Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 19-12 έως 25-12

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

από 19-12 έως και 25-12 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Παρακάτω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι στην πραγματικότητα ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα. Ένα μπλε ή πράσινο φίλτρο θα μπορούσε να βοηθήσει στην αύξηση του κοντράστ στον Δία.

 

Δευτέρα, 19 Δεκεμβρίου

Μετά τις Πλειάδες και τις Υάδες, ποιο είναι το επόμενο πιο ελκυστικό αστρικό σμήνος στον Ταύρο; Ίσως είναι το μεγάλο και αραιό NGC 1647, ανάμεσα στα κέρατα του Ταύρου μόλις λίγες μοίρες από τον Aldebaran και τις Υάδες. Με κιάλια είναι ένα υπέροχο αντικείμενο σε έναν σκοτεινό ουρανό.

Ο εντοπισμός της θέσης του σμήνους είναι εύκολος: Σχηματίζει ένα σχεδόν ισόπλευρο τρίγωνο με τον Aldebaran και το άλλο άκρο των Υάδων (σχήμα V).

 

Τρίτη,  20 Δεκεμβρίου

Γύρω στο τέλος του λυκόφωτος, κοιτάξτε πολύ ψηλά στα βόρεια. Εκεί, η Κασσιόπη σχηματίζει  ένα πεπλατυσμένο σχήμα Μ, σε γωνία περίπου 45 ° (ανάλογα με το πού ζείτε). Μόλις δύο ώρες αργότερα, το M είναι οριζόντιο! Οι αστερισμοί που περνούν κοντά στο ζενίθ φαίνεται να περιστρέφονται γρήγορα σε σχέση με την κατεύθυνσή σας “προς τα πάνω”.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου ακριβώς στις 10:11 μμ.

Τετάρτη, 21 Δεκεμβρίου

Ο Ερμής φτάνει σε μέγιστη αποχή ανατολικά του Ήλιου (20°) στις 5 μμ. Ο μικρότερος πλανήτης του ηλιακού συστήματος είναι ορατός στο βραδινό λυκόφως, λάμπει με μέγεθος -0,5. Ο Ερμής βρίσκεται τώρα περίπου 8° πάνω από τον νοτιοδυτικό ορίζοντα μισή ώρα μετά τη δύση του Ήλιου.

Σε κοντινή απόσταση, η έντονα φωτεινή Αφροδίτη (μέγεθος -3,9) έχει ύψος περίπου 4,5°, 5° δυτικά του Ερμή (κάτω δεξιά). Αν και η Αφροδίτη είναι πιο κοντά στον ορίζοντα, είναι τόσο φωτεινή που θα είναι εύκολο να εντοπιστεί μέχρι να δύσει περίπου μία ώρα μετά τον Ήλιο. Σε λίγες μέρες, η λεπτή ημισέληνος θα είναι σε σύνοδο με αυτό το ζευγάρι στον ουρανό την παραμονή των Χριστουγέννων.

Το χειμερινό ηλιοστάσιο συμβαίνει στις 11:49 μμ. απόψε, εγκαινιάζοντας την επίσημη έναρξη της χειμερινής περιόδου στο Βόρειο Ημισφαίριο. (Η ίδια ημερομηνία σηματοδοτεί την αρχή του καλοκαιριού στο Νότιο Ημισφαίριο.)

Τέλος, ο Άρης περνά 8° βόρεια του κατακόκκινου γίγαντα Αλντεμπαράν στον Ταύρο απόψε.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου ακριβώς στις 6:03 μμ.

 

Πέμπτη, 22 Δεκεμβρίου

Μόλις λίγες εβδομάδες μετά την αντίθεσή του, ο Άρης παραμένει στον ουρανό τις περισσότερες της νύχτας. Δύει λίγες ώρες πριν την ανατολή και ανατέλλει λίγο πριν δύσει ο Ήλιος. Λίγες ώρες μετά τα μεσάνυχτα, κοιτάξτε δυτικά για να δείτε τον Ταύρο να βυθίζεται χαμηλά στον ορίζοντα. Το λαμπρότερο σημείο φωτός τότε σε αυτόν τον αστερισμό δεν είναι ένα αστέρι, αλλά ο κόκκινος πλανήτης, ο Άρης. Μελετήστε το φως του για λίγα λεπτά και ίσως να παρατηρήσετε ότι φαίνεται πορτοκαλί-κόκκινο. Συγκρίνετε αυτό με το αστέρι 8° στα νότια του (κάτω αριστερά). Αυτός είναι ο Αλντεμπαράν, μεγέθους 0,9, του οποίου το φως μπορεί επίσης να φαίνεται πορτοκαλί ή κόκκινο. Το αστέρι είναι ένα τεράστιο, γερασμένο, που είναι λαμπρό, όμως, λιγότερο θερμό από τον Ήλιο.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου ακριβώς στις 11:50 μμ.

 

Παρασκευή, 23 Δεκεμβρίου  

Νέα Σελήνη στις 12:18 μμ.

Αν ψάχνετε για ένα αστέρι των Χριστουγέννων που θα σηματοδοτεί τις γιορτές, δεν μπορείτε να επιλέξετε άλλο από τον λαμπρό Σείριο. Το φωτεινότερο αστέρι στον ουρανό (μετά από τον Ήλιο, φυσικά) λάμπει με μέγεθος -1.5. Αυτό το καθιστά σχεδόν τέσσερις φορές πιο φωτεινό από το επόμενο πιο λαμπρό αστέρι ορατό από τα μέσα βόρεια γεωγραφικά πλάτη: τον Αρκτούρο, στον αστερισμό του Βοώτη Ο Σείριος ανατέλλει σήμερα πριν από τις 8 μ.μ. και ανεβαίνει στα νοτιοανατολικά τις βραδινές ώρες.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 7:42 μμ.

Σάββατο, 24 Δεκεμβρίου

Ξεκινώντας 20 λεπτά μετά το ηλιοβασίλεμα, χρησιμοποιήστε κιάλια για να βρείτε χαμηλά πάνω από τον νοτιοδυτικό ορίζοντα την Αφροδίτη. Μόλις την εντοπίσετε, προσέξτε τον Ερμή 4° πάνω δεξιά (πολύ λιγότερο από το πεδίο που καταλαμβάνει ένα ζευγάρι κιάλια) και την πολύ λεπτή ημισέληνο σε παρόμοια απόσταση από τον Ερμή. Δείτε την παρακάτω σκηνή. Μπορείτε να δείτε το σκιόφως της Γης στο σκοτεινό τμήμα της Σελήνης;

 

Κυριακή, 25 Δεκεμβρίου

Σε αυτές τις μεγάλες νύχτες του Δεκεμβρίου, ο αστερισμός του Ηνίοχου οδηγά το άρμα του μέσα στον ουρανό όλη τη νύχτα. Αυτό το θεϊκό άρμα, όμορφα ντυμένο με το λαμπρό κίτρινο αστέρι του την Αίγα,  αρχίζει το ταξίδι του στα βορειοανατολικά το σούρουπο, φθάνει πολύ ψηλά τα μεσάνυχτα και τερματίζει πάνω στα βορειοδυτικά την αυγή. Ένας σκοτεινός ουρανός της υπαίθρου, χωρίς φεγγάρι, φανερώνει τον δρόμο με τα αστέρια απ’ όπου περνά ο Ηνίοχος: τον γαλαξία μας. Με κιάλια θα μπορέσετε να βρείτε τα φωτεινά ανοιχτά αστρικά σμήνη στον αστερισμό: M37, M36 και M38. Τα αστέρια Menkalinan και θ του Ηνίοχου είναι σε κατεύθυνση από βορρά προς νότο και δείχνουν προς τον Πολικό στα βόρεια και προς τον λαμπρό και κόκκινο Μπετελγκέζ προς τα νότια. Ακόμα, με κιάλια, θα μπορέσετε να διακρίνετε και το σμήνος M35 ανάμεσα στο θ του Ηνίοχου και τον Μπετελγκέζ.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 9:21 μμ.

 

Αξίζει να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα https://www.adamblockphotos.com/m51-whirlpool-galaxy.html  για να δείτε σε πλήρη ανάλυση την παραπάνω εικόνα! Η φωτογραφία αυτή του γαλαξία Μ51 έχει ληφθεί και επεξεργαστεί από τον Adam Block στο Mount Lemmon SkyCenter (Αριζόνα, Η.Π.Α.).

 

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής και η Αφροδίτη είναι πολύ χαμηλά στα νοτιοδυτικά μέσα στη λάμψη του βραδινού λυκόφωτος. Δοκιμάστε με κιάλια 20-30 λεπτά μετά τη δύση του Ήλιου. Η Αφροδίτη είναι μακράν η λαμπρότερη από τους δύο, με μέγεθος -3,9. Ο Ερμής, 5° πάνω και αριστερά της Αφροδίτης όλη την εβδομάδα, έχει μέγεθος περίπου -0,6. Και οι δύο πλανήτες ανεβαίνουν όλο και πιο ψηλά από εβδομάδα σε εβδομάδα.

Ο Άρης, από μέγεθος -1,7 είναι τώρα -1,5 στον ανατολικό Ταύρο. Έχει φαινόμενη διάμετρο 15,2, από 16,4. Βρίσκεται ψηλά στο νότο μετά τα μεσάνυχτα. Είναι τώρα τόσο λαμπρός όσο και ο Σείριος.

Ο Άρης στις 13 Δεκεμβρίου. Φαίνεται η μεγάλη χαρακτηριστική περιοχή Syrtis Major. Φωτογραφία: Christopher Go 

Ο Δίας, με μέγεθος -2,5 λάμπει ψηλά στα νότια περίπου στις 6 μμ. Δύει λίγο μετά τα μεσάνυχτα. Η φαινόμενη διάμετρός του είναι 40 δευτερόλεπτα της μοίρας. Ο Δίας αυτή την εποχή είναι πολύ κοντά στο περιήλιο του στην 12ετή τροχιά του γύρω από τον Ήλιο.

Ο Δίας στις 22 Νοεμβρίου. Φωτογραφία: Christopher Go 

Ο Κρόνος, με φαινόμενο μέγεθος +0,8, βρίσκεται στον ανατολικό Αιγόκερω και φέγγει στα νοτιοδυτικά νωρίς το βράδυ. Στα αριστερά του είναι ο Φομαλχώ. Δύει στις 9 μμ.

Ο Ουρανός, με μέγεθος 5,7 στον Κριό,  βρίσκεται ψηλά στα νότια αργά το βράδυ. Χρειάζεται ένα τηλεσκόπιο ή ένα ζευγάρι κιάλια για να παρατηρηθεί. Η φαινόμενη διάμετρος του είναι 3,7”.

Ο Ποσειδώνας, με μέγεθος 7,9, είναι στα σύνορα Υδροχόου-Ιχθύ, περίπου 7° στα δυτικά του Δία.