Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 17-7 έως 23-7

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

από 17-7 έως και 23-7 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

 

Δευτέρα, 17 Ιουλίου

Νέα Σελήνη στις 9:33 μμ.

Η Σελήνη αφήνει τον νυχτερινό ουρανό μας εντελώς σκοτεινό και προσφέρει μια υπέροχη ευκαιρία για την θέαση του καλοκαιρινού Γαλαξία καθώς αυτός εκτείνεται προς τα πάνω από τον νότιο ορίζοντα και σχηματίζοντας ένα τόξο ακριβώς στη μέση του Κύκνου, σα να «πετάει» ψηλά αργά τη νύχτα. Ακόμη και οι παρατηρητές στα μεσαία-βόρεια και ψηλότερα γεωγραφικά πλάτη μπορούν να ρίξουν μια ματιά αν βρίσκονται σε μια σκοτεινή τοποθεσία με κάποιο καλό υψόμετρο και μια καθαρή θέα στον νότιο ορίζοντα.

Ο Γαλαξίας μας έχει σχήμα πεπλατυσμένης σπείρας, έτσι από τη θέση μας ενσωματωμένη μέσα στο δίσκο, εμφανίζεται ως μια σχετικά λεπτή γραμμή στον ουρανό. Κάτω από σκοτεινούς ουρανούς με ελάχιστη ή καθόλου φωτορύπανση, τα μάτια σας μπορούν να διακρίνουν τη «γαλακτώδη» λάμψη που προέρχεται από χιλιάδες αστέρια. Τα σκοτεινά μέρη που μπορεί να δείτε δεν στερούνται πραγματικά αστεριών – αυτές είναι περιοχές όπου η παχιά σκόνη απλά εμποδίζει το φως των αστεριών του υποβάθρου να φτάσει σε εμάς. Το κέντρο του Γαλαξία μας βρίσκεται ακριβώς έξω από την άκρη του αστερισμού της τσαγιέρας στον Τοξότη, ο οποίος βρίσκεται νότια του Αετού, όπου υπάρχει το φωτεινό αστέρι Αλτάιρ.

 

Τρίτη,  18 Ιουλίου

Περίπου 30 λεπτά μετά το ηλιοβασίλεμα, αρχίστε να κοιτάτε πολύ χαμηλά στα δυτικά-βορειοδυτικά για την Αφροδίτη, τον μικρότερο Ερμή και τη λεπτή ημισέληνο όπως φαίνεται παρακάτω. Ο Βασιλίσκος και ο Άρης είναι πολύ πιο αμυδροί. Τα κιάλια θα σας βοηθήσουν.

Η Σελήνη θα ανέβει ψηλότερα τα επόμενα βράδια, πλησιάζοντας την Αφροδίτη και τον Άρη.

 

Τετάρτη, 19 Ιουλίου

Απόψε ας ρίξουμε μια ματιά πρώτα στο δέλτα του Οφιούχου, γνωστό και σαν Yed Prior (“Το χέρι”), και μετά στο οπτικό διπλό του έψιλον του Οφιούχου στα νοτιοανατολικά γνωστό και σαν Yed Posterior. Αφού τα εντοπίσετε με γυμνό μάτι, κοιτάξτε και με κιάλια ή με τηλεσκόπιο με την μικρότερη δυνατή μεγέθυνση. Το δέλτα απέχει 170 έτη φωτός από τη Γη, ενώ το έψιλον απέχει 108 έτη φωτός. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι μοιράζονται το ίδιο μέρος του ουρανού και αποτελούν ένα όμορφο ζευγάρι.

 

Πέμπτη, 20 Ιουλίου

Η Σελήνη φτάνει στο απόγειο, το πιο απομακρυσμένο σημείο από τη Γη στην τροχιά της, στις 9:58 πμ. Τότε, ο δορυφόρος μας θα βρίσκεται 406.289 χιλιόμετρα μακριά.

Η Αφροδίτη είναι σε στάση απόψε. Προηγουμένως κινούμενη ανατολικά προς τον Άρη, δεν θα φτάσει ποτέ τον Κόκκινο Πλανήτη. Θα κάνει μια απότομη στροφή προς τα δυτικά σε σχέση με τα αστέρια του υπόβαθρου και θα ξεκινήσει την ανάδρομη πορεία της. Νύχτα με τη νύχτα, θα φαίνεται να βυθίζεται προς τον ορίζοντα καθώς ο Άρης ανεβαίνει και ο Ερμής κρατά το ύψος του πάνω από τον ορίζοντα. Αυτή η κίνηση οφείλεται στη γεωμετρία του ηλιακού συστήματος, καθώς η Αφροδίτη και ο Ερμής, που βρίσκονται στο εσωτερικό της τροχιάς της Γης, κινούνται διαφορετικά από τον Άρη, ο οποίος βρίσκεται πέρα από αυτήν.

Παρασκευή, 21 Ιουλίου

Ο Πλούτωνας φτάνει σε αντίθεση απόψε. Αν έχετε ένα μεγάλο τηλεσκόπιο και θέλετε να εντοπίσετε τον μακρινό νάνο πλανήτη, απόψε είναι μια μεγάλη ευκαιρία.

Περιμένετε τουλάχιστον δύο ώρες μετά το ηλιοβασίλεμα, επιτρέποντας στον ουρανό να σκοτεινιάσει και στον Πλούτωνα να ανέβει ψηλότερα από τον ορίζοντα. Στη συνέχεια, ο μικροσκοπικός, παγωμένος κόσμος βρίσκεται πάνω από τον νοτιοανατολικό ορίζοντα στον ανατολικό Τοξότη, κοντά στα σύνορα αυτού του αστερισμού με τον Αιγόκερω.

Με 14^ο μέγεθος, ο Πλούτωνας μπορεί να είναι αρκετά δύσκολο να εντοπιστεί.  Αλλά ευτυχώς, έχουμε ένα φωτεινό αντικείμενο εκεί κοντά, το M75. Αυτό το σφαιρωτό σμήνος 9^ου μεγέθους είναι μόλις 1,1 ° βόρεια της θέσης του Πλούτωνα.

Ο ίδιος ο Πλούτωνας εμφανίζεται ως μια μικροσκοπική κουκκίδα μικρότερη από ένα δευτερόλεπτο του τόξου. Θα μοιάζει πολύ με αστέρι, αλλά προσεκτική παρατήρηση μπορεί να αποκαλύψει την ελαφρώς «επίπεδη» και στρογγυλεμένη εμφάνισή του. Σήμερα βρίσκεται περίπου 33,8 αστρονομικές μονάδες από τη Γη, ή 5 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα. Μια αστρονομική μονάδα, ή AU, ισοδυναμεί με τη μέση απόσταση Γης-Ήλιου (150 εκατομμύρια χιλιόμετρα).

 

Σάββατο, 22 Ιουλίου

Το Νεφέλωμα του Αλτήρα (Dumbbell Nebula), γνωστό και ως Μεσιέ 27 (Μ27) ή NGC 6853, είναι το πρώτο πλανητικό νεφέλωμα που ανακαλύφθηκε. Βρίσκεται στον αστερισμό Αλώπηξ και απέχει περίπου 1.360 έτη φωτός από τη Γη. Είναι ορατό με κιάλια και δημοφιλής στόχος για παρατήρηση ή φωτογράφηση από τους ερασιτέχνες αστρονόμους ακόμα και με μικρά τηλεσκόπια. Η πανέμορφη αυτή φωτογραφία του Μ27 είναι του Παύλου Βλάχου, τραβηγμένη με τηλεσκόπιο Takahashi  76FC και κάμερα ΑΤΙΚ 450, από την Περαία Θεσσαλονίκης.

Κυριακή, 23 Ιουλίου

Ο Βέγας είναι το πιο λαμπρό αστέρι πολύ ψηλά στα ανατολικά. Κάτω και στα δεξιά της  λάμπει ο Αλτάιρ, σχεδόν το ίδιο φωτεινός. Κοιτάξτε στα αριστερά του Αλτάιρ και λίγο πιο κάτω για τον αμυδρό Δελφίνο. Είναι να σαν πηδάει στο κατώτερο άκρο του γαλαξία μας.

Αστέρια, σκόνη και νεφέλωμα στο NGC 6559

Φωτογραφία: Adam Block, Telescope Live (Αστρονομική Φωτογραφία της Ημέρας (APOD) στις 10 Ιουλίου)

Όταν σχηματίζονται αστέρια, επικρατεί πανδαιμόνιο. Μια τέτοια χαρακτηριστική περίπτωση είναι η περιοχή σχηματισμού αστεριών NGC 6559. Ορατά στην εικόνα είναι τα ερυθρά  λαμπρά  νεφελώματα εκπομπής υδρογόνου, μπλε  νεφελώματα αντανάκλασης σκόνης, σκοτεινά νεφελώματα απορρόφησης σκόνης και τα αστέρια που σχηματίστηκαν από αυτά. Τα πρώτα τεράστια σε μάζα αστέρια που  σχηματίζονται από πυκνό αέριο θα εκπέμπουν ενεργητικό φως  και ανέμους που διαβρώνουν, κατακερματίζουν και σμιλεύουν τον μέρος γέννησής τους. Και μετά εκρήγνυνται. Το τέλμα που προκύπτει  μπορεί να είναι τόσο όμορφο όσο και περίπλοκο. Μετά από δεκάδες εκατομμύρια χρόνια, η σκόνη βράζει, το αέριο απομακρύνεται και το μόνο που απομένει είναι ένα γυμνό ανοιχτό σμήνος αστεριών.

 ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής μπορεί εντοπιστεί πάνω από τον δυτικό-βορειοδυτικό ορίζοντα περίπου 20 λεπτά μετά το ηλιοβασίλεμα. Θα βρίσκεται 21° κάτω δεξιά από την Αφροδίτη στις 14 Ιουλίου. Θα χρειαστείτε ένα ζευγάρι κιάλια. Το μέγεθος του γίνεται αμυδρότερο, από -0,7 σε 0,3.

Η Αφροδίτη κινείται προς αυτόν κατά 1 μοίρα περίπου από μέρα σε μέρα.

Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,6, στον Λέοντα) είναι το λαμπρό «Βραδινό Αστέρι» στα δυτικά στο τέλος του βραδινού λυκόφωτος.
Με τηλεσκόπιο, η Αφροδίτη δείχνει έναν δίσκο περίπου 46” από τον ένα πόλο στον άλλο αλλά πολύ λεπτό! Θα φέγγει χαμηλότερα μέχρι να χαθεί από τον ουρανό στο τέλος Ιουλίου.

Ο Άρης είναι σε απόσταση 9° από την Αφροδίτη στις 21 Ιουλίου.

Έχει μέγεθος +1,8 και φαινόμενη διάμετρο μόνο 4”.

Ο Δίας (μέγεθος -2,3, στον Κριό) είναι το «λαμπρό» αστέρι στην ανατολή πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Ανατέλλει περίπου στις 1:30 πμ.

Ο Κρόνος, με μέγεθος +0,8 στον αμυδρό Υδροχόο, ανατέλλει πριν τις 11 μμ. Φαίνεται αρκετά ψηλά στα νοτιοανατολικά πριν την αρχή του λυκαυγούς. Το φωτεινό αστέρι κάτω από τον πλανήτη είναι ο Φομαλχώ.

Ο Ουρανός έχει μέγεθος 5,8 και βρίσκεται στα ανατολικά-βορειοανατολικά στην αρχή του λυκαυγούς (περίπου 11 μοίρες κάτω αριστερά του Δία).

Ο Ποσειδώνας, με μέγεθος 7,9, στα σύνορα Ιχθύων-Υδροχόου φαίνεται ψηλά στα νοτιοανατολικά πριν την αρχή του λυκαυγούς. Είναι 20° ανατολικά κατά μήκος της εκλειπτικής από τον Κρόνο.