Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 15-7 έως 21-7, 2024

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

από 15-7 έως και 21-7 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 15 Ιουλίου

Ο Άρης περνά 0,6° νότια του Ουρανού. Η σύνοδος φέρνει το εξωτερικό και το εσωτερικό ηλιακό σύστημα μαζί. Ορατό λίγες ώρες πριν από την ανατολή του ηλίου, το ζευγάρι έχει ήδη ύψος 20° γύρω στις 4 πμ. Στέκονται στα ανατολικά του Ταύρου, πάνω δεξιά από τον λαμπρό Δία και ακριβώς κάτω δεξιά από το περίφημο αστρικό σμήνος των Πλειάδων (M45).

Ο Άρης, μεγέθους 0,9, είναι εύκολα ορατός με γυμνό μάτι. Ο συνοδός του, ο Ουρανός, όμως, έχει μέγεθος 5,8, μόλις ορατός σε παρατηρητές με γυμνό μάτι υπό ιδανικές συνθήκες και σίγουρα ορατός με τη βοήθεια τηλεσκοπίου. Απλά σκοπεύστε με κιάλια ή τηλεσκόπιο οποιουδήποτε μεγέθους τον Άρη και το οπτικό σας πεδίο θα περιλαμβάνει τον μακρινό Ουρανό μόλις στα βόρεια του κόκκινου πλανήτη.

Η αντίθεση μεταξύ τους είναι εντυπωσιακή: ο Άρης δεν εμφανίζεται ως ένας πλήρως φωτισμένος δίσκος (περίπου 90%). Ο δίσκος του εκτείνεται στα 6″.  Ο Ουρανός, όμως, μπορεί να είναι δύσκολο να ξεχωρίσει μέσα στα αστέρια του υποβάθρου. Αναζητήστε ένα “πιο επίπεδο” αστέρι με μπλε-γκρι χρώμα που φαίνεται περισσότερο σαν δίσκος παρά σαν σημείο. Αυτός είναι ο Ουρανός, ο οποίος εκτείνεται στο μισό πλάτος του Άρη, στα 3″. Σκεφτείτε, ωστόσο, ότι στην πραγματικότητα ο Άρης είναι ένας βραχώδης κόσμος περίπου το μισό μέγεθος της Γης, ενώ ο Ουρανός είναι ένας γίγαντας πάγου που εκτείνεται τέσσερις φορές το πλάτος της Γης και με 14,5 φορές το βάρος της.

Τρίτη,  16 Ιουλίου

Η ημισέληνος λάμπει χαμηλά στα νότια-νοτιοδυτικά νωρίς το βράδυ. Κοιτάξτε στα αριστερά του για τον πορτοκαλί Αντάρη. Ανάμεσα στον Αντάρη και τη Σελήνη βρίσκεται μια ψηλή, κάθετη σειρά τριών αστεριών που σημαδεύουν το κεφάλι του Σκορπιού. Όταν δύει ο Ήλιος, η ημισέληνος είναι ψηλά στο νότο, πλησιάζοντας τις δαγκάνες του Σκορπιού. Αύριο, ο δορυφόρος μας θα περάσει κοντά από στην καρδιά του Σκορπιού, εκεί που βρίσκεται το κόκκινο γιγαντιαίο αστέρι, ο Αντάρης.

Τετάρτη, 17 Ιουλίου

Επειδή η Σελήνη είναι τόσο φωτεινή, προσπαθήστε να παρατηρήσετε στην άλλη πλευρά του ουρανού που είναι πιο σκοτεινή. Κοιτάξτε βόρεια, όπου το «W» της Κασσιόπης στέκεται τώρα όρθιο στον ουρανό. Πάνω από την Κασσιόπη, ο αστερισμός του Κηφέα, σε σχήμα «σπιτιού» περιστρέφεται αργά ανάποδα μέχρι να σταθεί στο αστέρι που σηματοδοτεί το σημείο της «οροφής» του. Ο Κηφέας στεγάζει το αστέρι «γρανίτη» του Herschel (garnet star), το οποίο είναι επίσης καταχωρημένο ως μ του Κηφέα.  Αυτό το όμορφο αστέρι 4^ου μεγέθους βρίσκεται στην αντίθετη πλευρά του αστερισμού από την οροφή του, ακριβώς κάτω από το μεσαίο σημείο στη γραμμή που συνδέει τα δύο αστέρια στη βάση του σπιτιού (άλφα (α) και ζήτα (ζ) του Κηφέα). Βρίσκεται περίπου 5° νοτιοανατολικά του άλφα  και θα εμφανιστεί όμορφα με κιάλια ή οποιοδήποτε μικρό τηλεσκόπιο.

Το μ είναι ένα ρουμπινί-κόκκινο αστέρι που είναι επίσης μεταβλητό. Η φωτεινότητα του κυμαίνεται μεταξύ μεγεθών 3,4 και 5,1. Η περίοδος του διαρκεί σχεδόν δύο χρόνια. Τώρα είναι στο μέγιστο της λαμπρότητάς του, με μέγεθος περίπου 3,4. Το χρώμα του που δίνει στο αστέρι το όνομά του, «γρανίτης»,  προέρχεται από τη θερμοκρασία του. Όπως ο Αντάρης στον Σκορπιό, το μ είναι ένας ψυχρός κόκκινος υπεργίγαντας αστέρας.

Πέμπτη, 18 Ιουλίου

Το μεγάλο τετράγωνο του Πήγασου, μια μακρινή αλλά  έγκαιρη προειδοποίηση ότι το φθινόπωρο πλησιάζει,  εμφανίζεται ήδη χαμηλά στην ανατολή τα μεσάνυχτα. Λίγο μεγαλύτερο από την γροθιά σας με τεντωμένο τον βραχίονα, το τετράγωνο φαίνεται να ισορροπεί πάνω στην μία  γωνία του.

Παρασκευή, 19 Ιουλίου

Ο Ιούλιος είναι η εποχή του έτους που ο αστερισμός του Σκορπιού, λαμπρός και σπινθηροβόλος με γυμνό μάτι, πλούσιος σε αντικείμενα από τον βαθύ ουρανό με τηλεσκόπιο, βρίσκεται στο ψηλότερό του σημείο στο νότο μόλις πέσει το πρώτο σκοτάδι της νύχτας. Μην τον αφήστε να φύγει χωρίς να παρατηρήσετε τις αναρίθμητες ομορφιές του. Βιαστείτε, οι αστρονομικές εποχές διαδέχονται η μία την άλλη πολύ γρήγορα!

Σάββατο, 20 Ιουλίου

Απόψε η Σελήνη λάμπει χαμηλά ανάμεσα στην «τσαγιέρα» του Τοξότη στα δεξιά της και το αμυδρό σχήμα του «σκάφους» του Αιγόκερω στα αριστερά της (το οποίο θα είναι δύσκολο να διαχωριστεί μέσα από το φως του φεγγαριού).

Κυριακή, 21 Ιουλίου

Πανσέληνος στις 1:16 μμ.

Το αστέρι μ του Ηρακλή, ένας κοντινός μας γείτονας σε απόσταση μόνο 27 έτη φωτός, είναι ένα πολύ ενδιαφέρον διπλό με μέγεθος 3,4. Με ένα τηλεσκόπιο 4 ιντσών μπορούμε να διακρίνουμε τον κίτρινο κυρίως αστέρα του και τον αρκετά αμυδρότερό του συνοδό σε απόσταση 35” στα δυτικά νοτιοδυτικά του. Το κυρίως άστρο είναι μια ηλικιωμένη έκδοση του δικού μας ήλιου. Τα αποθέματα υδρογόνου στον πυρήνα του έχουν εξαντληθεί με αποτέλεσμα τώρα να διαστέλλεται. Το δευτερεύων αστέρι αποτελείται από ένα πολύ κλειστό ζευγάρι από ερυθρούς νάνους με μεγέθη 10,2 και 10,7. Ο διαχωρισμός τους είναι πολύ δύσκολος (απέχουν μόλις 1,1”).

Το NGC 7635, επίσης γνωστό ως Νεφέλωμα της Φυσαλίδας ή Caldwell 11, είναι ένα νεφέλωμα εκπομπής στον αστερισμό της Κασσιόπης. Βρίσκεται κοντά στο ανοιχτό σμήνος Messier 52. Η «φυσαλίδα» δημιουργείται από τον αστρικό άνεμο από ένα τεράστιο, θερμό, μεγέθους 8,7, νεαρό αστέρι. Η φωτογραφία είναι του Γιάννη Ροζάκη. Τοποθεσία: Καλλίδρομο Φθιώτιδας

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής δεν είναι εύκολο να εντοπιστεί με μέγεθος +0,2. Είναι πολύ χαμηλά στα δυτικά-βορειοδυτικά κατά τη διάρκεια του λαμπρού λυκόφωτος. Θα χρειαστείτε ένα ζευγάρι κιάλια. Κοντά στον πλανήτη θα βρείτε τον Βασιλίσκο, 5 ½ °  μακριά του, στις 19 Ιουλίου.

Η Αφροδίτη βρίσκεται ακόμα πολύ χαμηλότερα, 14° και στα δεξιά του Ερμή. Προσπαθήστε να την εντοπίσετε 20 λεπτά μετά το ηλιοβασίλεμα. Όμως, είναι πολύ λαμπρή, σε σχέση με τον Ερμή, με μέγεθος -3,9.

Ο Άρης (μέγεθος +0,9, στα σύνορα Κριού-Ταύρου) είναι αρκετά ψηλά στον ανατολικό ουρανό πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Βρίσκεται ψηλότερα και στα δεξιά του Δία. Ο δίσκος του είναι μόλις 5,6 δευτερόλεπτα του τόξου.

Ο Δίας φαίνεται πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς, στα ανατολικά-βορειοανατολικά, στον Ταύρο, κάτω αριστερά του Άρη. Έχει μέγεθος -2,0.

Ο Κρόνος (μέγεθος 1,0, κοντά στα σύνορα Υδροχόου-Ιχθύων) ανατέλλει πριν τα μεσάνυχτα και λάμπει ψηλά στα νοτιοανατολικά πριν την αυγή. Ο λαμπρός Φομαλχώ φαίνεται χαμηλότερα και στα δεξιά του Κρόνου. Το Μεγάλο Τετράγωνο του Πήγασου είναι πάνω και στα αριστερά του.

Ο Ουρανός, μέγεθος 5,8, είναι στα αστέρια στο υπόβαθρο του Άρη. Είναι ακόμα πολύ χαμηλά για να παρατηρηθεί ένας τέτοιος αμυδρός πλανήτης. Όμως, στην αρχή της εβδομάδας, με ένα ζευγάρι κιάλια προσπαθήστε να δείτε τον Ουρανό που βρίσκεται σε σύνοδο με τον Άρη, στα βόρεια του, 0,6° μακριά του.

Ο Ποσειδώνας, μέγεθος 7,9, στους Ιχθύες, βρίσκεται 12° κάτω και στα αριστερά του Κρόνου πριν αρχίσει το λυκαυγές. Ο δίσκος του είναι μόνο 2,3 δευτερόλεπτα του τόξου, ελάχιστα μεγαλύτερος από αυτόν που θα δείξει ένα αστέρι!