Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 17-10 έως 23-10

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

από 17-10 έως και 23-10 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Παρακάτω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι στην πραγματικότητα ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα. Ένα μπλε ή πράσινο φίλτρο θα μπορούσε να βοηθήσει στην αύξηση του κοντράστ στον Δία.

 

Δευτέρα, 17 Οκτωβρίου

Η Σελήνη φτάνει στο απόγειο, το πιο απομακρυσμένο σημείο από τη Γη στην τροχιά της, στις 1:20 μμ. Εκείνη τη στιγμή, ο δορυφόρος μας θα βρίσκεται 404.328 χιλιόμετρα μακριά. Λίγες ώρες αργότερα, ο δορυφόρος μας φτάνει στη φάση του τελευταίου τετάρτου.

Τελευταίο τέταρτο της Σελήνης στις 8:16 μμ. Η Σελήνη ανατέλλει γύρω στα μεσάνυχτα στον αμυδρό αστερισμού του Καρκίνου. Από πάνω της βρίσκονται ο Πολυδεύκης και ο Κάστωρ. Πιο ψηλά είναι και η λαμπρή Αίγα.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου ακριβώς στις 8:08 μμ.

 

Τρίτη,  18 Οκτωβρίου

Σε αρκετές ώρες πριν από την αυγή, ας δούμε τον Ταύρο, όπου είναι σε εξέλιξη μια κοσμική συνάντηση. Ο Άρης βρίσκεται λίγο περισσότερο από 1° βόρεια του Μ1, γνωστό ως «Νεφέλωμα του καβουριού» (Μ1). Αν και η Σελήνη βρίσκεται κοντά, μεγεθύνετε τον μεγέθους -0,9 Άρη με ένα τηλεσκόπιο και αναζητήστε μια αμυδρή  λάμψη εκεί κοντά. Αυτό είναι το Νεφέλωμα του Καβουριού, το εκτοξευόμενο υλικό ενός τεράστιου άστρου του οποίου το σουπερνόβα παρατηρήθηκε από τη Γη το έτος 1054 μ.Χ.

Φωλιασμένο μέσα στο νεφέλωμα βρίσκεται τώρα ένα πάλσαρ, ένας ταχέως περιστρεφόμενος αστέρας νετρονίων του οποίου τα ραδιοφωνικά κύματα λαμβάνουμε εδώ στη Γη σε τακτά χρονικά διαστήματα. Μέσα από το πεδίο του τηλεσκοπίου σας, ο Άρης θα πρέπει να εμφανίζεται αξιοπρεπής 14 ” σε διάμετρο δίσκου και 90 τοις εκατό φωτισμένος. Εξακολουθεί να αυξάνεται σε φαινόμενο μέγεθος, πλησιάζοντας την αντίθεσή του στις αρχές Δεκεμβρίου.

Το Μ1 απλώνεται σε πολύ μεγαλύτερο μέρος του ουρανού, εκτείνεται συνολικά σε 6′ επί 4′, αν και με τη Σελήνη κοντά μπορεί να μην το δείτε σε αυτό το μέγεθος. Αν και ο Άρης θα συνεχίσει να κινείται τις επόμενες ημέρες, απομακρυνόμενος από το Μ1, το ίδιο θα κάνει και η Σελήνη. Μπορείτε να επιστρέψετε σε αυτήν την περιοχή για να απολαύσετε το M1 μόνο του, αργότερα αυτή την εβδομάδα, πιθανότατα με μικρότερο τηλεσκόπιο ή ακόμα και με κιάλια μόλις θα έχετε έναν πλήρως σκοτεινό ουρανό.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου ακριβώς στις 1:55 πμ. της Τετάρτης.

Τετάρτη, 19 Οκτωβρίου

Χωρίς Σελήνη στον νυχτερινό ουρανό, ας κοιτάξουμε μέχρι τα εεξωτερικά όρια του γαλαξία μας. Καταχωρημένο ως NGC 891, αυτός ο σπειροειδής γαλαξίας 10ου μεγέθους βρίσκεται στην Ανδρομέδα την «πριγκίπισσα», η οποία είναι 40° ψηλά στα βορειοανατολικά γύρω στις 9 μμ. Η εύρεση του γαλαξία είναι  σχετικά εύκολη — είναι μόλις 3,5° ανατολικά του Αλμάχ, 2ου μεγέθους, γάμμα  της Ανδρομέδας. Θα πρέπει να εμφανίζεται εύκολα ακόμη και με μικρό τηλεσκόπιο εάν η τοπική φωτορύπανση είναι λίγη. Εάν έχετε καλή όραση και μεγάλο τηλεσκόπιο, αναζητήστε προσεκτικά τη λωρίδα σκόνης που διχοτομεί τον γαλαξία ακριβώς κάτω από τη μέση. Κοιτάξτε επίσης το σχήμα του – το NGC 891 είναι περίπου 4 φορές μεγαλύτερο σε μήκος απ’ ότι σε πλάτος. Πόση  από την εκτεταμένη λάμψη του  μπορείτε να  δείτε;

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου ακριβώς στις 9:46 μμ.

 

Πέμπτη, 20 Οκτωβρίου

Ωριωνίδες στο σκοτάδι.  Ο ουρανός πριν από την αυγή της Παρασκευής είναι χωρίς φεγγάρι,  προσφέροντας μια καλή ευκαιρία να δείτε μερικά μετέωρα, συντρίμμια από τον κομήτη του Halley. Το σημείο προέλευσης της βροχής (ακτινοβόλο) θα είναι ψηλότερα λίγο πριν από το πρώτο σημάδι της αυγής, οπότε τότε θα είναι πιο ενεργή. Μπορεί να δείτε 5 έως 20 μετέωρα ανά ώρα, ανάλογα με το πόσο σκοτεινό ουρανό έχετε.

Η καλύτερη κατεύθυνση για να παρακολουθήσετε τις Ωριωνίδες είναι η πιο σκοτεινή σας κατεύθυνση, πιθανώς πάνω ψηλά στο ζενίθ. Το ακτινοβόλο βρίσκεται στο «ρόπαλο» του Ωρίωνα κάτω από τα πόδια των Διδύμων. Από εκεί θα φαίνεται να εκτοξεύονται τα μετέωρα.  Η βροχή θα είναι λιγότερο ενεργή για ένα ή δύο πρωινά πριν και μετά.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 03:33 πμ. της Παρασκευής.

Παρασκευή, 21 Οκτωβρίου

Τώρα που ο κομήτης C/2017 K2 PanSTARRS εγκατέλειψε τον ουρανό του Βόρειου Ημισφαιρίου, ήρθε η ώρα να αρχίσουμε να βλέπουμε τον επόμενο στόχο: τον κομήτη C/2022 E3 (ZTF). Προβλέπεται να φτάσει πιθανώς σε ορατότητα γυμνού οφθαλμού στις αρχές του 2023. Προς το παρόν ο κομήτης, 11ου  μεγέθους, παραμένει στη σφαίρα παρατήρησης με μεσαία ή μεγάλα ερασιτεχνικά τηλεσκόπια. Αυτή τη στιγμή βρίσκεται κοντά στην Κόμη της Βερενίκης και είναι ορατός για αρκετές ώρες στα δυτικά, μετά το ηλιοβασίλεμα. Απόψε, ο ZTF βρίσκεται μόλις 0,5° νότια-νοτιοανατολικά του μεγέθους 4,6 δέλτα (δ) του Βόρειου Στεφάνου (Corona Borealis).  Ο κομήτης απέχει ακόμα περίπου 2,2 αστρονομικές μονάδες από τη Γη, όπου 1 αστρονομική μονάδα, ή AU, είναι η μέση απόσταση Γης-Ήλιου. Τώρα απέχει 1,7 AU από τον Ήλιο και θα φτάσει στο περιήλιο το πρώτο δεκαπενθήμερο του Ιανουαρίου του επόμενου έτους – εξ ου και η αναμενόμενη λαμπρότητά του σε λίγους μήνες.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 11:24 μμ.

Σάββατο, 22 Οκτωβρίου

Ο Υδροχόος βρίσκεται ανάμεσα στους δύο αστερισμούς που στεγάζουν τους αέριους γίγαντες του ηλιακού συστήματος αυτή τη στιγμή: με μέγεθος -2,9 ο Δίας βρίσκεται ανατολικά στους Ιχθύς, ενώ ο αμυδρότερος Κρόνος βρίσκεται στα δυτικά στον Αιγόκερω.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 5:11 πμ. της Κυριακής.

 

Κυριακή, 23 Οκτωβρίου

Μόλις βραδιάσει, κοιτάξτε στον βόρειο-ανατολικό ουρανό περίπου στις 45 μοίρες και θα δείτε την Κασσιόπη να κρέμεται με το δεξί μέρος του γράμματος W, την πιο φωτεινή πλευρά της, προς τα πάνω. Ανάμεσα της και στον Περσέα φαίνεται ένα μικρό θολό σύννεφο στον ουρανό. Είναι το διπλό σμήνος του Περσέα που αποτελεί ένα πολύ όμορφο ανοιχτό σμήνος με κιάλια ή με τηλεσκόπιο.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 1:03 πμ. της Δευτέρας.

 

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής αρχίζει να χαμηλώνει μετά την καλύτερή του πρωινή εμφάνιση. Κοιτάξτε πάνω από τον ανατολικό ορίζοντα νωρίς το πρωί. Είναι λαμπρός, με μέγεθος -1,0. Μη τον μπερδέψετε με τον λαμπρό Αρκτούρο που ανατέλλει στα αριστερά του, χαμηλά στα ανατολικά-βορειοανατολικά.

Η Αφροδίτη είναι σε σύνοδο με τον Ήλιο.

Ο Άρης, μέγεθος -0,9 στον ανατολικό Ταύρο, ανατέλλει μετά τις 9 μμ. και βρίσκεται ψηλά στα ανατολικά-νοτιοανατολικά για το υπόλοιπο της νύχτας. Ο δίσκος του πλανήτη είναι μικρός, 14” σε διάμετρο. Θα βρεθεί στην κοντινότερή του απόσταση την 1η Δεκεμβρίου. Τότε η φαινόμενη διάμετρος του θα έχει φτάσει τα 17,2”.

Ο Άρης είναι τέσσερις φορές πιο φωτεινός από τον Αλντεμπαράν (μεγέθους + 0,9), με χρώμα σαν τον Άρη, που λάμπει δεξιά ή κάτω δεξιά του. Θα δείτε τις Πλειάδες πάνω από τον Αλντεμπαράν.

Ο Δίας, θεαματικός, με μέγεθος -2,8, ανατέλλει πριν τις 6 μμ. και λάμπει ψηλά στα νοτιοδυτικά πριν τα ξημερώματα. Η φαινόμενη διάμετρός του είναι 49 δευτερόλεπτα της μοίρας. Ήταν σε αντίθεση πριν από ένα μήνα περίπου. Ο Δίας αυτή την εποχή είναι πολύ κοντά στο περιήλιο του στην 12ετή τροχιά του γύρω από τον Ήλιο.

Ο Κρόνος, με φαινόμενο μέγεθος +0,6, βρίσκεται στον ανατολικό Αιγόκερω και φέγγει στο νότο νωρίς το βράδυ. Η καλύτερη θέαση του πλανήτη μέσα από ένα τηλεσκόπιο θα είναι μετά τις 8 μμ.

Ο Ουρανός, με μέγεθος 5,6 στον Κριό,  βρίσκεται ψηλά στα ανατολικά αργά το βράδυ. Χρειάζεται ένα τηλεσκόπιο ή ένα ζευγάρι κιάλια για να παρατηρηθεί.

 Ο Ποσειδώνας, με μέγεθος 7,8, είναι στα σύνορα Υδροχόου-Ιχθύων, περίπου 8° στα δυτικά του Δία.

 

Επιστροφή στην κορυφή κουμπί