Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 20-9 έως και 26-9
Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
από 20-9 έως και 26-9 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Δευτέρα, 20 Σεπτεμβρίου
Πανσέληνος στις 2:55 πμ. της Τρίτης.
Όταν το φεγγάρι θα βρεθεί στο ψηλότερό του σημείο, μετά τα μεσάνυχτα, το Μεγάλο Τετράγωνο του Πήγασου βρίσκεται πάνω απ’ αυτό.
Η Πανσέληνος του Σεπτεμβρίου είναι γνωστή ως η Πανσέληνος της «Συγκομιδής» ή του «Θέρους». Αυτή η Πανσέληνος επιφυλάσσει κάτι ασυνήθιστο. Ελέγξτε τις ώρες για την ανατολή του φεγγαριού τις τελευταίες ημέρες, καθώς και για αρκετές από τις επόμενες νύχτες. Μπορεί να παρατηρήσετε ότι δεν διαφέρουν πολύ. Αυτό συμβαίνει γιατί αυτή τη στιγμή του χρόνου, η γωνία μεταξύ της τροχιάς της Σελήνης γύρω από τη Γη και του ανατολικού μας ορίζοντα είναι στο ελάχιστο. Έτσι, η Σελήνη φαίνεται να ανατέλλει περίπου την ίδια ώρα για αρκετές νύχτες στη σειρά, και μπορεί επίσης να φαίνεται πλήρως φωτισμένη για αρκετές ακόμα νύχτες. Δίνεται, με αυτό τον τρόπο περισσότερος χρόνος στους γεωργούς για να μαζέψουν τη σοδειά τους.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 12:48 μετά τα μεσάνυχτα.
Τρίτη, 21 Σεπτεμβρίου
30 λεπτά μετά τη δύση του Ηλίου, ο μεγέθους 0,4 Ερμής έχει σχεδόν εξαφανιστεί. Αιωρείται μόλις 1° πάνω από τον ορίζοντα. Η αμυδρή λάμψη του τον καθιστά επίσης εξαιρετικά δύσκολο να εντοπιστεί μέσα στο βραδινό λυκόφως. Μόνο τα λαμπρότερα αστέρια αρχίζουν να ξεπροβάλλουν αυτή τη στιγμή: ο Αρκτούρος, ο Αντάρης, ο Ντενέμπ, ο Αλτάιρ και ο Βέγας.
Όμως, λάμποντας ανάμεσα στα ακόμα αόρατα αστέρια του Ζυγού είναι ένα λαμπρό βραδινό αστέρι που δεν είναι καθόλου αστέρι: Είναι η Αφροδίτη, με μέγεθος –4,2 και 11° πάνω από τον νοτιοδυτικό ορίζοντα. Μέσω ενός τηλεσκοπίου, ο αδελφός πλανήτης της Γης θα εμφανίσει διάμετρο 17″ και θα είναι 66% φωτισμένος.
Παρακολουθήστε την Αφροδίτη τις επόμενες νύχτες. Αντί να δύει όλο και νωρίτερα, θα παρατηρήσετε μια διαφορετική τάση: Ο πλανήτης «αγκαλιάζει» τον ορίζοντα και φαίνεται να στρέφεται προς τα νότια. Μέχρι το τέλος του μήνα, θα έχει περάσει στο μέσο του Ζυγού, κατευθυνόμενος προς τον Σκορπιό.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 8:39 μμ.
Τετάρτη, 22 Σεπτεμβρίου
Η φθινοπωρινή ισημερία συμβαίνει στις 10:21 μμ. O Ήλιος διασχίζει τον ουράνιο ισημερινό και κατευθύνεται προς το νότο. Αυτό σηματοδοτεί επίσης την πρώτη ημέρα του φθινοπώρου στο βόρειο ημισφαίριο και την πρώτη ημέρα της άνοιξης στο νότιο ημισφαίριο. Όσοι βρίσκονται πάνω από τον ισημερινό έχουν ήδη παρατηρήσει ότι ο Ήλιος δύει νωρίτερα κάθε μέρα, καθώς οι πολλές ώρες μιας καλοκαιρινής ημέρας αρχίζουν να δίνουν τη θέση τους στις μικρότερες μέρες και τις μεγάλες, κρύες νύχτες του χειμώνα. Ο άξονας της Γης τώρα γέρνει ούτε πιο κοντά ούτε πιο μακριά από τον Ήλιο. Η ημέρα και η νύχτα έχουν ίση διάρκεια παντού στη Γη, φυσικά εάν αγνοήσετε το φαινόμενο της διάθλασης της ατμόσφαιρας μας. Από δω και στο εξής οι ημέρες μικραίνουν αλλά οι νύχτες μεγαλώνουν, παρέχοντας περισσότερο χρόνο στους ερασιτέχνες αστρονόμους για τις παρατηρήσεις τους.
Συμπωματικά, σαν να σηματοδοτούσε αυτή τη μετάβαση κάθε χρόνο, ο Ντενέμπ αναλαμβάνει τον ρόλο του λαμπρότερου Βέγα ως το αστέρι στο ζενίθ νωρίς το βράδυ (για τους παρατηρητές του ουρανού στα μεσαία βόρεια γεωγραφικά πλάτη).
Ας εκμεταλλευτούμε την ευκαιρία σήμερα για να αποχαιρετήσουμε έναν καλοκαιρινό φίλο: το «Θερινό Τρίγωνο» που ονομάζεται έτσι επειδή βρίσκεται ψηλά στο νυχτερινό ουρανό του καλοκαιριού, ανατέλλει καθώς δύει ο Ήλιος και εμφανίζεται συνήθως στο ζενίθ τα μεσάνυχτα. Θα δύει όλο και νωρίτερα από νύχτα σε νύχτα καθώς το φθινόπωρο θα προχωράει, έως ότου τελικά τα άστρα του εξαφανιστούν εντελώς από τον νυχτερινό ουρανό κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 2:26 πμ. της Πέμπτης.
Πέμπτη, 23 Σεπτεμβρίου
Ο μεγάλος αστεροειδής 2 Παλλάς, λίγο πριν από την αντίθεσή του, βρίσκεται ψηλά στα νοτιοανατολικά περίπου στις 10 μμ. Με μέγεθος 8,4, θα μπορούσε να εντοπιστεί με ένα μικρό τηλεσκόπιο. Αυτή την εβδομάδα είναι μόνο 7° ή 8° πάνω δεξιά του Ποσειδώνα (μεγέθους 8,7). Ο πλανήτης ήταν πρόσφατα σε αντίθεση.
Προσπαθήστε να κοιτάξετε στα δυτικά μόλις ο Ήλιος βυθιστεί κάτω από τον ορίζοντα, όπου ο Ερμής και ο Στάχυς απέχουν περίπου την ίδια απόσταση απ’ αυτόν και δύουν γρήγορα. Ο Στάχυς, γνωστός και ως ο άλφα της Παρθένου, είναι περίπου 1.900 φορές λαμπρότερος από τον Ήλιο, γι’ αυτό είναι τόσο φωτεινός στον ουρανό μας, αν και βρίσκεται σε απόσταση 250 ετών φωτός μακριά μας. Είναι επίσης ένα κλειστό σύστημα διπλού άστρου. Τα δύο αστέρια του χωρίζονται κατά περίπου το ένα δέκατο της απόστασης μεταξύ Γης και Ήλιου. Και τα δύο είναι μπλε-λευκά αστέρια τύπου Β και τουλάχιστον ένα από τα δύο είναι αρκετά μεγάλο σε μάζα και θα τερματίσει τη ζωή του ως σουπερνόβα όταν εξαντληθούν τα καύσιμά του.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 10:17 μμ.
Παρασκευή, 24 Σεπτεμβρίου
Νωρίς το βράδυ, το αστέρι δ του Αιγόκερω (μέγεθος 2,8) είναι κάτω από τον Δία. Πολύ κοντά του είναι και το αμυδρότερο αστέρι γ. Ο πλανήτης είναι 175 φορές πιο λαμπρός!
Το δ είναι ένα ενδιαφέρον αστέρι: ένας μαγνητικός λευκός υπογίγαντας, φασματικού τύπου A7m, εννέα φορές φωτεινότερος από τον Ήλιο. Γύρω του είναι σε τροχιά ένας μικρός, αμυδρός πορτοκαλί νάνος αστέρας σχεδόν μία φορά την ημέρα. Ο νάνος περνάει μπροστά από το λαμπρό αστέρι σε κάθε τροχιά του όπως τον βλέπουμε εμείς, μειώνοντάς την λαμπρότητά του κατά 0,24.
Αυτό θεωρητικά διακρίνεται με το μάτι-αλλά χωρίς αστέρι σύγκρισης κοντά του θα είναι δύσκολο. Το σύστημα απέχει μόλις 39 έτη φωτός.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 4:04 πμ. του Σαββάτου.
Σάββατο, 25 Σεπτεμβρίου
Η Σελήνη θα ανατείλει περίπου μία ώρα αφού θα έχει βραδιάσει. Εκμεταλλευτείτε λοιπόν αυτήν την ευκαιρία για να δείτε τον Γαλαξία μας που φαίνεται πάνω από τον δυτικό-νοτιοδυτικό ορίζοντα, κατά μήκος του Αετού και δεξιά του φωτεινού Αλτάιρ ψηλά στα νότια, κατά μήκος του Κύκνου από πάνω και ευθεία προς τα κάτω μέσω της Κασσιόπης και του βόρειου Περσέα στον ανατολικό-βορειοανατολικό ορίζοντα.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 11:56 μμ.
Κυριακή, 26 Σεπτεμβρίου
Ο βόρειος αστερισμός του Κηφέα στέκεται ψηλότερα από το αστέρι του βορρά, αφότου τελειώνει το λυκόφως. Ο κύριος σχηματισμός αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από αστέρια 3ου μεγέθους. Ενώ στη μυθολογία αντιπροσωπεύει το βασιλιά της Αιθιοπίας, το σχήμα του θυμίζει τη ζωγραφιά ενός σπιτιού από ένα παιδί. Βλέποντας στο Βορρά, η κορυφή της στέγης δείχνει προς τα κάτω, ακριβώς πάνω και στα δεξιά του Πολικού. Ο Κηφέας είναι συνοδός στον πιο γνωστό αστερισμό της Κασσιόπης, της βασίλισσας της Αιθιοπίας.
Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 7:47 μμ.
Παραπάνω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα.
Η Σελήνη της 19ης Σεπτεμβρίου στο 98% της φωτεινότητάς της, την στιγμή που ανατέλλει πάνω από την οροσειρά του Ευβοϊκού Ολύμπου. Πισσώνας Ευβοίας. Φωτογραφία: Μάλλιαρης Δημήτρης.
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο:www.spaceweather.com.
Ο Ερμής έχει χαθεί μέσα στο φως του ηλιοβασιλέματος.
Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,1) λάμπει χαμηλά στα δυτικά-νοτιοδυτικά στο σούρουπο. Δύει περίπου στο τέλος του βραδινού λυκόφωτος.
Ο Κρόνος (μέγεθος + 0,4) και ο λαμπρότερος Δίας (μέγεθος -2,8) λάμπουν στα ανατολικά-νοτιοανατολικά νωρίς το βράδυ, και οι δύο στον Αιγόκερω. Ο Κρόνος είναι μόνος του, με σταθερή κίτρινη λάμψη. Περίπου στις 11 μμ. οι δύο πλανήτες θα βρεθούν στο ίδιο ύψος. Μεσουρανούν πριν τα μεσάνυχτα.
Ο Ουρανός (μέγεθος 5,7, στον νότιο Κριό) βρίσκεται ψηλά στα ανατολικά τα μεσάνυχτα.
Ο Ποσειδώνας, (μέγεθος 7,8, στα σύνορα Υδροχόου-Ιχθύων) είναι ψηλά στα νοτιοανατολικά μετά τις 10 μμ.
