Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 13-11 έως 20-11

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

από 14-11 έως και 20-11 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Παρακάτω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι στην πραγματικότητα ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα. Ένα μπλε ή πράσινο φίλτρο θα μπορούσε να βοηθήσει στην αύξηση του κοντράστ στον Δία.

 

Δευτέρα, 14 Νοεμβρίου

Η Σελήνη φτάνει στο απόγειο, το πιο απομακρυσμένο σημείο από τη Γη στην τροχιά της, στις 8:40 πμ. Τότε, ο δορυφόρος μας θα απέχει 404.920 χιλιόμετρα.

Ο όμορφος δακτυλιοειδής πλανήτης Κρόνος ξεκινά αυτά τα φθινοπωρινά βράδια περίπου 30° ψηλά στον νότιο ουρανό, χαμηλώνοντας αργά τις επόμενες ώρες και μέχρι να δύσει γύρω στις 11 μμ. Λάμπει με μέγεθος 0,6 και βρίσκεται περίπου 1° βορειοανατολικά του γιώτα (ι) του Αιγόκερω και 5° δυτικά του Ντενέμπ Αλγκέντι.

Ο Βέγας είναι το λαμπρότερο αστέρι ψηλά στα δυτικά. Κοντά του υπάρχουν τρία ενδιαφέροντα διπλά αστέρια με κιάλια ή τηλεσκόπιο. Ακριβώς πάνω από τον Βέγα, εντοπίστε το 4^ου μεγέθους έψιλον της Λύρας, το «διπλό-διπλό». Το Έψιλον σχηματίζει μια γωνία ενός περίπου ισόπλευρου μικρού τριγώνου με τον Βέγα και το ζήτα της Λύρας. Το τρίγωνο είναι μικρότερο από 2° σε μια πλευρά.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου ακριβώς στις 10:18 μμ.

 

Τρίτη,  15 Νοεμβρίου

Με την ανατολή του φεγγαριού να καθυστερεί μέχρι αργά το βράδυ, οι συνθήκες είναι ιδανικές για την παρατήρηση του Κομήτη C/2022 E3 (ZTF), λίγο μετά τη δύση του Ήλιου. Ακόμα γύρω στο 10^ο με 11^ο μέγεθος, ο ZTF απαιτεί τουλάχιστον ένα τηλεσκόπιο 6 ιντσών και καθαρό, σκοτεινό ουρανό για την παρατήρησή του..

Ο κομήτης διαγράφει μια αργή καμπύλη μέσω της Κεφαλής του Όφεως αυτόν τον μήνα, ακριβώς νότια του Βόρειου Στεφάνου. Απόψε, ο ZTF είναι περίπου 1,5° νότια του μεγέθους 4,6 δέλτα (δ) του Βόρειο Στεφάνου. Ο κομήτης βρίσκεται ουσιαστικά στο σημείο καμπής του και τώρα θα αρχίσει να κινείται αργά βόρεια και ελαφρώς ανατολικά καθώς στη συνέχεια του Νοεμβρίου.

Κατά τη διάρκεια του υπόλοιπου έτους, ο κομήτης θα πρέπει να συνεχίσει να γίνεται φωτεινότερος. Οι αστρονόμοι ελπίζουν ότι θα κάνει μια καλή εμφάνιση στις αρχές του 2023, ίσως ως ο καλύτερος κομήτης της χρονιάς.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου ακριβώς στις 6:09 μμ.

 

Τετάρτη, 16 Νοεμβρίου

Τελευταίο τέταρτο της Σελήνης στις 3:28 μμ.

Ο άλφα του Κήτους ή Μενκάρ, 150 έτη φωτός μακριά, είναι αστέρι 2^ου μεγέθους, ένας πορτοκαλής  γίγαντας που  αργά καταναλώνει τα πυρηνικά καύσιμα του και αυξάνει την μάζα του. Ακόμη και μικρά τηλεσκόπια θα αποκαλύψουν τον 5^ου μεγέθους οπτικό συνοδό του, το 93 του Κήτους, στα βόρεια του. Είναι μόνο άλλα 350 έτη φωτός μακριά! Είναι ένα όμορφο διπλό ζεύγος που αν και η μεταξύ τους απόσταση είναι μεγάλη, η χρωματική τους αντίθεση είναι πολύ όμορφη.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου ακριβώς στις 11:56 μμ.

 

Πέμπτη, 17 Νοεμβρίου

Η βροχή διαττόντων Λεοντίδες, η οποία ήταν αραιή τα τελευταία χρόνια, θα μπορούσε να δώσει μια παράσταση τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής. Το ακτινοβόλο σημείο της βροχής, κοντά στο σχηματισμό του «δρεπανιού» του Λέοντα, θα ανέβει ψηλότερα την αυγή. Το φως της Σελήνης, μια μέρα μετά το πρώτο τέταρτο, θα επηρεάσει τη θέαση σε κάποιο βαθμό.

Τα σωματίδια από τις Λεοντίδες είναι συντρίμμια από τον κομήτη 55P/Tempel-Tuttle. Το 1865, ο αστρονόμος Ernst Tempel ανακάλυψε τον κομήτη. Ο κομήτης μετράει περίπου 4 χιλιόμετρα σε διάμετρο και περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο με μια περίοδο λίγο περισσότερο από 33 χρόνια. Το 1999 και το 2000 είχαμε μια θεαματική εμφάνιση των Λεοντίδων, με 1000 περίπου διάττοντες την ώρα! Αυτό συνέβη επειδή ο κομήτης βρέθηκε το 1998 μέσα στο εσωτερικό του ηλιακού μας συστήματος.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου ακριβώς στις 7:48 μμ.

Παρασκευή, 18 Νοεμβρίου  

Στο σούρουπο και στην αρχή της νύχτας, ο αστερισμός που μοιάζει με μπολ, ο Βόρειος Στέφανος, βρίσκεται κάτω και στα δεξιά του Βέγα, χαμηλά στον δυτικό ορίζοντα.  Κάποια φυλή Ινδιάνων στον Νοτιοανατολικό Καναδά βλέπουν αυτόν τον σχηματισμό σαν το καταφύγιο ή την φωλιά της αρκούδας που φαίνεται στον δυτικό ουρανό μετά το σούρουπο και μετά, την άνοιξη, στον ανατολικό ουρανό πριν το λυκαυγές. Αυτό το διπλό χαρακτηριστικό γνώρισμα αναγγέλλει τον ερχομό της εποχής της χειμέριας νάρκης.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 1:35 πμ. του Σαββάτου.

Σάββατο, 19 Νοεμβρίου

Η Κασσιόπη είναι ένας από τους ευκολότερους να βρει κανείς αστερισμούς κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου και του χειμώνα. Το μεγάλο σχήμα “W” περιστρέφεται ψηλά στον ουρανό κάθε βράδυ. Εκτός από το ότι είναι μια πολύ όμορφη περιοχή αν την εξερευνήσει κανείς με τα κιάλια του, υπάρχουν υπέροχα αντικείμενα από τον βαθύ ουρανό, όπως το NGC 457, ανοιχτό σμήνος 6^ου μεγέθους, 9000 έτη φωτός μακριά, γνωστό σαν το σμήνος Owl και το NGC 559, ένα επίσης ανοιχτό σμήνος με μέγεθος  9,5 και περίπου 2,5° μακριά από το NGC 663 (ένα άλλο ανοιχτό σμήνος 7^ου μεγέθους).  Η Κασσιόπη είναι η περιοχή του ουρανού όπου ο υπερκαινοφανής Tycho εμφανίστηκε το 1572, λίγο στα δυτικά από το αστέρι κ της Κασσιόπης, αλλάζοντας την όψη του ουρανού για έξι μήνες και επιβεβαιώνοντας τον Κοπέρνικο και την ανασκευή της θεωρίας του Πτολεμαίου που έκανε το 1543. Εκείνο το έτος ο Κοπέρνικος πέθανε και το φημισμένο βιβλίο του  De revolutionibus orbium coelestium δημοσιεύθηκε,  ανατρέποντας το καθιερωμένο δόγμα ότι η γη ήταν κέντρο του κόσμου.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 9:26 μμ. της Κυριακής.

 

Κυριακή, 20 Νοεμβρίου

Στον πρωινό ουρανό, κάτω από τον Ωρίωνα δεσπόζει με την λάμψη του ο Σείριος, πιο λαμπρός από όλα τα αστέρια του ουρανού. Ο Μπετελγκέζ και ο Προκύων σχηματίζουν μαζί του το περίφημο τρίγωνο του χειμώνα που θα κυριαρχεί στον ουρανό τους επόμενους μήνες και φυσικά θα ανατέλλει όλο και πιο νωρίς.

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

 

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής και η Αφροδίτη είναι σε σύνοδο με τον Ήλιο.

Ο Άρης, μέγεθος -1,6 στον ανατολικό Ταύρο, ανατέλλει στις 6:30 μμ. και βρίσκεται ψηλά στα νοτιοανατολικά για το υπόλοιπο της νύχτας. Είναι τώρα πιο λαμπρός και από τον Σείριο. Ο δίσκος του πλανήτη είναι 16,5” σε διάμετρο, πολύ κοντά στο μέγιστο του, στα 17,2 δευτ. του τόξου. Θα βρεθεί στην κοντινότερή του απόσταση την 1^η Δεκεμβρίου. Θα βρεθεί σε αντίθεση στις 7-8 Δεκεμβρίου.

Ο Δίας, με μέγεθος -2,8 λάμπει ψηλά στα νότια στις 9 μμ. Δύει στις 3 πμ. Η φαινόμενη διάμετρός του είναι 45 δευτερόλεπτα της μοίρας. Ο Δίας αυτή την εποχή είναι πολύ κοντά στο περιήλιο του στην 12ετή τροχιά του γύρω από τον Ήλιο.

Ο Κρόνος, με φαινόμενο μέγεθος +0,7, βρίσκεται στον ανατολικό Αιγόκερω και φέγγει στα νοτιοδυτικά νωρίς το βράδυ. Δύει περίπου στις 11 μμ.

Ο Ουρανός, με μέγεθος 5,6 στον Κριό,  βρίσκεται ψηλά στα ανατολικά αργά το βράδυ. Χρειάζεται ένα τηλεσκόπιο ή ένα ζευγάρι κιάλια για να παρατηρηθεί.

Ο Ποσειδώνας, με μέγεθος 7,8, είναι στα σύνορα Υδροχόου-Ιχθύ, περίπου 8° στα δυτικά του Δία.