Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα από 19-1-2015 εως 25-1-2015

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Παρακάτω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια αυτής της εβδομάδας, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία. Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει μέχρι μια ώρα πριν και μια ώρα μετά την αναγραφόμενη ώρα.

Δευτέρα, 19 Ιανουαρίου

Ο Άρης εμφανίζεται περίπου 20° ψηλά στα νοτιοδυτικά μια ώρα μετά τη δύση αυτήν την εβδομάδα. Λάμποντας με μέγεθος 1,2, ο κόκκινος πλανήτης ξεχωρίζει ανάμεσα στα αστέρια του Υδροχόου. Στην κίνησή του προς ανατολάς σε σχέση με τα αστέρια του υποβάθρου θα βρεθεί  σήμερα μόλις 0,2 ° νότια του Ποσειδώνα. Με τηλεσκόπιο συγκρίνετε την κατακόκκινη λάμψη του Άρη με τη μπλε-γκρι απόχρωση του Ποσειδώνα. Ο Ποσειδώνας λάμπει με μέγεθος 7,9 και εμφανίζεται περίπου στο ήμισυ του μεγέθους του Άρη, αν και βρίσκεται περίπου 15 φορές πιο μακριά.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 10:36 μ.μ.

Τρίτη,  20 Ιανουαρίου

Το όνομα Μιρφάκ προέρχεται από τα Αραβικά και αναφέρεται σε έναν αγκώνα,  αλλά όχι αυτόν του Περσέα!  Αντ’ αυτού η έννοια του ονόματος συνδέεται με τις Πλειάδες. Πιθανώς σήμαινε ότι ο Μιρφάκ είναι δίπλα σε αυτό το σμήνος. Όμως, ο Μιρφάκ είναι από μόνος του μέρος ενός σμήνους αστέρων  που ονομάζεται  το άλφα σμήνος του Περσέα. Στοχεύστε με τα κιάλια τον Μιρφάκ  και παρατηρήστε το πλήθος αστεριών 4^ου και 5^ου μεγέθους  που εμφανίζονται στο πεδίο.

Νέα σελήνη στις 15:16.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 4:23 π.μ. της Τετάρτης.

Τετάρτη, 21 Ιανουαρίου

Κοιτάξτε χαμηλά στο νοτιοδυτικό ουρανό μετά το ηλιοβασίλεμα. Η ημισέληνος σχηματίζει ένα τρίγωνο με τον Ερμή και την Αφροδίτη. Χρησιμοποιήστε ένα ζευγάρι κιάλια. Ο Ερμής έχει φαινόμενο μέγεθος 0,6 και η Αφροδίτη -3,9. Επίσης, η σελήνη είναι απόψε σε περίγειο, 359.645χιλιόμετρα μακριά.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 12:14 μετά τα μεσάνυχτα.

Πέμπτη, 22 Ιανουαρίου

Είναι ακόμα Ιανουάριος, αλλά ήδη η κατσαρόλα της Μεγάλης Άρκτου, ορόσημο του ουρανού της άνοιξης και του καλοκαιριού είναι στην ετήσια ανάβασή της στον ουρανό της νύχτας. Μόλις βραδιάσει αυτήν την εβδομάδα, ψάξτε να βρείτε την «κατσαρόλα» που φαίνεται να στέκεται  στη λαβή της, προς τα βορειοανατολικά.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 6:00 π.μ. της Παρασκευής.

Παρασκευή, 23 Ιανουαρίου

Τρεις σκιές στον Δία, ένα σπάνιο φαινόμενο που δεν θα επαναληφθεί μέχρι το 2032! Από την Ελλάδα, η σκιά της Καλλιστούς περνάει πρώτη στις 5:11 π.μ. του Σαββάτου, ακολουθούμενη από την σκιά της Ιούς στις 6:35 π.μ. Όμως, η τρίτη σκιά, αυτή της Ευρώπης, όταν θα φανεί (8:27 π.μ.), θα έχει ήδη ξημερώσει.  Το φαινόμενο θα είναι πολύ όμορφο από τη Βόρεια Αμερική (δείτε παρακάτω).

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 1:52 μετά τα μεσάνυχτα.

Σάββατο, 24 Ιανουαρίου

Λίγο περισσότερο από τρεις ώρες μετά το ηλιοβασίλεμα, βρείτε τη συστάδα αστεριών Πλειάδες στο ψηλότερο σημείο της στον ουρανό. Το σμήνος αυτό φθάνει στην ίδια θέση στον ουρανό σχεδόν 4 λεπτά νωρίτερα κάθε ημέρα λόγω της περιστροφής της Γης γύρω από τον ήλιο. Στα τέλη Απριλίου, οι Πλειάδες θα εμφανιστούν χαμηλά στα ΔΒΔ στο σούρουπο και γύρω στις 20 με 21 Μαΐου θα είναι στη μακρινή πλευρά του ήλιου, άρα μη ορατοί από τη Γη.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 9:43 μ.μ.

Κυριακή, 25 Ιανουαρίου

Ο αστεροειδής 3 Juno αποτελεί ένα δελεαστικό στόχο στο βραδινό ουρανό αυτή την εβδομάδα. Με 8ο μέγεθος βρίσκεται στην Ύδρα, μερικές μοίρες νότια από την κεφαλή του «νερόφιδου». Απόψε ο Juno εμφανίζεται μόνο 1° δυτικά και λίγο νότια από το 4ου μεγέθους αστέρι σίγμα της Ύδρας.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 3:29 π.μ. της Δευτέρας.

Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer’s Guide:  “Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια.” Χωρίς αυτά, “Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος.”

 

Ο κομήτης Lovejoy πέρασε κοντά από τις Πλειάδες την περασμένη εβδομάδα, όπως φαίνεται στη φωτογραφία αυτή του John Chumack  (http://www.galacticimages.com)

Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής φαίνεται μετά το ηλιοβασίλεμα, πολύ κοντά και κάτω από την, κατά πολύ λαμπρότερή του Αφροδίτη. Συνεχίζει να απομακρύνεται απ’ αυτήν και στο τέλος της εβδομάδας δεν θα είναι πια ορατός.

Η Αφροδίτη (μέγεθος -3,9) εμφανίζεται μετά τη δύση του ηλίου πάνω από το νοτιοδυτικό ορίζοντα. Θα την εντοπίσετε ευκολότερα αν κοιτάξετε με ένα ζευγάρι κιάλια, 30 λεπτά μετά το ηλιοβασίλεμα. Η Αφροδίτη αρχίζει μια μακριά αλλά και αργή πορεία στο βραδινό ουρανό που θα διαρκέσει μέχρι το καλοκαίρι.

Ο Άρης (μέγεθος +1,2, ανάμεσα στον Αιγόκερο και τον Υδροχόο) παραμένει χαμηλά στα νοτιοδυτικά το σούρουπο. Δύει περίπου στις 8 μ.μ.

Ο Δίας (με μέγεθος -2,5 στον δυτικό Λέοντα) ανατέλλει πριν τις 7:30 μ.μ. και λάμπει ψηλά στα νότια πριν το λυκαυγές. Πιο κάτω από τον πλανήτη είναι ο Βασιλίσκος.

Ο Κρόνος (μέγεθος + 0,5, στην κεφαλή του Σκορπιού) βγαίνει στον πρωινό ουρανό  στα νοτιοανατολικά. Πιο κάτω από τον πλανήτη είναι ο Αντάρης (10° μακριά). Περίπου 1,3 μοίρες πιο κάτω είναι ο βήτα του Σκορπιού, με μέγεθος 2,5, ένα όμορφο διπλό αστέρι!

Ο Ουρανός (μέγεθος 5,8, στους Ιχθείς) και ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9, στον Υδροχόο) είναι ακόμα στα νοτιοδυτικά στο σούρουπο.