Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 14-4 έως 20-4, 2025
Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
από 14-4 έως και 20-4 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Δευτέρα, 14 Απριλίου
Περίπου 90 λεπτά πριν από την ανατολή του ηλίου, το Μεγάλο Τετράγωνο του Πήγασου είναι ορατό πάνω από τον ανατολικό ορίζοντα. Αυτός ο μεγάλος σχηματισμός περιέχει τα αστέρια Scheat, Markab, Algenib και Alpheratz. Ακριβώς πάνω και στα αριστερά του βρίσκεται ο μικρός αστερισμός της Σαύρας, ανάμεσα στην Ανδρομέδα και τον Κύκνο. Αν και αυτός ο ελάχιστα γνωστός αστερισμός δεν περιέχει φωτεινά αστέρια ή αντικείμενα Μεσιέ, φιλοξενεί ένα ανοικτό σμήνος μεγέθους 6,4: το NGC 7243. Θα το βρείτε περίπου 2,7° νοτιοδυτικά του 4ου μεγέθους βήτα (β) της Σαύρας. Το NGC 7243 εκτείνεται περίπου 20′ στον ουρανό και εκτιμάται ότι απέχει 2.800 έτη φωτός από τη Γη. Τα νεαρά αστέρια του είναι περίπου 100 εκατομμυρίων ετών.
Τρίτη, 15 Απριλίου
Η Σελήνη, σε φθίνουσα φάση, ανατέλλει γύρω στις 11 μ.μ. στο κεφάλι του Σκορπιού. Τις πρώτες πρωινές ώρες της Τετάρτης, στέκονται ψηλότερα στα νοτιοανατολικά, με τον πορτοκαλί Αντάρη να λάμπει κάτω αριστερά της Σελήνης. Καθώς φτάνει στο κεφάλι του Σκορπιού, η Σελήνη θα αποκρύψει το πι (π) του Σκορπιού, μεγέθους 2,9, για τους παρατηρητές στον Καναδά, τις ΗΠΑ και την Κεντρική Αμερική.
Ο μακρινός πλανήτης Ουρανός είναι ακόμα ορατός, αν και σύντομα θα χαθεί στο βραδινό λυκόφως στο τέλος του μήνα. Προς το παρόν, ο παγωμένος γίγαντας δύει 2,5 ώρες μετά από τον Ήλιο. Απόψε, ο Ουρανός βρίσκεται 0,9 ° βόρεια ενός αστέρα μεγέθους 6,8 στον Ταύρο, καθιστώντας ευκολότερο τον εντοπισμό του.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 9:07 μμ.
Τετάρτη, 16 Απριλίου
Η Αίγα (Capella) είναι το φωτεινότερο αστέρι ψηλά στα δυτικά-βορειοδυτικά κατά τη διάρκεια και μετά το σούρουπο. Το ελαφρώς κίτρινο χρώμα του ταιριάζει με αυτό του Ήλιου, που σημαίνει ότι και οι δύο έχουν περίπου την ίδια θερμοκρασία. Αλλά κατά τα άλλα η Αίγα είναι πολύ διαφορετική. Αποτελείται από δύο κίτρινα γιγαντιαία αστέρια που περιστρέφονται το ένα γύρω από το άλλο κάθε 104 ημέρες. Αυτό είναι γνωστό στους αστροπαρατηρητές. Γνωρίζατε όμως ότι (για τους χρήστες τηλεσκοπίων) ή Αίγα συνοδεύεται από ένα μακρινό, κοντινό ζευγάρι κόκκινων νάνων; Είναι τα αστέρια Αίγα H και L, με μεγέθη 10 και 13, αντίστοιχα.
Σήμερα το βράδυ, 1 πμ., ο πλανήτης Άρης φτάνει στο αφήλιο, το πιο απομακρυσμένο σημείο από τον Ήλιο στην τροχιά του γύρω απ’ αυτόν. Τότε, η απόστασή του από το αστέρι μας θα είναι 249,3 εκατομμύρια χιλιόμετρα. Μια ώρα μετά το ηλιοβασίλεμα, θα βρείτε τον Κόκκινο Πλανήτη ακόμα ψηλά στα νοτιοδυτικά, στο δυτικό Καρκίνο. Λάμπει με μέγεθος 0,7 και είναι ένα εύκολο να βρεθεί λίγο πάνω αριστερά από τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη στους Διδύμους. Μέσω ενός τηλεσκοπίου, ο δίσκος του Άρη έχει πλάτος μόλις 7″, μικρότερο σε φαινόμενο μέγεθος από τον Ερμή, χάρη στην απόστασή του από τη Γη. Τις επόμενες εβδομάδες, ο Άρης θα προσεγγίσει γρήγορα τον κεντρικό Καρκίνο, ο οποίος έχει το υπέροχο σμήνος της Κυψέλης (Μ44). Πλανήτης και σμήνος θα βρεθούν σε σύνοδο στα τέλη του μήνα.
Επίσης απόψε, η Σελήνη περνά 0,4° νότια του κόκκινου γίγαντα Αντάρη στον Σκορπιό. Οι δυο τους ανατέλλουν λίγο πριν από τα μεσάνυχτα και θα είναι ορατοί στον ουρανό νωρίς το πρωί.
Πέμπτη, 17 Απριλίου
Ο Αντάρης, πρώτου μεγέθους είναι ένα βαθύ κόκκινο αστέρι, παρόμοιο σε χρώμα με τον πλανήτη Άρη, γι’ αυτό και το όνομά του σημαίνει “αντίπαλος του Άρη”. Το χρώμα προκύπτει από τη θερμοκρασία του γηράσκοντος άστρου των 3.600 βαθμών Κέλβιν – πολύ χαμηλότερη από τη θερμοκρασία του Ήλιου μας (σχεδόν 5.800 K). Παρόλα αυτά, όμως, ο Αντάρης είναι περίπου 10.000 φορές φωτεινότερος από τον Ήλιο, χάρη στη μάζα του, πάνω από 10 φορές μεγαλύτερη από του άστρου μας. Ο Αντάρης είναι ένα δυαδικό σύστημα που περιέχει ένα συνοδό μεγέθους 5,5, περίπου 3″ μακριά. Όταν τα βλέπουμε μαζί, η αντίθεση από το κόκκινο χρώμα του Αντάρη συχνά κάνει το πιο αμυδρό αστέρι να φαίνεται πράσινο στο ανθρώπινο μάτι, αν και στην πραγματικότητα είναι ένα καυτό μπλε-άσπρο. Ο διαχωρισμός αυτού του ζευγαριού εξαρτάται από την τοποθεσία σας και απαιτεί καλή όραση και ένα σχετικά μεγάλο τηλεσκόπιο.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 10:46 μμ.
Παρασκευή, 18 Απριλίου
Νωρίς το βράδυ, ο Ωρίωνας βρίσκεται ακόμα στα νοτιοδυτικά στον ανοιξιάτικο προσανατολισμό του: κατεβαίνει προς τα δεξιά, με τη ζώνη του οριζόντια. Η ζώνη δείχνει αριστερά προς τον Σείριο και δεξιά προς το Aldebaran και, μακρύτερα, τις Πλειάδες. Πάνω από το Aldebaran λάμπει ο φωτεινός Δίας όπως φαίνεται παρακάτω.
Σάββατο, 19 Απριλίου
Το «Δρεπάνι του Λέοντα» στέκεται κάθετα όρθιο ψηλά στο νότο νωρίς το βράδυ. Το κάτω αστέρι του είναι ο Βασιλίσκος (Regulus), το λαμπρότερο του Λέοντα. Ο αστερισμός βρίσκεται οριζόντιος προς τα δυτικά. Το «δρεπάνι» σχηματίζει το μπροστινό πόδι, το στήθος, τη χαίτη και μέρος του κεφαλιού του. Η άκρη της ουράς του είναι η Denebola, αριστερά από τον Βασιλίσκο.
Κυριακή, 20 Απριλίου
Εάν έχετε μια καθαρή εικόνα του βορειοανατολικού ορίζοντα, θα μπορούσατε να παρακολουθήσετε την αργή άνοδο του λαμπρού «καλοκαιρινού» αστέρα, του Βέγα, στον ουρανό. Στα μέσα Απριλίου ο Βέγας βγαίνει πάνω από τον ορίζοντα γύρω στις 9 ή 10 μμ. Πόσο νωρίς μπορείτε να τον δείτε;
Αυτοί που θα σηκωθούν νωρίς το πρωί, θα είναι σαν να βλέπουν σε προεπισκόπηση τα αστέρια στον βραδινό ουρανό του Αυγούστου. Τα τρία φωτεινά αστέρια που λάμπουν ψηλά στα νοτιοανατολικά πριν το φως της αυγής αποτελούν το Θερινό Τρίγωνο. Ο Σκορπιός και ο Τοξότης, οι δύο χαρακτηριστικοί καλοκαιρινοί αστερισμοί, βρίσκονται χαμηλά στον νότιο ορίζοντα.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 8:17 μμ.
Το Γαλαξιακό Κέντρο από το MeerKAT
Πίστωση εικόνας: NASA, ESA, CSA, STScI, SARAO, S. Crowe (UVA), J. Bally (CU), R. Fedriani (IAA-CSIC), I. Heywood (Oxford)
Εξήγηση: Τι συμβαίνει στο κέντρο του γαλαξία μας; Είναι δύσκολο να το πει κανείς με οπτικά τηλεσκόπια, δεδομένου ότι το ορατό φως εμποδίζεται από την διαστρική σκόνη που παρεμβάλλεται. Σε άλλα μήκη κύματος του φωτός, όμως, όπως τα ραδιοκύματα, το γαλαξιακό κέντρο μπορεί να απεικονιστεί και δείχνει ότι είναι ένα αρκετά ενδιαφέρον και ενεργό μέρος. Αυτή η φωτογραφία δείχνει μια εικόνα του κέντρου του Γαλαξία μας από τη συστοιχία MeerKAT 64 πιάτων ραδιοτηλεσκοπίων στη Νότια Αφρική. Η εικόνα είναι εντυπωσιακά τεράστια! Εκτείνεται τέσσερις φορές το γωνιακό μέγεθος της Σελήνης (2 μοίρες), έχει μεγάλο βάθος και είναι λεπτομερής. Στη μέση φαίνεται το κέντρο του γαλαξία μας, στον Τοξότη. Εκεί βρίσκεται η υπερμεγέθη μαύρη τρύπα του Γαλαξία μας. Η ένθετη εικόνα δείχνει ένα μικρό κομμάτι που απεικονίστηκε πρόσφατα στο υπέρυθρο φως με το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb για να διερευνήσει τις επιπτώσεις των μαγνητικών πεδίων στο σχηματισμό αστεριών.
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.
Ο Ερμής, η Αφροδίτη και ο Κρόνος είναι σε σύνοδο, χαμηλά στα ανατολικά, λίγη ώρα πριν ανατείλει ο Ήλιος, όπως φαίνεται παρακάτω.
Ο Άρης (μέγεθος +0,7, στα σύνορα Διδύμων-Καρκίνου) λάμπει ψηλά στα νοτιοδυτικά νωρίς το βράδυ. Με τηλεσκόπιο, η διάμετρος του δίσκου του είναι 7’’.
Ο Δίας (μέγεθος -2,1, στον Ταύρο), κυριαρχεί στα νοτιοανατολικά κατά τη διάρκεια της νύχτας, με τον πιο αμυδρό Άρη 41° στα ανατολικά του, τον Αλντεμπαράν και τις Πλειάδες κοντά. Ο Δίας έχει φαινόμενη διάμετρο 37 δευτερόλεπτα του τόξου. Δύει περίπου στις 12:00 πμ.
Ο Ουρανός, μέγεθος 5,8, βυθίζεται χαμηλά στον ορίζοντα στο τέλος του βραδινού λυκόφωτος.
Ο Ποσειδώνας έχει χαθεί μέσα στο φως του ηλιοβασιλέματος.
