή τους θα φτάσει τις 15 μοίρες.
Με τηλεσκόπιο, η Αφροδίτη δείχνει έναν μικρό δίσκο (13 δευτερόλεπτα της μοίρας). Ο Δίας έχει δίσκο με πλάτος 33 δευτερόλεπτα της μοίρας. Η απόστασή του από τον Ήλιο είναι 7 φορές μεγαλύτερη απ’ αυτήν της Αφροδίτης.
Ο Άρης, με μέγεθος +0,7 βρίσκεται στον ανατολικό Ταύρο. Έχει φαινόμενη διάμετρο μόνο 7” αυτή την εβδομάδα. Βρίσκεται ψηλά στο νότο πριν τα μεσάνυχτα, το ίδιο λαμπρός με τον Αλντεμπαράν.
Ο Κρόνος αρχίζει να φαίνεται πριν την ανατολή του Ήλιου.
Ο Ουρανός, με μέγεθος 5,8 στο Κριό, βρίσκεται στα δυτικά νωρίς το βράδυ. Χρειάζεται ένα τηλεσκόπιο ή ένα ζευγάρι κιάλια για να παρατηρηθεί. Η φαινόμενη διάμετρος του είναι 3,6”.
Ο Ποσειδώνας είναι σε σύνοδο πίσω από τον Ήλιο.
