Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτήν την εβδομάδα, απο 18/1 έως και 24/1

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

 

 

Δευτέρα, 18 Ιανουαρίου

Καθώς η Σελήνη γίνεται πιο λαμπρή από νύχτα σε νύχτα, πριν την Πανσέληνο, περνάει μέσα από τον αστερισμό του Ταύρου και κοντά από τον Αλντεμπαράν την Τρίτη.

 

Το πιο λαμπρό αστέρι του αστερισμού του Ηνίοχου είναι η Αίγα (Capella), το 6^ο σε μέγεθος αστέρι του ουρανού, 45 έτη φωτός μακριά μας, και με λαμπρότητα 80 φορές αυτή του Ήλιου μας. Τα τρία αστέρια κάτω από την Αίγα, που σχηματίζουν ένα μικρό χαρακτηριστικό τρίγωνο είναι οι ε, η και ζ του Ηνίοχου.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 12:59 πμ της Τρίτης.

Τρίτη, 19 Ιανουαρίου

Από τη βόρεια Αμερική, αυτό το βράδυ, θα έχουμε απόκρυψη του Αλντεμπαράν από τη Σελήνη (δίσκος φωτισμένος κατά 82%).

Ο αστεροειδής Παλλάς φτάνει σε σύνοδο με τον Ήλιο στις 12 το μεσημέρι. Για ένα τυπικό σώμα του ηλιακού συστήματος αυτό θα σήμαινε ότι ο Ήλιος βρίσκεται μπροστά από το αντικείμενο αυτό, καθιστώντας το αόρατο. Αλλά η Παλλάς δεν είναι κανονική. Η τροχιά της έχει κλίση 35° σε σχέση με αυτή της Γης, θέση που την τοποθετεί στην περιοχή του αστερισμού του Αετού, περίπου 23° βόρεια του Ήλιου. Ο αστεροειδής ανατέλλει περισσότερο από 90 λεπτά πριν από το αστέρι μας και, αν και είναι αόρατος στο βραδινό λυκόφως, εκτός και αν έχετε έναν εξαιρετικό ουρανό, υπογραμμίζει τις ακρότητες που μπορεί να υπάρχουν στο ηλιακό μας σύστημα.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 6:46 πμ της Τετάρτης.

Τετάρτη, 20 Ιανουαρίου

Ο Σείριος σπινθηρίζει έντονα νωρίς το βράδυ κάτω από τον Ωρίωνα στα νοτιοανατολικά, πολύ κάτω από το φεγγάρι. Περίπου στις 8 ή 9 το βράδυ, ανάλογα με την τοποθεσία σας, o Σείριος λάμπει ακριβώς κάτω από τον φλογερό Μπετελγκέζ, στον ώμο του Ωρίωνα.

Η Αφροδίτη εμφανίζεται εκθαμβωτική κατά τη διάρκεια των ωρών πριν από την αυγή όλη αυτή την εβδομάδα. Θα λάμπει με μέγεθος -4,0. Ο πλανήτης ανατέλλει περίπου στις 5 πμ., δυο ώρες νωρίτερα από τον Ήλιο, και είναι σχεδόν 15° ψηλά στα νοτιοανατολικά μια ώρα πριν από την ανατολή του Ηλίου. Σε ένα τηλεσκόπιο η Αφροδίτη εμφανίζει δίσκο με διάμετρο 13″.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 2:37 πμ της Πέμπτης.

Πέμπτη, 21 Ιανουαρίου

Η λαμπρή Σελήνη φαίνεται νωρίς το βράδυ στον ανατολικό ουρανό. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την Αφροδίτη ως οδηγό για να βρείτε τον Κρόνο και αυτή την εβδομάδα. Τα δύο αντικείμενα, που βρέθηκαν σε απόσταση μικρότερη από 0,1° πριν από δύο εβδομάδες, συνεχίζουν να απομακρύνονται. Ο Κρόνος είναι 15° πάνω και δεξιά της Αφροδίτης.

Παρασκευή, 22 Ιανουαρίου

Αν κοιτάξετε στον δυτικό ουρανό, μετά τις 8:00 το βράδυ, θα δείτε το τετράγωνο του Πήγασου να χαμηλώνει. Από τα τέσσερα αστέρια που αποτελούν το σχήμα αυτό, ο β είναι αυτός που ξεχωρίζει από τα άλλα τρία, λόγω του διαφορετικού, κιτρινωπού χρώματός του. Παρόμοιο χρώμα έχει και ο Ενίφ (ε του Πήγασου) που βρίσκεται όμως αρκετά πιο χαμηλά. Αυτό το αστέρι αποτελεί δείκτη για τον εντοπισμό του όμορφου και αρκετά λαμπρού σφαιρωτού σμήνους Μ15.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 4:15 πμ του Σαββάτου.

Σάββατο, 23 Ιανουαρίου

Φωτογραφία: Adam Stuart

Πανσέληνος στις 3:46 πμ της Κυριακής. Τα αστέρια των Διδύμων βρίσκονται από πάνω της και το ανοιχτό σμήνος Μ44 του Καρκίνου απέχει 5 μοίρες απ’ αυτήν.

Είναι ακόμα Ιανουάριος, αλλά ήδη η κατσαρόλα της Μεγάλης Άρκτου, ορόσημο του ουρανού της άνοιξης και του καλοκαιριού είναι στην ετήσια ανάβασή της στον ουρανό της νύχτας. Όταν θα έχει βραδιάσει αυτήν την εβδομάδα, ψάξτε να τη βρείτε. Θα στέκεται πάνω στη λαβή στα βορειοανατολικά.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 12:07 πμ της Κυριακής.

Κυριακή, 24 Ιανουαρίου

Με μέγεθος –2,3, ο Δίας ξεχωρίζει μέσα στα αστέρια του ανατολικού Λέοντα, από τη στιγμή που ανατέλλει, λίγο μετά τις 9:30 μμ. Με ένα τηλεσκόπιο φαίνονται στον δίσκο του (διαμέτρου 42”), δυο παράλληλες σκούρες ζώνες, οι οποίες είναι χαρακτηριστικά της ατμόσφαιράς του, που συνεχώς αλλάζει.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 5:54 πμ της Δευτέρας.

 

Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer’s Guide:  “Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια.”  Χωρίς αυτά, “ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος.”

Ο κομήτης Catalina πέρασε πολύ κοντά από τον Αρκτούρο νωρίτερα αυτόν τον μήνα, προσφέροντάς μας αυτό το ιδιαίτερο στιγμιότυπο. Φωτογραφία: Chris Schur, από το Payson της Αριζόνα.

 

Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από τον βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

 

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής δεν είναι ορατός. Στις 9 Μαΐου θα διασχίσει το δίσκο του Ήλιου. Αυτή θα είναι η πρώτη διάβαση του Ερμή από το 2006. Το μεγαλύτερο μέρος της διάβασης αυτής θα είναι ορατό από την Ελλάδα.

Ο Κρόνος (μέγεθος +0,5) και η  λαμπρή Αφροδίτη (-3,9) είναι χαμηλά στα νοτιοανατολικά νωρίς στο λυκαυγές. Ο Κρόνος κινείται ψηλότερα και η Αφροδίτη χαμηλότερα. Στο τέλος της εβδομάδας, η απόσταση των δύο πλανητών αυξάνεται στις 23 μοίρες. Ο Αντάρης (μέγεθος +1,1) λάμπει 7 μοίρες κάτω και στα δεξιά του Κρόνου.

Ο  Άρης (μέγεθος +1,1, στην ανατολική Παρθένο), βρίσκεται ψηλά στο νότο νωρίς το ξημέρωμα, 13° με 17° αριστερά του παραπλήσιου σε λαμπρότητα Στάχυ.

Ο Δίας (μέγεθος -2,3, ανάμεσα στον Λέοντα και την Παρθένο) ανατέλλει πριν τις 10 μμ και κυριαρχεί στον νοτιοδυτικό ουρανό πριν το λυκαυγές. Μεσουρανεί περίπου στις 4 πμ. Θα βρεθεί σε αντίθεση στις 8 Μαΐου.

Ο Ουρανός (μέγεθος +5,8, στους Ιχθύες) είναι ψηλά στα νοτιοδυτικά νωρίς το βράδυ.

Ο Ποσειδώνας (μέγεθος +7,9, στον Υδροχόο) αρχίζει να χαμηλώνει στα δυτικά-νοτιοδυτικά νωρίς το βράδυ.

Εδώ θα βρείτε αναλυτικούς χάρτες για τις θέσεις του Ουρανού και του Ποσειδώνα.