Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 16-12 έως 22-12, 2024
Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
από 16-12 έως και 22-12 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Δευτέρα, 16 Δεκεμβρίου
Η Σελήνη, που τώρα φθίνει, ανατέλλει γύρω στο τέλος του λυκόφωτος και είναι αρκετά ψηλά μία ώρα αργότερα. Σχηματίζει ένα τρίγωνο με τον Πολυδεύκη και τον Κάστορα περίπου 5° στα δεξιά της. Παρακολουθήστε το τρίγωνο να αλλάζει σχήμα κατά τη διάρκεια της νύχτας καθώς η Σελήνη κινείται ανατολικά κατά μήκος της τροχιάς της.
Τα διπλά αστέρια μπορούν να προσφέρουν την τέλεια ευκαιρία για να δείτε τα διαφορετικά χρώματα και το διαφορετικό κοντράστ των αστεριών. Το πιο διάσημο παράδειγμα είναι ο Αλμπιρέο στον Κύκνο. Όμως, το 145 του Μεγάλου Κυνός είναι ένα άλλο αστέρι που μερικές φορές ονομάζεται ο Χειμερινός Αλμπιρέο. Βρίσκεται περίπου 25° ψηλά στο νότο γύρω στα μεσάνυχτα. Είναι μόλις 3,6° βορειοανατολικά του μεγέθους 1,8 δέλτα του Μεγάλου Κυνός, και περίπου 10° ανατολικά-νοτιοανατολικά (κάτω αριστερά) του λαμπρού Σείριου. Λάμποντας με μέγεθος 4,8, το 145 αποτελείται από ένα ψυχρότερο, χρυσό αστέρι που βρίσκεται κοντά σε ένα θερμότερο, γαλαζωπό αστέρι, ακριβώς όπως ο “πραγματικός” Αλμπιρέο στο κεφάλι του Κύκνου. Σε απόσταση περίπου 27″, τα περισσότερα τηλεσκόπια θα βρουν το ζευγάρι σχετικά εύκολο να διαχωριστεί.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 8:37 μμ.
Τρίτη, 17 Δεκεμβρίου
Αργά απόψε, η φωτεινή λευκή Σελήνη λάμπει στα ανατολικά ακριβώς πάνω από τον Άρη. Ανατέλλουν περίπου μία ώρα, αφότου βραδιάσει, και βρίσκονται σε καλή θέση μια ώρα αργότερα. Αυτά είναι σήμερα τα πλησιέστερα μεγάλα αντικείμενα στο ηλιακό σύστημα, 1,3 δευτερόλεπτα φωτός και 5,9 λεπτά φωτός από εμάς, αντίστοιχα.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 2:24 πμ. της Τετάρτης.
Τετάρτη, 18 Δεκεμβρίου
Σιγά-σιγά, ο Κρόνος δύει πάνω από τον ορίζοντα καθώς προχωρά το βράδυ, περίπου 40° ψηλά στο νότο, μία ώρα μετά το ηλιοβασίλεμα. Λαμπερός με μέγεθος 1 μέχρι το τέλος του έτους, ο δακτυλιοειδής πλανήτης είναι το φωτεινότερο σημείο φωτός στον Υδροχόο και τους γύρω αστερισμούς, κάτω από τον Κυκλικό σχηματισμό των Ιχθύων. Πιο κοντά στον ορίζοντα, ακριβώς κάτω από τον Κρόνο νωρίς το βράδυ, είναι ο μεγέθους 1,2 Φομαλχώ, το άλφα αστέρι των Ιχθύων.
Μέσω ενός τηλεσκοπίου, ο δίσκος πλάτους 17″ του Κρόνου πλαισιώνεται από τους εκπληκτικούς δακτυλίους του, που τώρα γέρνουν λίγο λιγότερο από 5° ως προς το οπτικό μας πεδίο. Κατά τη διάρκεια των επόμενων μηνών, οι δακτύλιοι θα στενεύουν μέχρι να εξαφανιστούν ουσιαστικά καθώς η Γη περνά μέσα από το επίπεδο των δακτυλίων. Προς το παρόν, αυτοί οι δακτύλιοι φαίνεται να εκτείνονται σχεδόν 40″ από άκρη σε άκρη, προσφέροντας έναν εξαιρετικό στόχο μέσω και ενός μικρού τηλεσκοπίου.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 10:15 μμ.
Πέμπτη, 19 Δεκεμβρίου
Τώρα η φθίνουσα Σελήνη, αργά τη νύχτα, είναι σε σύνοδο με τον Βασιλίσκο (Regulus).
Κοιτάξτε ανατολικά μετά τις 10 μ.μ. περίπου. Χωρίς φεγγάρι στον βραδινό ουρανό, τα αστέρια της Μικρής Άρκτου θα είναι διακριτά με γυμνό μάτι από μια σκοτεινή τοποθεσία απόψε. Νωρίς το βράδυ, η κατσαρόλα ταλαντεύεται από τα δυτικά προς τα ανατολικά και κρέμεται από τη λαβή της στα μέσα της νύχτας.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 4:02 πμ. της Παρασκευής.
Παρασκευή, 20 Δεκεμβρίου
Ο Κρόνος συνεχίζει να πλησιάζει προς την Αφροδίτη μετά το βραδινό λυκόφως. Το τρίγωνο που σχηματίζουν με τοn 1ου μεγέθους Φομαλχώ θα είναι ένα ακριβές ορθογώνιο τρίγωνο στις 22 Δεκεμβρίου.
Ο Ερμής φτάνει στο 50% της λαμπρότητάς του σήμερα, ένα γεγονός που μπορείτε να παρατηρήσετε στον ουρανό νωρίς το πρωί την ώρα πριν από την ανατολή του ηλίου. Ο πλανήτης έχει λαμπρύνει σε μέγεθος 0 και βρίσκεται κοντά στα σύνορα του Σκορπιού με τον Οφιούχο, ήδη περίπου 7° σε ύψος μία ώρα πριν από την ανατολή του ηλίου.
Ψηλά πάνω από τον Ερμή στον ουρανό νωρίς το πρωί είναι ο ελαφρώς φωτεινότερος (μέγεθος -0,1) Αρκτούρος στα νοτιοανατολικά, ενώ ο 1ου μεγέθους Στάχυς βρίσκεται πολύ πάνω δεξιά του Ερμή και κάτω αριστερά του Αρκτούρου.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 11:58 μμ.
Σάββατο, 21 Δεκεμβρίου
Αυτή είναι η μικρότερη ημέρα του έτους στο βόρειο ημισφαίριο και η μεγαλύτερη μέρα στο νότιο ημισφαίριο. Το ηλιοστάσιο συμβαίνει στις 11:20 π.μ. Τότε ο Ήλιος φτάνει στην πιο μακρινή νότια απόκλιση του και αρχίζει την εξάμηνη επιστροφή του προς τα βόρεια.
Αν κοιτάξετε ψηλά στον βορρά νωρίς το βράδυ, θα δείτε τον αστερισμό της Κασσιόπης σε σχήμα Μ. Τα τρία πιο φωτεινά άστρα σχηματίζουν την αριστερή πλευρά του.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 7:44 μμ.
Κυριακή, 22 Δεκεμβρίου
Ακόμα και μέσα από τα φώτα της πόλης φαίνεται το θερινό τρίγωνο το οποίο δύει στον δυτικό ουρανό και δεν θα φαίνεται καθόλου στον ουρανό πολύ σύντομα. Όμως, ο αστερισμός του Ωρίωνα κυριαρχεί στον ουρανό όλο το βράδυ και κατά κάποιο τρόπο μας κρατάει συντροφιά στους δύσκολους μήνες του χειμώνα.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 1:31 μετά τα μεσάνυχτα.
Το νεφέλωμα Horsehead (επίσης γνωστό ως Barnard 33 ή B33) είναι ένα μικρό σκοτεινό νεφέλωμα στον αστερισμό του Ωρίωνα. Το νεφέλωμα βρίσκεται ακριβώς στα νότια του Alnitak, του ανατολικότερου αστέρα της ζώνης του Ωρίωνα, και είναι μέρος του πολύ μεγαλύτερου συμπλέγματος μοριακών νεφών του Ωρίωνα. Εμφανίζεται μέσα στη νότια περιοχή του πυκνού νέφους σκόνης γνωστού ως Lynds 1630, κατά μήκος της άκρης της πολύ μεγαλύτερης, ενεργού περιοχής σχηματισμού αστεριών H II που ονομάζεται IC 434. Το νεφέλωμα απέχει περίπου 422 παρσέκ ή 1.375 έτη φωτός από τη Γη. Είναι ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα νεφελώματα λόγω της ομοιότητάς του με το κεφάλι ενός αλόγου.
Φωτογράφος: Εμμανουηλίδης Κωνσταντίνος. Περισσότερες λεπτομέρειες εδώ.
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.
Ο Ερμής γίνεται ένα εύκολο θέαμα νωρίς την αυγή. Περίπου 40 λεπτά πριν από την ανατολή του ηλίου, αναζητήστε τον χαμηλά στα ανατολικά-νοτιοανατολικά. Αυτή την εβδομάδα, από αμυδρός (μέγεθος +0,7) το πρωί του Σαββάτου 14 Δεκεμβρίου φτάνει σε ένα πιο εντυπωσιακό μέγεθος, -0,2, την 21η Δεκεμβρίου.
Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,3, στον κεντρικό Αιγόκερω) λάμπει ψηλά στα νοτιοδυτικά στο φως του βραδινού λυκόφωτος, ψηλότερα από εβδομάδα σε εβδομάδα. Δύει περισσότερο από 2 ώρες αφότου θα έχει βραδιάσει. Με τηλεσκόπιο, η Αφροδίτη είναι κατά 61% φωτισμένη και έχει 20 δευτερόλεπτα του τόξου φαινόμενη διάμετρο.
Ο Άρης (μέγεθος -0,9, στον Καρκίνο) ανατέλλει πριν τις 8:00 μμ. Φαίνεται καλύτερα όταν θα βρεθεί πολύ ψηλά στα νοτιοανατολικά πριν την ανατολή Ηλίου. Είναι τώρα 50 μοίρες κάτω και στα ανατολικά του Δία. Με τηλεσκόπιο, η διάμετρος του δίσκου του είναι 12’’. (14,6’’ τον ερχόμενο Ιανουάριο, όταν θα είναι σε αντίθεση). Αυτή την εβδομάδα, ο πλανήτης παραμένει 2 με 3 μοίρες μακριά από το Μ44, το σμήνος της Κυψέλης.
Ο Δίας (μέγεθος -2,8, στον Ταύρο), ανατέλλει μετά τις 5:00 μμ. και βρίσκεται ψηλά στο νότο μετά τις 10 μμ. Η διάμετρος του δίσκου του είναι ακόμη 48’’.
Ο πλανητικός αστροφωτογράφος εικονολήπτης Christopher Go τράβηξε αυτές τις εξαιρετικά λεπτομερείς εικόνες του Δία με διαφορά 28 λεπτών στις 2 Δεκεμβρίου, καθώς η Ευρώπη και η σκιά της άρχισαν να διασχίζουν το πρόσωπο του πλανήτη. Ο δορυφόρος και η σκιά του φαίνονται τόσο κοντά μεταξύ τους, επειδή ο Δίας ήταν μόλις πέντε ημέρες από την αντίθεσή του.
Ο Κρόνος (μέγεθος +1,0, στον Υδροχόο), λάμπει ψηλά στο νότο νωρίς το βράδυ. Ο Φομαλχώ είναι κάτω και στα δεξιά του. Ο πλανήτης είναι τώρα 33° ανατολικά της Αφροδίτης κατά μήκος της εκλειπτικής. Θα βρεθούν σε σύνοδο στις 18 Ιανουαρίου, σε απόσταση 2,2°.
Ο Ουρανός, μέγεθος 5,6, είναι στα σύνορα Ταύρου-Κριού, 7° από τις Πλειάδες. Φαίνεται αρκετά καλά τις πρώτες πρωινές ώρες. Με ένα ζευγάρι κιάλια και έναν ακριβή αστροχάρτη προσπαθήστε να τον εντοπίσετε.
Ο Ποσειδώνας, μέγεθος 7,9, στους Ιχθύες, βρίσκεται 14° ανατολικά του Κρόνου πριν αρχίσει το λυκαυγές. Ο δίσκος του είναι μόνο 2,3 δευτερόλεπτα του τόξου, ελάχιστα μεγαλύτερος από αυτόν που θα δείξει ένα αστέρι!
