Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, απο 14-12 έως και 20-12

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 14 Δεκεμβρίου

Οι βροχή διαττόντων «Διδυμίδες» φτάνει στο αποκορύφωμά της σήμερα, κάτω από ιδανικές συνθήκες. Η ημισέληνος δύει νωρίς το βράδυ, αφήνοντας το υπόλοιπο της νύχτας σκοτεινό. Παρατηρητές μακριά από τα φώτα της πόλης ίσως να δουν μέχρι και 120 μετέωρα ανά ώρα, δηλαδή κατά μέσο όρο δύο ανά λεπτό. Τα μετέωρα φαίνεται να προέρχονται από ένα σημείο βόρεια του Κάστορα, το λαμπρό αστέρι στο βόρειο τμήμα του αστερισμού των Διδύμων. Αυτή η περιοχή περνά σχεδόν από το ζενίθ στα μέσα βόρεια γεωγραφικά πλάτη περίπου στις 2 πμ. Οι συνθήκες παρατήρησης παραμένουν εξαιρετικές από τα μέσα της νύχτας έως ότου αρχίσει το λυκαυγές.

Τρίτη, 15 Δεκεμβρίου

Παρά το γεγονός ότι ο Άρης είναι ο πιο αμυδρός από τους τρεις πρωινούς πλανήτες, παραμένει εμφανής χάρη στο διακριτικό χρώμα της ώχρας και τη θέση του σχεδόν ανάμεσα στον Δία και την Αφροδίτη. Ο κόκκινος πλανήτης λάμπει με μέγεθος 1,4, ελάχιστα πιο αμυδρός από τον μπλε-λευκό Στάχυ που βρίσκεται 6° κάτω από αυτόν. Με ένα τηλεσκόπιο, ο Άρης εκτείνεται μόλις 5″ σε διάμετρο και δείχνει λίγη λεπτομέρεια στον δίσκο του.

Η ημισέληνος βρίσκεται στα νοτιοδυτικά το σούρουπο. Αναζητήστε, πάνω από αυτήν, τα δύο λαμπρότερα αστέρια του Υδροχόου: το βήτα (β), και ψηλότερα, το άλφα (α) του Υδροχόου. Το α είναι το κάτω δεξιά σημείο του σχηματισμού της «κανάτας» του αστερισμού του Υδροχόου.

Τετάρτη, 16 Δεκεμβρίου

 

Το φεγγάρι αυτό το βράδυ βρίσκεται ανάμεσα στο Φομαλχώ, κάτω και στα αριστερά του, και τον Ενίφ, τη «μύτη» του Πήγασου, πάνω και στα δεξιά του, περίπου 20° μακριά από το καθένα.

Πέμπτη, 17 Δεκεμβρίου

Το φεγγάρι λάμπει στη δυτική πλευρά (δεξιά) του Μεγάλου Τετράγωνου του Πήγασου το βράδυ.

Το μικρό σμήνος των Πλειάδων λάμπει πολύ ψηλά στα νοτιοανατολικά νωρίς το βράδυ. Πόσες Πλειάδες μπορείτε να δείτε με γυμνό μάτι; Κοιτάξτε επίμονα για αρκετή ώρα. Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να δουν 6. Με εξαιρετική όραση, σε έναν σκοτεινό ουρανό, και έχοντας προσαρμόσει τα μάτια του στο σκοτάδι, κανείς μπορεί να είναι σε θέση να δεί 8 ή 9.

Παρασκευή, 18 Δεκεμβρίου

Πόσα αστέρια της κατσαρόλας της Μεγάλης Άρκτου μπορείτε να δείτε; Αυτό εξαρτάται από τον ορίζοντά σας, αν είναι καθαρός χωρίς εμπόδια, και από το αν ο ουρανός σας είναι σκοτεινός. Ιδιαίτερα δύσκολο είναι να εντοπίσετε την άκρη του χερουλιού.

Πρώτο τέταρτο της Σελήνης στις 5:16 μμ. Αυτό το βράδυ η Σελήνη φέγγει κάτω από την ανατολική (αριστερή) πλευρά του Μεγάλου Τετραγώνου του Πήγασου.

Σάββατο, 19 Δεκεμβρίου

Τα πρωινά του Δεκεμβρίου έχουν συντροφιά λαμπρών πλανητών. Κανένας δεν ξεχωρίζει τόσο πολύ όσο η Αφροδίτη, που λάμπει με μέγεθος -4,1, δύο πλήρη μεγέθη λαμπρότερη από τον δεύτερο σε λαμπρότητα Δία. Η Αφροδίτη βρίσκεται σήμερα μεταξύ των πολύ αμυδρών αστεριών του Ζυγού, έχοντας διασχίσει την Παρθένο την περασμένη εβδομάδα. Με τηλεσκόπιο, ο πλανήτης έχει διάμετρο δίσκου 15″ και εμφανίζεται φωτισμένος σχεδόν κατά τα τρία τέταρτα.

Κυριακή, 20 Δεκεμβρίου

Ο Ερμής επιστρέφει στον ουρανό μετά το ηλιοβασίλεμα αυτή την εβδομάδα. Για τους παρατηρητές στα μέσα βόρεια γεωγραφικά πλάτη, σήμερα το σούρουπο ο Ερμής βρίσκεται σε ύψος περίπου 6° στα νοτιοδυτικά, 30 λεπτά μετά τη δύση του Ήλιου. Ο πλανήτης λάμπει με μέγεθος -0,6, οπότε θα πρέπει να είστε σε θέση να τον εντοπίσετε εύκολα με ένα ζευγάρι κιάλια. Μόλις τον βρείτε, προσπαθήστε να τον δείτε και με γυμνό μάτι. Την επόμενη εβδομάδα ο Ερμής θα φαίνεται πιο λαμπρός, αφού πλησιάζει στη μέγιστη αποχή του στις 28 του μήνα.

 

Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer’s Guide:  “Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια.” Χωρίς αυτά, “o ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος.”

Το 2004, στην αντίστοιχη περίοδο των Διδυμίδων, ο Alan Dyer φωτογράφησε έναν πολύ φωτεινό διάττοντα τα μεσάνυχτα, με τη μηχανή του πάνω σε τρίποδα (φακός 16-mm, έκθεση 1 λεπτό, με f/2.8 και ISO 800). Θα πρέπει να βγάλει κανείς πολλές φωτογραφίες πριν φανεί τόσο τυχερός!

 

Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

 

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Εδώ θα δείτε έναν χάρτη με τις ακριβείς θέσεις του κομήτη Catalina, που κάνει μια καλή εμφάνιση στον ουρανό του βόρειου ημισφαιρίου, όχι όμως τόσο εντυπωσιακή όσο αναμενόταν.

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής (μέγεθος -0,6) βγαίνει από το φως της δύσης του Ήλιου. Κοιτάξτε 20 με 30 λεπτά μετά το ηλιοβασίλεμα λίγο πάνω από τον νοτιοδυτικό ορίζοντα. Όσο αργότερα την εβδομάδα τόσο το καλύτερο. Ο Ερμής θα κάνει μια πολύ καλή εμφάνιση στην περίοδο των γιορτών των Χριστουγέννων και του νέου έτους.

Η Αφροδίτη, ο Άρης, και ο Δίας συνεχίζουν την παρουσία τους στον ανατολικό ουρανό πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Απομακρύνονται ο ένας από τον άλλον και σχηματίζουν μια συνεχώς μεγαλύτερη διαγώνια γραμμή. Η Αφροδίτη είναι η πιο λαμπρή, με μέγεθος -4,2 αλλά βρίσκεται και πιο χαμηλά από τους τρεις. Ο Δίας είναι -2, ενώ ο Άρης, ανάμεσά τους (πιο κοντά στην Αφροδίτη) είναι πολύ πιο αμυδρός, με μέγεθος +1,4. Η Αφροδίτη χαμηλώνει σε ύψος, ο Δίας και ο Άρης ανεβαίνουν ψηλότερα. Τώρα οι δυο πιο λαμπροί πλανήτες απέχουν 50 μοίρες.

Ο Κρόνος βρίσκεται στο φως της ανατολής του Ήλιου, πολύ πιο κάτω από την Αφροδίτη.

Ο Ουρανός (μέγεθος +5,8, στους Ιχθύες) και ο Ποσειδώνας (μέγεθος +7,9, στον Υδροχόο) είναι ψηλά στα νότια νωρίς το βράδυ. Εδώ θα βρείτε αναλυτικούς χάρτες για τις θέσεις του Ουρανού και του Ποσειδώνα.