Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 13-11 έως 19-11

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

από 13-11 έως και 19-11 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 13 Νοεμβρίου

Νέα Σελήνη στις 11:28 πμ.

Ο μακρινός παγωμένος γίγαντας, ο Ουρανός, φθάνει σε αντίθεση.

Στην αντίθεσή τους, οι πλανήτες είναι ορατοί σχεδόν όλη τη νύχτα, ανατέλλουν γύρω στο ηλιοβασίλεμα και δύουν γύρω στην ανατολή του ηλίου. Ο Ουρανός μοιράζεται αυτή τη στιγμή τον Κριό με τον Δία, ο οποίος αποτελεί ένα υπέροχο φωτεινό σημάδι αν ψάχνετε να βρείτε τον πιο αμυδρό πλανήτη. Ο Ουρανός είναι ο πιο απομακρυσμένος πλανήτης που μπορείτε να δείτε με γυμνό μάτι, καθώς ο Ποσειδώνας δεν γίνεται ποτέ αρκετά φωτεινός για να εντοπιστεί χωρίς οπτική βοήθεια.

Ακόμα κι αν δεν μπορείτε να τον βρείτε με γυμνό μάτι, ο Ουρανός είναι εύκολο να εντοπιστεί με ένα ζευγάρι κιάλια ή οποιοδήποτε τηλεσκόπιο. Θα μοιάζει με ένα μικρό, “επίπεδο” αστέρι ή δίσκο με ελαφριά γκριζωπή απόχρωση. Ο δίσκος του πλανήτη εκτείνεται σε μόλις 4″ – μια απόδειξη της απόστασής του 18,6 AU, ή 2,7 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα από τη Γη. Στην πραγματικότητα, ο πλανήτης εκτείνεται περίπου 50.000 χιλιόμετρα σε μήκος, ή τέσσερις φορές περισσότερο από τη Γη!

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 12:28 μετά τα μεσάνυχτα.

 

Τρίτη,  14 Νοεμβρίου

Ο M33, ο γαλαξίας Pinwheel, με χαμηλή φωτεινότητα επιφάνειας στο Τρίγωνο (Triangulum), μπορεί να συνδέεται βαρυτικά με τον μεγαλύτερο, φωτεινότερο γαλαξία της Ανδρομέδας, 15° μακριά. Βρίσκονται σχεδόν στην ίδια απόσταση από εμάς. Εάν έχετε ένα μεγάλο τηλεσκόπιο και έναν πολύ σκοτεινό ουρανό, παρατηρήστε με τηλεσκόπιο το M33 ή καλύτερα καταγράψτε την δομή του γαλαξία με αστροφωτογραφίες μεγάλης διάρκειας.

Φωτογραφία: Adam Block/Mount Lemmon SkyCenter/University of Arizona

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 8:19 μμ. της Τετάρτης.

 

Τετάρτη, 15 Νοεμβρίου

Ο κομήτης Lemmon δεν είναι ο μόνος κομήτης που αξίζει την προσοχή σας. Ο κομήτης 62P/Tsuchinshan 1 προσφέρει μια όμορφη θέα καθώς συνδυάζεται με το λαμπερό σμήνος της Κυψέλης (M44) στον Καρκίνο σήμερα. Μπορείτε είτε να τον δείτε ψηλά στο νότο τις πρώτες πρωινές ώρες πριν από την αυγή, είτε αργά απόψε στα ανατολικά καθώς θα ανατέλλει μια ώρα ή δύο πριν από τα μεσάνυχτα.

Ο Καρκίνος βρίσκεται σχεδόν νότια γύρω στις 5:30 πμ. και έχει ύψος περίπου 70°. Στο κέντρο του αστερισμού βρίσκεται η Κυψέλη, ένα νεαρό ανοικτό σμήνος αστεριών ορατό με γυμνό μάτι ως μια θολή λάμψη.

Σήμερα το πρωί ο Tsuchinshan – που εντοπίστηκε την τελευταία φορά γύρω στο 11^ο μέγεθος, βρίσκεται λιγότερο από μια μοίρα βόρεια του κέντρου του σμήνους. Είναι μια όμορφη θέα μέσα από ένα τηλεσκόπιο και μια μεγάλη ευκαιρία για τη λήψη μιας αστροφωτογραφίας. Στις φωτογραφίες, ο κομήτης θα πρέπει να λάμπει πράσινος – είναι αρκετά κοντά στον Ήλιο ώστε ο διατομικός άνθρακας να σχηματίσει μια κόμη γύρω από τον πυρήνα καθώς το οργανικό υλικό διασπάται κάτω από την επίδραση των ηλιακών φωτονίων. Εξετάστε το ενδεχόμενο να χρησιμοποιήσετε έναν τηλεφακό 135 mm για να τραβήξετε μια αξέχαστη φωτογραφία της σκηνής.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 2:06 πμ. της Πέμπτης.

 

Πέμπτη, 16 Νοεμβρίου

Το Κήτος, το θαλάσσιο τέρας  ή η φάλαινα, εκτείνεται πέρα από το νοτιοανατολικό μέρος του βραδινού ουρανού. Βρίσκεται κάτω από τον Πήγασο και την Ανδρομέδα και περίπου ένα τρίτο πάνω από τον ορίζοντα. Το Κήτος μοιράζεται επίσης τη μυθολογία με αυτούς τους δύο αστερισμούς. Το φωτεινότερο αστέρι του Κήτους είναι ο 2^ου μεγέθους Diphda, 20 μοίρες πάνω από το νοτιοανατολικό σημείο και περίπου 1 ½  ώρες μετά από το ηλιοβασίλεμα.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 9:57 μμ.

 

Παρασκευή, 17 Νοεμβρίου

Κοιτάξτε νότια-νοτιοδυτικά το σούρουπο για την ημισέληνο. Σχηματίζει ένα τεράστιο, σχεδόν ισόπλευρο τρίγωνο με τον Κρόνο πολύ πάνω και στα αριστερά του, και τον Αλτάιρ πολύ πάνω και δεξιά. Κάθε πλευρά του τριγώνου έχει μήκος σχεδόν τέσσερις γροθιές στο μήκος του βραχίονα.

Η ετήσια βροχή των Λεοντίδων κορυφώνεται κατά τη διάρκεια της νύχτας απόψε. Η καλύτερη στιγμή για να τη δείτε είναι νωρίς αύριο το πρωί, όταν ο Λέων θα είναι ψηλά στον ουρανό. Το ακτινοβόλο σημείο της βροχής, εκεί από όπου φαίνεται να προέρχονται τα μετέωρα, βρίσκεται κοντά στο κεφάλι του Λέοντα, το οποίο είναι το πρώτο που ανατέλλει την ώρα πριν από τα μεσάνυχτα. Επιπλέον, η ημισέληνος δύει γύρω στις 10 μμ, αφήνοντας τον ουρανό αργά τη νύχτα σκοτεινό και ιδανικό για να εντοπίσετε τα πεφταστέρια. Κοιτάξτε κοντά στους Διδύμους και πάνω στον Ωρίωνα και τον Ταύρο, οι οποίοι ανατέλλουν νωρίτερα και βρίσκονται πολύ πάνω από τον ανατολικό ορίζοντα πριν από τα μεσάνυχτα.

Ο μέγιστος ρυθμός των Λεοντίδων δεν είναι ιδιαίτερα υψηλός – μόλις 10 μετέωρα ανά ώρα στην καλύτερη περίπτωση – οπότε αυτή δεν θα είναι μια εκπληκτική βροχή διαττόντων. Ωστόσο, αυτά είναι ιδιαίτερα γρήγορα κινούμενα μετέωρα που συχνά αφήνουν μακριά, λαμπερά ίχνη ιονισμένου αερίου στην ατμόσφαιρα.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 3:44 πμ. του Σαββάτου.

Σάββατο, 18 Νοεμβρίου

Η λαμπρή Κασσιόπη στριφογυρίζει γύρω από τον βόρειο μεσημβρινό, κοντά στο ζενίθ, κατά τη διάρκεια των βραδυνών ωρών. Ξέρετε πού να ψάξετε για το ανοιχτό σμήνος  NGC 7789, με κιάλια; Είναι περίπου 3 μοίρες νοτιοδυτικά του β της Κασσιόπης. Το σμήνος έχει διάμετρο περίπου 30 λεπτά του τόξου και όλα τα αστέρια που ανήκουν σε αυτό το σμήνος είναι περίπου 11^ου μεγέθους. Φαίνονται καλά με μεσαία μεγέθυνση. Αν και το σμήνος έχει μέγεθος όσο και η σελήνη, μοιάζει σαν ένα νεφέλωμα εκπομπής αν το δει κάποιος με κιάλια. Η απόστασή του είναι περίπου 13.000 έτη φωτός μακριά.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 11:35 μμ.

 

Κυριακή, 19 Νοεμβρίου

Απόψε και το επόμενο βράδι, η Σελήνη θα πλησιάζει τον Κρόνο καθώς θα φτάνει στο πρώτο τέταρτο. Ο πλανήτης είναι πολύ κοντά σε τετραγωνισμό (στις 22 Νοεμβρίου). Δηλαδή, θα βρίσκεται 90° από τον Ήλιο.

Ο Φομαλχώ φαίνεται να παρακολουθεί τη διαδικασία ενώ είναι κάτω απ’ αυτούς. Αλλά σε απόσταση 25 ετών φωτός, σε σύγκριση με τα 80 λεπτά φωτός του Κρόνου και τα 1,3 δευτερόλεπτα φωτός της Σελήνης, φαίνεται να είναι λίγο αδιάφορος!

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 5:22 πμ. της Δευτέρας.

 

Δεν έχετε ξαναδεί μια τέτοια συγκέντρωση γαλαξιών! Αυτή η εικόνα ενώνει τη δύναμη του διαστημικού τηλεσκοπίου James Webb της NASA και του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble για να παρέχει μια εικόνα του σμήνους γαλαξιών MACS0416. Συνδυάζει ορατό και υπέρυθρο φως για να συγκεντρώσει μια από τις πιο πολύχρωμες απόψεις του σύμπαντος που έχουν ληφθεί ποτέ. 
Τα χρώματα δίνουν ενδείξεις για τις αποστάσεις των γαλαξιών. Οι πιο μπλε γαλαξίες είναι σχετικά πιο κοντά μας και συχνά παρουσιάζουν έντονο σχηματισμό αστεριών – όπως ανιχνεύεται καλύτερα από το Hubble – ενώ οι πιο κόκκινοι γαλαξίες τείνουν να είναι πιο απομακρυσμένοι. Περιέχουν άφθονη ποσότητα σκόνης, όπως ανιχνεύθηκε από το Webb.

 

 

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

 

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής δεν είναι ορατός, αφού βρίσκεται στη λάμψη του ηλιοβασιλέματος.

Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,4, κάτω από τα πόδια του Λέοντα) είναι ψηλά στα ανατολικά, πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Ανατέλλει περίπου 2 ώρες πριν την ανατολή του Ήλιου. Ο πλανήτης περνάει κοντά από το πολύ αμυδρότερο γ της Παρθένου, 3^ου μεγέθους το πρωί της 17^ης Νοεμβρίου.

Ο Άρης θα παραμείνει πίσω στη λάμψη του Ήλιου για το υπόλοιπο του έτους.

Ο Δίας (μέγεθος -2,9, στον Κριό) ανατέλλει λίγο μετά τις 5:00 μμ. Βρίσκεται στο ψηλότερό του σημείο μετά τις 11 μμ., 65 μοίρες πάνω από τον ορίζοντα.  Βρέθηκε σε αντίθεση στις 3 Νοεμβρίου. Με τηλεσκόπιο, η διάμετρος του δίσκου του είναι 49 – 48 δευτερόλεπτα του τόξου.

Ο Κρόνος, με μέγεθος +0,7, στον αμυδρό Υδροχόο, ανατέλλει πολύ πριν τη δύση του Ήλιου, μεσουρανεί μετά στις 7 μμ και δύει μετά τα μεσάνυχτα. Το φωτεινό αστέρι κάτω από τον πλανήτη είναι ο Φομαλχώ, ενώ ο Αλτάιρ λάμπει πάνω και στα δεξιά του.

Ο Ουρανός έχει μέγεθος 5,6 στον Κριό, βρίσκεται ψηλά τις πρώτες πρωινές ώρες, 11° ανατολικά του Δία.

Ο Ποσειδώνας, με μέγεθος 7,8, στα σύνορα Ιχθύων-Υδροχόου φαίνεται ψηλά περίπου στις 8 μμ., 25° ανατολικά του Κρόνου.